Tại hội nghị đánh giá hoạt động phòng, chống lao do Bộ Y tế tổ chức mới đây tại Hà Nội, nhiều đại biểu nhận định: Trong những năm qua, Việt Nam đã xây dựng được mạng lưới phòng, chống lao, các kỹ thuật tiên tiến đã được cập nhật, đáp ứng tốt công tác chẩn đoán, điều trị và dự phòng bệnh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác phòng, chống lao đang gặp không ít khó khăn.
Tuyên truyền phòng, chống lao ở TP Tuy Hòa - Ảnh: V.HOÀNG
Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Việt Nam là nước có gánh nặng bệnh lao cao, đứng thứ 12 trong số 22 nước có tình hình dịch tễ lao cao nhất trên toàn cầu, đồng thời đứng thứ 14 trong số 27 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Hằng năm, Việt Nam có đến 18.000 người tử vong do bệnh lao. Khó khăn lớn nhất trong công tác phòng, chống lao hiện nay chính là nguồn kinh phí giảm mạnh. Cùng với đó, chương trình phòng, chống lao quốc gia còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, như: bệnh lao đa kháng thuốc, nhân lực thiếu hụt, một tỉ lệ cao bệnh nhân cần sự hỗ trợ về cả vật chất và tinh thần... Phú Yên không nằm ngoài những khó khăn chung đó.
Phú Yên chưa có một nghiên cứu nào về lao kháng thuốc trong cộng đồng với nhiều lý do khách quan cũng như chủ quan. Nhưng qua theo dõi quá trình điều trị tại khoa Lao (Bệnh viện Đa khoa Phú Yên), các bác sĩ nhận thấy trong những năm gần đây bệnh nhân lao kháng thuốc nhập viện ngày càng tăng. Lao đa kháng thuốc do con người (thầy thuốc hoặc bệnh nhân) đã có các sai sót khi chỉ định phác đồ điều trị không đầy đủ thuốc kháng lao cần thiết; do tổ chức quản lý điều trị lao không chu đáo, không kiểm soát và do khâu cung cấp thuốc lao không đạt chất lượng, số lượng và liên tục, và do bệnh nhân dùng thuốc không liên tục, không đủ số thuốc đã được cung cấp. Bác sĩ Hoàng Khắc Linh, Trưởng trạm Lao Phú Yên, cho biết: Trung bình mỗi năm, Phú Yên phát hiện từ 820 đến 880 bệnh nhân lao, trong đó có từ 520 đến 560 bệnh nhân dương tính với vi khuẩn lao. Đáng lưu ý là số lượng bệnh nhân lao đa kháng thuốc ngày càng cao, chiếm 4% số bệnh nhân phát hiện.
Tỉ lệ lao phổi tăng nhanh ở nhóm người trẻ tuổi và ngày càng có xu hướng trẻ hóa, nhóm đối tượng chủ yếu là công nhân, người lao động trong điều kiện môi trường làm việc nặng nhọc, khói bụi và tiếng ồn… Nhiều lao động bị mắc lao đã giấu bệnh, không đi làm xét nghiệm bởi họ sợ bị kỳ thị. Mặt khác, do liệu trình điều trị lao kéo dài, nhiều người không điều trị đầy đủ, bỏ điều trị dẫn đến tỉ lệ bệnh tái phát cao, gây khó khăn cho điều trị cũng như khiến dịch lao lan rộng tại cộng đồng.
Bắt đầu từ ngày 1/4, Phú Yên áp dụng điều trị cho bệnh nhân mắc lao bằng phác đồ điều trị 6 tháng thay cho phác đồ điều trị 8 tháng như lâu nay. Những lợi ích của hóa trị liệu ngắn ngày rất rõ: lượng thuốc dùng ít đi và thời gian điều trị ngắn lại. Ngoài ra còn có nhiều lợi ích khác như ít nguy cơ nhiễm độc thuốc mạn tính và giảm gánh nặng về ngân sách, về cơ sở điều trị hay nhân viên y tế. Theo bác sĩ Hoàng Khắc Linh, việc áp dụng triển khai điều trị phác đồ mới về bệnh lao cần sự quyết tâm cao của các y, bác sĩ và của người bệnh cũng như cộng đồng để mang lại lợi ích to lớn trong điều trị cũng như chữa khỏi bệnh cho những người mắc lao. Điều trị lao tích cực sẽ làm giảm nhanh tình hình bệnh lao tại địa phương. Đối với cá nhân người bệnh lao, điều trị giúp họ khỏi đau, được lành bệnh, khỏi xảy ra kháng thuốc, khỏi chết; phục hồi sức lao động, địa vị trong gia đình và xã hội. Đối với cộng đồng, điều trị lao sẽ dập tắt tối đa nguồn lây cho cộng đồng. Như vậy số nguồn lây lao lưu hành, số người chết vì lao, số người bị nhiễm vi khuẩn lao mới sẽ giảm nhanh, số người mắc lao mới hàng năm sẽ giảm dần để dần dần tiến tới việc khống chế và thanh toán bệnh lao cho toàn xã hội.
Để kịp thời áp dụng phương pháp điều trị mới vào ngày 1/4, đội ngũ thầy thuốc thuộc mạng lưới chống lao của tỉnh ở cấp tỉnh, huyện đã được tập huấn công tác giám sát, phát hiện, điều trị và truyền thông cộng đồng. “Ở Phú Yên, số cán bộ chuyên trách lao ở tuyến tỉnh, huyện thiếu nhiều. Bác sĩ ở các bệnh viện đều thiếu, nhất là bác sĩ cho ngành Lao; chưa triển khai thực hiện việc chuyển 3 cán bộ phòng, chống lao từ trung tâm y tế về bệnh viện ở tuyến huyện. Vì chưa có kinh phí tập huấn cho đội ngũ phòng, chống lao ở tuyến xã, nên khi thực hiện phương pháp mới, chúng tôi sẽ áp dụng cách cầm tay chỉ việc để cùng nhau làm tốt nhiệm vụ”, bác sĩ Linh cho biết thêm.
Lãnh đạo ngành Y tế mong các cấp chính quyền xem công tác phòng, chống lao là một trong các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội; người dân chủ động phòng, chống lao vì sức khỏe của bản thân, gia đình và xã hội; cùng nêu cao ý thức trách nhiệm, chia sẻ, hỗ trợ nguồn lực cho những bệnh nhân nghèo mắc lao có cơ hội được điều trị khỏi. Ngành Y tế sẽ tăng cường phát hiện và xử lý bệnh lao, quan tâm khám phát hiện bệnh lao cho người nghèo và các đối tượng đặc biệt; huy động mọi nguồn lực củng cố và mở rộng chương trình phòng chống lao, nhất là ở tuyến cơ sở…
VŨ HOÀNG
