Một bệnh nhân tổn thương tủy sống ở mức trung bình hoặc liệt hoàn toàn có thể nằm viện khoảng 2-3 tháng, nếu liệt tứ chi có thể nằm từ 3-5 tháng nếu không có những biến chứng gì đặc biệt; trường hợp có các biến chứng nặng về hô hấp, huyết khối tĩnh mạch sâu, loét các điểm tì nặng, biến chứng đường tiết niệu… thì có thể phải nằm lâu hơn.
Thông thường, cần phải theo dõi sức khỏe lâu dài cho bệnh nhân tại nhà để duy trì tối đa các chức năng và sức khỏe. Một lịch trình theo dõi điển hình bao gồm khám sức khỏe bệnh nhân tại nhà sau khi ra viện từ 1-4 tháng, sau đó là theo dõi hàng năm, có thể có những liên lạc giữa thầy thuốc và bệnh nhân. Thầy thuốc theo dõi hàng năm bệnh sử và thăm khám lâm sàng, đặc biệt nhấn mạnh về: tình trạng cột sống, tủy sống, não; chức năng niệu dục, hệ cơ xương, chức năng dạ dày - ruột, mạch máu, hô hấp và da; dinh dưỡng, tâm thần, nghề nghiệp, thói quen, lối sống, khả năng độc lập.
Tùy theo tình trạng lâm sàng mà các bác sĩ quyết định làm các xét nghiệm cần thiết cho bệnh nhân. Xét nghiệm xem tình trạng chung của sức khỏe bao gồm xét nghiệm tế bào máu, sinh hóa máu, nước tiểu, tiêu bản nước tiểu và nhuộm gram, nuôi cấy nước tiểu, làm kháng sinh đồ đo thể tích nước tiểu tồn dư, rửa bàng quang, chụp hệ tiết niệu có thuốc cản quang, điện cơ đồ, chụp cột sống, siêu âm phát hiện các nguy cơ về huyết khối tĩnh mạch sâu…
Song song đó, các bác sĩ lượng giá chức năng và vật lý trị liệu: di chuyển, đi lại, tầm vận động khớp, lựa chọn loại xe lăn, khả năng di chuyển bằng xe lăn, nẹp nạng, chức năng chi trên, các bài tập theo tầm vận động, các bài tập kéo giãn; đồng thời lượng giá chức năng sinh hoạt hàng ngày, dụng cụ thích ứng (đi lại bằng ô tô, xe lăn…) hay khả năng hoạt động của chi trên (tái cấu trúc của chi trên) như tự ăn uống, tắm rửa, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân; ngoài ra còn phải lượng giá khả năng tự đặt thông tiểu cách quãng, tự chăm sóc đường ruột và các chức năng khác của bệnh nhân.
Các bác sĩ xem lại những yếu tố về gia đình và xã hội, tâm lý bệnh nhân, các kỹ thuật viên giải trí (creative therapist), kỹ thuật viên chỉnh hình (orthopeadic therapist)… Tất cả các yếu tố trên cần được xem xét trong bối cảnh cụ thể của bệnh nhân và đề xuất một liệu pháp thích ứng, chăm sóc và theo dõi lâu dài cho bệnh nhân.
Tóm lại, những bệnh nhân tổn thương tủy sống không biến chứng bị liệt hai chi dưới ở các mức độ khác nhau hoặc tổn thương tủy cổ dưới C6 ở các mức độ khác nhau có thể theo dõi tại nhà dựa trên những vấn đề cơ bản cần phải theo dõi cho một bệnh nhân ngoại trú. Những bệnh nhân liệt tứ chi ở mức độ trung bình hoặc cao (từ cổ 5 trở lên) tốt nhất là được chăm sóc trong bệnh viện.
Trong suốt quá trình phục hồi chức năng, bệnh nhân tổn thương tủy sống phải học để tự thực hiện các chức năng với tình trạng khiếm khuyết thể chất của mình, phải học làm quen với cách sống luôn luôn phòng ngừa các biến chứng và thương tật thứ cấp, học cách để giúp đỡ những người cùng cảnh ngộ, đồng thời phải cố gắng vươn lên.
TS CẦM BÁ THỨC
Phó Giám đốc Bệnh viện PHCN Trung ương
