Đối với bệnh nhân tai biến mạch máu não, việc phục hồi chức năng giai đoạn cấp và bán cấp (trong vòng 3 tháng sau đột qụy) rất có ý nghĩa cho giai đoạn sau này, giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống. Phóng viên Báo Phú Yên đã trao đổi với BSCKII Nguyễn Đăng Khoa, Trưởng Khoa Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng Bệnh viện Chợ Rẫy (TP Hồ Chí Minh), về vấn đề trên. 

* Thưa bác sĩ, việc phục hồi chức năng (PHCN) cho bệnh nhân tai biến mạch máu não giai đoạn sớm có ý nghĩa như thế nào?

BSCKII Nguyễn Đăng Khoa, Trưởng Khoa Vật lý trị liệu - PHCN Bệnh viện Chợ Rẫy - Ảnh: YÊN LAN

- PHCN cho bệnh nhân tai biến mạch máu não giai đoạn sớm là cực kỳ quan trọng, để chuẩn bị các điều kiện tốt nhất cho giai đoạn mãn tính, ngăn ngừa các biến chứng sau đột qụy và hạn chế tỉ lệ tử vong. Nếu ta PHCN sớm mà sai thì đưa đến rất nhiều hệ lụy, bệnh nhân có thể bị viêm phổi, lở loét, cứng khớp, teo cơ… Và đây là hiện tượng mà lúc trước chúng ta hay gặp. Nhiều bệnh nhân bị co rút rồi mới bắt đầu PHCN giai đoạn mãn tính, như vậy thì rất muộn. Do đó, chúng ta phải có sự chuẩn bị ở giai đoạn sớm. Nếu chúng ta không có điều kiện về máy móc thì phải dùng nhân lực nhiều hơn.

* Trong việc PHCN cho bệnh nhân tai biến mạch máu não giai đoạn sớm, đâu là vấn đề cốt lõi, quyết định kết quả PHCN?

- Thật sự là kết quả PHCN tích hợp rất nhiều yếu tố. Đầu tiên, chúng ta phải duy trì tầm vận động, nếu không bệnh nhân sẽ bị cứng khớp. Chúng ta cũng phải ngăn ngừa nguy cơ teo cơ. Nếu cơ lực yếu quá, không thể tự vận động được thì phải dùng máy kích thích điện để kích thích cơ. Khi cơ lực bắt đầu cải thiện theo thời gian, chúng ta áp dụng những bài tập có kháng lực, đầu tiên là kháng lực nhẹ - sử dụng những dây đàn hồi chuyên dùng cho vật lý trị liệu, sau đó chúng ta có những bài tập kháng lực khác, chuyên biệt hơn. Phải có những bài tập chuỗi mở và chuỗi đóng, tức tập riêng từng nhóm cơ có cùng tác dụng và tập giúp mạnh cơ theo chức năng; tăng mức độ kháng lực.

* Những người bị tai biến mạch máu não thường có tâm trạng chán nản. Tâm lý trị liệu đóng vai trò như thế nào trong PHCN và theo bác sĩ, chúng ta đã chú trọng đến vấn đề này chưa?

- Ở các nước, tâm lý trị liệu được coi trọng. Khi bệnh nhân tỉnh thì đã có một bác sĩ tâm lý trong đội PHCN điều trị tâm lý. Đội này không chỉ có bác sĩ PHCN mà còn có bác sĩ ở các lĩnh vực liên quan, cũng như các chuyên gia vật lý trị liệu, âm ngữ trị liệu… Làm việc với một nhóm như vậy sẽ tốt hơn. Đặc biệt, nếu chúng ta có thể giúp cho bệnh nhân vận động sớm, như ngồi sớm, đi lại sớm và sử dụng những bài tập hiếu khí như đạp xe, đi bộ… thì cũng cải thiện được tình trạng trầm uất ở người bệnh. Nếu bệnh nhân nằm, không vận động thì tình trạng trầm uất không được cải thiện. Như vậy, ngoài vấn đề tâm lý trị liệu thì việc PHCN sớm góp phần giảm trầm uất sau đột qụy.

Một bệnh nhân luyện tập PHCN tại Bệnh viện PHCN Phú Yên - Ảnh: YÊN LAN

* Một trong những nỗi lo đối với bệnh nhân tai biến mạch máu não là lở loét. Cần phải làm gì để ngăn ngừa nguy cơ này, thưa bác sĩ?

- Trong giai đoạn sớm, chúng ta xoay trở bệnh nhân 2 giờ một lần; điều dưỡng hoặc nhóm kỹ thuật viên sẽ giúp việc này. Nhưng cách tốt nhất để tránh lở loét là cho bệnh nhân ngồi sớm, di chuyển sớm. Muốn bệnh nhân ngồi sớm, ngoài nhân lực, nếu có những dụng cụ hỗ trợ thì sẽ rất tốt cho họ. Ngoài ra, vấn đề dinh dưỡng cũng rất quan trọng.

* Xin cảm ơn bác sĩ! 

 YÊN LAN (thực hiện)