Bảo hiểm y tế (BHYT) là một chính sách quan trọng trong hệ thống các chính sách an sinh xã hội, vì vậy luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, triển khai sâu rộng trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên, lộ trình BHYT toàn dân đang gặp không ít khó khăn khi người tham gia BHYT ở Việt Nam nói chung, Phú Yên nói riêng hiện đạt tỉ lệ thấp.

Điều trị cho một bệnh nhân tham gia bảo hiểm y tế - Ảnh: V.HOÀNG

Thống kê của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Phú Yên cho thấy, 62% dân số trong tỉnh tham gia BHYT hiện nay đa phần thuộc diện đối tượng chính sách; cán bộ hưu trí; công chức, viên chức; người lao động tại các doanh nghiệp; học sinh, sinh viên; người nghèo; trẻ em dưới 6 tuổi. Riêng các hộ gia đình, lao động làm nghề tự do, buôn bán nhỏ, làm nghề nông… tham gia BHYT tự nguyện không nhiều.

Đến cuối năm 2013, toàn tỉnh có trên 535.000 người tham gia BHYT và con số này tăng lên không đáng kể trong 6 tháng đầu năm 2014. Lý giải về tình trạng này, ông Trần Quang Vinh, Giám đốc BHXH Phú Yên cho biết, có nhiều nguyên nhân nhưng quan trọng nhất vẫn là do người dân có thu nhập thấp, không có điều kiện để tham gia BHYT. Do đó, Nhà nước cần tăng cường thêm ngân sách để hỗ trợ người dân mua BHYT.

Không ít người cho rằng, khi không may mắc bệnh, kể cả những bệnh hiểm nghèo, phải chi phí lớn, người tham gia BHYT sẽ được khám và điều trị, không phân biệt giàu nghèo. Chính sách BHYT là lý tưởng với mọi bệnh nhân, nhưng trên thực tế lại không đủ sức thu hút người dân, một mặt họ chưa hiểu hết giá trị của tấm thẻ BHYT. Mặt khác, do tình trạng quá tải ở bệnh viện các tuyến, các thủ tục khám chữa bệnh (KCB) còn nhiều vướng mắc khiến người dân chưa mặn mà với BHYT. Hơn thế, mức đóng BHYT hiện nay hơi cao so với nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nhưng không thuộc diện nghèo để được cấp thẻ BHYT.

BHYT ở chừng mực nào đó có thể xem là “cứu cánh” của nhiều người bệnh. Trường hợp anh Nguyễn Như Thân ở phường 5 (TP Tuy Hòa) là một ví dụ. Anh mắc bệnh thận mãn tính từ nhiều năm nay, trước đây không tham gia BHYT, anh Thân phải tốn chi phí khá lớn để KCB, nhất là khi phải chạy thận nhân tạo. Đến năm 2011, anh Thân tham gia BHYT tự nguyện và chỉ phải chi trả 20% chi phí KCB. Tuy nhiên, mức đóng BHYT tự nguyện 567.000 đồng/người/năm được xem là hơi cao đối với người lao động và không phải ai cũng tham gia được. Vợ chồng bà Lê Thị Đẩu ở phường 2 (TP Tuy Hòa) rất muốn tham gia BHYT tự nguyện, để mỗi khi ốm đau, bệnh tật được chia sẻ bớt gánh nặng. Tuy nhiên, với công việc làm thuê, thu nhập không ổn định, thì gần 1,2 triệu đồng mua BHYT cho 2 vợ chồng không phải là nhỏ khi vợ chồng bà còn phải nuôi các con ăn học. Còn đối với những người khỏe mạnh, ít ốm đau, bệnh tật có khi cả năm chưa đến bệnh viện lần nào thì càng khó vận động họ tham gia BHYT tự nguyện.

Khi mắc bệnh, nhất là bệnh hiểm nghèo, chi phí vượt ngoài khả năng chi trả, nhiều người mới nghĩ đến giá trị của thẻ BHYT. Lợi ích sát sườn ấy có lẽ sẽ luôn xa vời với nhiều người khi bản thân họ chưa ý thức được quyền lợi được hưởng, chứ chưa nói gì đến việc họ phải thực hiện nghĩa vụ cộng đồng - mình vì mọi người và mọi người vì mình.

Dù có nhiều ưu việt, nhưng đến thời điểm này, BHYT vẫn chưa được một bộ phận nhân dân hưởng ứng, do nhận thức của người dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của chính sách BHYT chưa đầy đủ; tính chia sẻ cộng đồng còn hạn chế. Bên cạnh đó, một số cơ sở y tế, nhất là cơ sở KCB ban đầu tuy có nhiều cố gắng nhưng chưa đáp ứng nhu cầu, chưa tạo được lòng tin trong nhân dân dẫn đến tình trạng vượt tuyến, khiến chi phí thanh toán đa tuyến tăng cao. Trong khi đó, công tác tuyên truyền về các chính sách BHYT còn chưa thực sự được đẩy mạnh và sâu rộng đến người dân. Nhiều người dù tham gia BHYT vẫn chưa hiểu rõ các quyền lợi được hưởng hay nghĩa vụ phải thực hiện.

Ông Trần Quang Vinh cho biết, để đạt được 68% dân số tham gia BHYT vào cuối năm 2014 như Trung ương giao là rất khó. Sắp tới, BHXH tỉnh phối hợp với Sở Y tế đẩy mạnh công tác tuyên truyền ở nhiều kênh, đặc biệt tuyên truyền trực tiếp, thường xuyên, liên tục và phổ biến bằng nhiều hình thức, nhiều nội dung phong phú… để người dân hiểu rõ trách nhiệm và quyền lợi khi tham gia BHYT. Đồng thời, tất cả các ngành, các cấp có liên quan cần có sự quan tâm, vào cuộc. Có như vậy thì mục tiêu BHYT toàn dân tại Phú Yên nói riêng và toàn quốc nói chung mới đạt yêu cầu.

VŨ HOÀNG