Vào khoảng cuối năm 1965 đầu năm 1966, Mỹ đưa Sư đoàn Mãnh Hổ đóng quân ở địa bàn Phú Yên. Bọn địch có âm mưu mở cuộc phản công với quy mô lớn đánh vào vùng giải phóng Tuy Hòa.
Cầu Cháy hôm nay -Ảnh:H.ANH
Ngày 19/1/1966 (28 tháng Chạp năm Ất Tỵ), địch tập trung 6 tiểu đoàn quân Mỹ và Nam Triều Tiên, 4 tiểu đoàn quân ngụy, 2 tiểu đoàn pháo binh, 2 chi đội xe bọc thép cùng hàng trăm máy bay phản lực đánh phá ác liệt toàn huyện Tuy Hòa. Riêng tại xã Hòa Mỹ, bọn địch muốn biến Hòa Mỹ (nay là xã Hòa Mỹ Tây và Hòa Mỹ Đông, Tây Hòa) thành vành đai trắng, đẩy lực lượng ta ra khỏi đồng bằng. Chúng đi đến đâu là gây ra cảnh cướp bóc, giết hại dã man đối với phụ nữ, người già và trẻ em. Những ngày cuối tháng Chạp, Tiểu đoàn 30 thuộc Phân khu nam đã chuyển lên huyện Sông Hinh để chuẩn bị ăn tết thì nhận được lệnh của Phân khu nam hành quân cấp tốc về xã Hòa Mỹ để chuẩn bị chống càn. Ngày 20 tháng Chạp, đơn vị đã tổ chức ăn tết sớm, đồng thời sẵn sàng nhận nhiệm vụ. Ngày 27 tháng Chạp, đơn vị nhận được lệnh triển khai chống càn.
Sáng 30 tết, địch đổ quân xuống cầu Cháy 1 đại đội; thôn Phú Nhiêu 1 đại đội và thôn Mỹ Thạnh 1 đại đội để tổ chức đi càn. Do có sự chuẩn bị trước, ta đã bố trí sẵn trận địa để đánh tiêu diệt địch. Đúng 24 giờ đêm 30 tết, quân ta nổ súng đánh vào đội hình địch ở thôn Phú Nhiêu và thôn Mỹ Thạnh. Sau hơn 1 giờ chiến đấu quyết liệt, quân ta đã tiêu diệt 2 đại đội này, thu toàn bộ vũ khí trong đó có 2 đại liên, 2 súng cối 61 ly và bắt sống 3 tù binh. Sau đó đơn vị triển khai phòng thủ và tiếp tục bố trí quân để tiếp tục chống càn từ thôn Xuân Mỹ xuống Quảng Tường, Mỹ Tường. Sáng mùng 1 tết, địch điều động 1 tiểu đoàn đang đóng quân tại ga Gò Mầm (xã Hòa Tân Tây) cùng với trực thăng từ TX Tuy Hòa lên để tiếp tục càn quét và đưa lính bị tử trận về. Trước sự càn quét của địch, Tiểu đoàn 30 lại tiếp tục nổ súng để chống càn. Đồng thời, quân ta tổ chức cho người dân sơ tán đến các vùng lân cận. Trận càn này diễn ra từ 7 giờ đến 17 giờ thì địch rút. Sáng ngày hôm sau, địch lại tiếp tục mở các trận càn mới với mục đích của chúng là đánh bật các đơn vị chủ lực ra khỏi căn cứ để chiếm đóng. Do lực lượng của địch được tiếp viện đông, chúng chiếm được núi Lá, buộc đơn vị rút lên thôn Mỹ Thạnh bố trí quân dọc theo núi Đèo Bọng tiếp tục đào công sự để bám trụ tại đây. Sáng mùng 3 tết, khoảng 8 giờ, địch tràn lên tấn công vì tưởng quân ta đã rút hẳn. Chờ cho chúng lên đến thôn Mỹ Thạnh, đơn vị tiếp tục chiến đấu gây tổn thất cho địch hàng trăm tên. Đến 15 giờ, địch điều 1 đại đội biệt kích đánh úp từ trên núi Đèo Bọng xuống, buộc quân ta phải rút lên núi Đá Đen. Tiểu đoàn biệt kích của địch tấn công lên núi Đá Đen và gặp ngay sự phản kháng quyết liệt của Tiểu đoàn 11 (Trung đoàn Ngô Quyền) chặn đánh gây thiệt hại cho địch khoảng 70 tên. Cứ như vậy giữa ta và địch đánh giằng co nhau khoảng 28 ngày ròng rã.
Trong khoảng 1 tháng đầu năm 1966, Tiểu đoàn 30 cùng với các tiểu đoàn 11,12,13 thuộc Trung đoàn Ngô Quyền đã đánh giằng co, cản phá nhiều trận càn của địch. Sư đoàn Mãnh Hổ phải liên tục bổ sung lực lượng, cuối cùng chúng phải rút về Phú Tài - Bình Định. Bọn Mỹ phải điều Sư đoàn 4 về thay thế…
HÀ ANH
(Ghi theo lời kể của ông Trần Ngọc Ánh, nguyên chiến sĩ Tiểu đoàn 30)
