Được thiên nhiên ưu đãi về khí hậu, thổ nhưỡng, vùng đất Sông Hinh được biết đến như là miền đất hứa cho những người nơi xa đến lập nghiệp. 26 năm kể từ ngày thành lập, từ vùng rừng núi hoang vu, Sông Hinh đã khoác lên mình một diện mạo mới, trở thành một vùng đất năng động phía tây nam tỉnh Phú Yên.
Đồng bào dân tộc thiểu số ở buôn Lê Diêm (thị trấn Hai Riêng, huyện Sông Hinh) trong Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc - Ảnh: N.CHUNG
Năm 1985, vùng đất này được tách khỏi huyện Tây Sơn cũ. Sông Hinh, con sông lớn gắn bó mật thiết với đời sống bà con buôn làng nơi đây, được lấy tên đặt cho vùng đất này. Không ồn ào náo nhiệt như những thị trấn ở vùng đồng bằng, song những ai đến Hai Riêng thời gian gần đây đều nhận thấy sự khác biệt của huyện lỵ này - một phố núi đông đúc giữa núi rừng.
ĐẤT LÀNH CHIM ĐẬU
Với tôi, mặc dầu có mặt tại Phú Yên khá sớm, năm 1980, nhưng mãi đến năm 1992, tôi mới lần đầu tiên đặt chân lên vùng đất này. Và như duyên tiền định, đầu năm 1998, tôi được nhận vào làm việc tại Đài truyền thanh - truyền hình huyện Sông Hinh. 13 năm làm phóng viên đài huyện, bàn chân tôi đã in dấu khắp các buôn làng và từng ngày chứng kiến cảnh đổi thay kỳ diệu của Sông Hinh.
Một điều không thể phủ nhận là Sông Hinh được thiên nhiên ban tặng cho nhiều lợi thế như đất đai phì nhiêu, khí hậu ôn hòa. Có lẽ vì thế mà vùng đất này đã quy tụ nhiều dân tộc anh em trong cả nước về đây sinh sống, lập nghiệp. Trên địa bàn Sông Hinh hiện có 18 dân tộc anh em cùng chung sống. Sự phong phú, đa dạng về các dân tộc đã tạo cho Sông Hinh một nét riêng và cũng là một lợi thế trong phát triển kinh tế - xã hội. Sông Hinh, vùng đất mới cho những người di cư. Đầu tiên là sự di cư của các cư dân vùng đồng bằng, sau đó là những cư dân từ miền Bắc vào, đã tạo nên một Sông Hinh sôi động và khác lạ với nhiều phong tục tập quán và những phương thức canh tác khác nhau. Sự giao thoa, học hỏi lẫn nhau giữa các dân tộc đã giúp cho Sông Hinh mau chóng vươn lên trong phát triển kinh tế. Đặc biệt là sự cần cù, chịu thương, chịu khó của đồng bào từ miền Bắc vào đã làm thay đổi hẳn tư duy của người dân bản địa trong phương thức canh tác. Mặt khác, đồng bào các dân tộc huyện Sông Hinh luôn đoàn kết, cùng Đảng bộ, chính quyền tập trung phát triển kinh tế, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn huyện.
Một ví dụ điển hình là năm 2002, chủ trương đổi đất thổ lấy đất ruộng được huyện Sông Hinh triển khai đến các buôn làng ở xã Ea Trol. Nhờ sự đồng thuận của người dân nên huyện Sông Hinh đã phát huy được lợi thế của thiên nhiên ban tặng. Đây cũng là huyện miền núi đầu tiên của Phú Yên thực hiện thành công chương trình đổi đất đồi lấy đất ruộng, giúp người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, chuyển sang trồng lúa nước, ổn định lương thực tại chỗ. Hiện tại, Sông Hinh có 14 công trình thủy lợi với hàng chục kilômét kênh mương. Chỉ tính riêng hệ thống đập dâng Ea Trol đã đảm bảo tưới tiêu cho hơn 130ha lúa nước và các loại hoa màu. Các ruộng lúa nước không chỉ giúp bà con, nhất là đồng bào dân tộc đảm bảo cái ăn, tránh nguy cơ đói giáp hạt mà còn giúp họ có thêm điều kiện để ổn định sản xuất, nâng cao đời sống, xóa bỏ tình trạng du canh du cư vốn thường xuyên xảy ra trước đây ở vùng miền núi này. Hiện trên địa bàn Sông Hinh đang triển khai hàng loạt công trình thủy lợi khác, tương lai sẽ có hàng trăm hécta lúa hai vụ và những cây trồng cạn khác có nước tưới.
THẾ MẠNH CÂY CÔNG NGHIỆP
Nằm ở vị trí chuyển tiếp giữa hai vùng cao nguyên và đồng bằng, Sông Hinh được thiên nhiên ưu đãi một vùng đất đai và khí hậu thích hợp cho sản xuất các loại cây nông sản. Đã từ lâu Sông Hinh được biết đến là vùng trồng mía, bắp, sắn trọng điểm của Phú Yên. Với diện tích canh tác gần 10.000ha, các loại cây mía, bắp và sắn không chỉ giúp người dân địa phương ổn định cuộc sống, mà còn là một trong những nguồn thu nhập chính của cư dân vùng đất này.
Những năm gần đây, vùng đất đỏ bazan ở phía tây Sông Hinh còn được tỉnh Phú Yên thử nghiệm một loại cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao và đã mang lại kết quả khả quan. Năm 2001, cây cao su được trồng thử nghiệm trên vùng đất này. Theo đánh giá của các chuyên gia ngành cao su, cây cao su ở Sông Hinh phát triển không thua kém các vùng Đông Nam Bộ. Một dự án liên kết với Viện Nghiên cứu cao su Việt Nam đã được huyện Sông Hinh triển khai. 1.800ha cao su tiểu điền đang được chính quyền và người dân nơi đây nhân rộng thành mô hình cao su đại điền. Viện Nghiên cứu cao su Việt Nam cũng đang xúc tiến đầu tư 25 tỉ đồng xây dựng Trạm Thực nghiệm và vườn cao su chất lượng cao trên diện tích hơn 50ha ở khu vực giáp ranh hai xã Ea Bar và Ea Lâm. Điều đó sẽ mở ra tiềm năng mới và lâu dài cho vùng đất phía tây này.
Trước cây cao su, cây cà phê cũng là một lợi thế tại Sông Hinh. Ngoài 500ha của Công ty TNHH một thành viên Cà phê Ea Bá, xã Ea Bar có 300ha, xã Ea Ly 80ha, khu vực thôn Chư Sai (xã Ea Trol) có 100ha. Hiện diện tích cà phê nêu trên đã cho thu hoạch từ nhiều vụ, năng suất cà phê tươi tại khu vực Công ty TNHH một thành viên Cà phê Ea Bá đầu tư không dưới 15 tấn/ha, còn ở khu vực của người dân trồng tiểu điền ước đạt bình quân 12 tấn/ha. Với giá mua cà phê nhân xô 45.000-48.000 đồng/kg, người trồng cà phê thu lãi bình quân trên 50 triệu đồng/ha.
TƯƠNG LAI TƯƠI SÁNG
Cùng với việc chuyển đổi cơ cấu và đa dạng hóa cây trồng, công tác khuyến nông và chuyển giao tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp cũng đạt được những thành tựu nổi bật. Trong những năm gần đây, mô hình kinh tế trang trại nông - lâm kết hợp cũng đã phát triển khá mạnh trên địa bàn huyện và hầu hết đều làm ăn có hiệu quả. Đến nay huyện Sông Hinh đã có trên 500 trang trại, trong đó có hơn 100 trang trại được cấp giấy chứng nhận. Sông Hinh còn là một trong những địa phương dẫn đầu ở Phú Yên trong việc phát triển chăn nuôi gia súc, nhất là chăn nuôi bò.
Đây cũng là thế mạnh của huyện miền núi này. Là địa phương có nhiều sông, đập, ao hồ; Sông Hinh cũng đang có lợi thế về việc nuôi thủy sản nước ngọt, nhất là cá. Hiện nay, nhiều hộ dân trên địa bàn huyện đã đầu tư nuôi cá nước ngọt với tổng diện tích gần 30ha mặt nước ao hồ.
Nằm trên ĐT645 nối liền đồng bằng và các tỉnh Tây Nguyên, Sông Hinh còn có thuận lợi là đã xây dựng được mạng lưới giao thông thông suốt trên địa bàn toàn huyện. Hiện tại tuyến đường từ thị trấn Hai Riêng đi xã Sông Hinh đang được đầu tư xây dựng. Như vậy, đến nay các tuyến đường quan trọng trên địa bàn huyện đã được nhựa hóa. Đây là điều kiện thuận lợi để vận chuyển, trao đổi hàng hóa, các loại nông sản vốn là thế mạnh của huyện Sông Hinh. Cùng với việc nâng cấp hệ thống giao thông, mạng lưới điện quốc gia, hệ thống nước sạch sinh hoạt cũng đã mở rộng đến các thôn, buôn. Đến nay 100% thôn, buôn ở huyện Sông Hinh đều đã có điện. Những giếng nước sạch, những công trình cấp nước sạch đã hiện diện nhiều nơi trong các buôn làng, phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày và đảm bảo sức khỏe cho người dân, nhất là bà con đồng bào dân tộc thiểu số.
Địa hình cao với những con sông lớn quanh năm không bao giờ cạn, đã tạo cho vùng cao này một tiềm năng hơn hẳn các huyện miền núi khác ở Phú Yên. Sông Hinh có 3 con sông lớn bao quanh và cả ba con sông này đều có khả năng xây dựng các công trình thủy điện. Ngoài hai nhà máy thủy điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh, Sông Ba Hạ đã đi vào hoạt động ổn định, công trình thủy điện Krông H’Năng vừa mới hoàn thành mở ra những cảnh quan nhân tạo nhưng đậm nét hoang sơ hùng vĩ ở vùng đất phía tây Phú Yên. Sự ra đời của các nhà máy thủy điện với các hồ chứa nước nhân tạo giữa núi rừng, giữa các buôn làng đã tạo cho Sông Hinh một tiềm năng mới - tiềm năng du lịch. Hồ thủy điện Sông Hinh với diện tích 4.100ha mặt nước, 250ha các đảo lớn nhỏ cùng hệ thống sông, suối, cây rừng và nhiều buôn, làng bao bọc xung quanh đã tạo ra một tiềm năng về du lịch sinh thái rừng - hồ kết hợp với tìm hiểu văn hóa các dân tộc, trở thành địa điểm tham quan hấp dẫn cho du khách gần xa.
Với hệ thống giao thông thuận lợi và nguồn tài nguyên đất đai phong phú, thích hợp cho nhiều loại hình canh tác nông nghiệp, lại nằm giữa vùng tam giác thủy điện Sông Hinh - Sông Ba Hạ - Krông H’Năng, tất cả những điều đó đã mở ra một tiềm năng phát triển về kinh tế lẫn du lịch cho vùng đất này.
Hai mươi sáu năm, thời gian còn quá ngắn đối với lịch sử một vùng đất, song những thành tựu mà Đảng bộ và nhân dân Sông Hinh đạt được có thể khẳng định rằng Sông Hinh đã trưởng thành và đang là bệ phóng vững chắc giúp vùng đất mới ngày càng phát triển, hòa nhập vào xu thế đổi mới năng động của Phú Yên.
NGỌC CƯỜNG
