Vào mùa mưa, các loại nấm phát triển rất mạnh, nhờ đó nhiều người hái nấm có thêm thu nhập đáng kể. Nhiều loại nấm tự nhiên, mọc ở rừng núi hay ở đồng ruộng, có giá trị dinh dưỡng rất cao. Tuy nhiên, bên cạnh những loại nấm ăn được còn có rất nhiều loại nấm có chứa các chất độc, nếu ăn phải sẽ ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và tính mạng.
Nấm có hàng trăm loại khác nhau, trong đó nhiều loại nấm có chứa nhiều chất dinh dưỡng, nhiều khoáng chất, các vitamin và nhiều chất có tác dụng hỗ trợ điều trị một số bệnh. Bên cạnh đó cũng có rất nhiều loại nấm có chứa các độc tố, nếu ăn vào sẽ gây ngộ độc, nhiều trường hợp đã tử vong.
Nhận biết và phòng ngừa ngộ độc nấm đã được khuyến cáo nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng hay trực tiếp truyền thông tại cộng đồng nhưng nhiều người vẫn chủ quan, coi thường và sử dụng nấm độc gây hậu quả khó lường. Hàng năm, các vụ ngộ độc nấm vẫn xảy ra, nhất là các tỉnh vùng Tây Bắc. Còn tại Phú Yên, một số vụ ngộ độc nấm vẫn xảy ra ở Sông Hinh, Sơn Hòa và Đồng Xuân trong những năm trước đây.
Tình hình ngộ độc nấm trong thời gian vừa qua cho thấy việc nhận biết đâu là nấm độc, nấm nào là nấm ăn được đối với người dân cần được chú trọng hơn nữa.
Nấm ăn được là những loại nấm chúng ta hay sử dụng như mộc nhĩ, nấm hương, nấm đông cô, nấm lim xanh, nấm linh chi, nấm mối, nấm kim châm, nấm trâm vàng, nấm rơm... Đây là những loại nấm rất bổ dưỡng cho sức khỏe con người. Ngoài ra, trong các loại nấm này còn có một số dược liệu có tác dụng hỗ trợ điều trị một số bệnh mãn tính. Được trồng hoặc mọc trong tự nhiên, đến mùa mưa các loại nấm phát triển rất mạnh nên người dân hay vào rừng để hái nấm vừa làm thực phẩm cho gia đình vừa bán tăng thu nhập. Tuy nhiên cần hết sức lưu ý, trong giai đoạn non các loại nấm đều rất giống nhau, rất khó phân biệt. Đến giai đoạn nấm phát triển đầy đủ thì các đặc điểm của nấm mới rõ ràng và dễ nhận biết. Vì vậy, người dân cần chú ý đặc điểm của nấm để nhận biết đâu là nấm ăn được, chỉ ăn những loại nấm mà mình biết chắc chắn là nấm ăn được. Khi gặp các loại nấm còn nhỏ, khó nhận biết thì không được hái để sử dụng.
Khá nhiều trường hợp ăn phải nấm độc dẫn đến tử vong, một số khác không gây tử vong ngay nhưng lại ảnh hưởng đến sức khỏe, khiến người ăn phải nấm độc có thể mắc nhiều loại bệnh về đường tiêu hóa, gan, thận… Để tránh chọn phải các loại nấm độc, bạn cần lưu ý những điểm sau: Thứ nhất, không nên chọn các loại nấm mà khi cắt ra có rỉ ra chất nhầy màu trắng như sữa. Thứ hai, không chọn những loại nấm có màu sắc sặc sỡ hoặc có mùi thơm lạ vì chúng thường là nấm độc. Cũng không nên chọn các loại nấm mọc hoang vì như thế bạn sẽ khó xác định được đó là loại nấm nào. Không nên ăn cùng một lúc quá nhiều loại nấm vì chúng có thể gây ra các phản ứng hóa học, khiến bạn ngộ độc. Nấm độc thường có màu sắc sặc sỡ; các vòng mũ, vòng thân và vòng đài nấm rõ ràng. Nấm càng đẹp, càng độc.
Bên cạnh đó, khi đã uống rượu thì không nên ăn nấm vì có một số loại nấm mặc dù không độc nhưng lại chứa các hoạt chất gây ra các phản ứng hóa học với thành phần bên trong rượu và có thể gây ngộ độc.
Để an toàn, bạn nên mua nấm ở những địa chỉ uy tín và chỉ nên lựa chọn các loại nấm phổ biến như đã liệt kê ở trên để tránh trường hợp chọn nhầm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe mỗi người trong gia đình.
BS NGUYỄN VINH QUANG
Giám đốc Trung tâm TTGDSK Phú Yên
