Cách trung tâm TP Hồ Chí Minh chừng 70km, khu di tích địa đạo Củ Chi thuộc xã Phú Mỹ Hưng trở thành điểm du lịch hấp dẫn mang đậm tính nhân văn và giáo dục cho thế hệ hôm nay.

Khách du lịch chụp hình lưu niệm với các chiến sĩ cách mạng (tượng) ở khu du di tích địa đạo Củ Chi - Ảnh: T.LÊ

Xem xong bộ phim, chúng tôi được đưa đến cưa hầm, bắt đầu khám phá và cảm nhận công trình bí mật quân sự của quân và dân Việt Nam trong hành trình vệ quốc.

Với gần 200km trải rộng trên diện tích 50ha, hệ thống địa đạo chạy ngoằn ngoèo trong lòng đất như mạng nhện từ đường “xương sống” (đường chính) tỏa ra vô số nhánh dài, nhánh ngắn ăn thông với nhau hoặc độc lập chấm dứt tùy theo địa hình, có nhánh thông ra sông Sài Gòn.

Đường hầm không sâu nhưng có thể chống được đạn pháo và sức nặng của xe tăng. Có những đoạn được cấu trúc từ hai đến ba tầng, chỗ lên xuống giữa các hầm có nắp hầm bí mật. Trong địa đạo có những nút chắn ở các điểm cần thiết để ngăn chặn địch hoặc chất độc hóa học do địch phun vào. Có những đoạn hẹp phải lách mình mới chui qua được. Dọc theo đường hầm có các lỗ thông hơi bên trên được ngụy trang kín đáo và trổ trên mặt đất bằng nhiều cửa bí mật. Vô số cửa được cấu trúc thành ô chiến đấu, ụ súng để bắn tỉa.

Dưới địa đạo là đầy cả một cuộc sống thời chiến: có kho dự trữ vũ khí, lương thực, thực phẩm, có giếng nước, hầm làm việc của chỉ huy, hầm giải phẫu nuôi dưỡng thương binh, hầm cho phụ nữ, người già, trẻ em trú ẩn, có những hầm lớn mái lợp thoáng mát bên trên được ngụy trang khéo léo dùng làm nơi hội họp, chiếu phim, biểu diễn văn nghệ… Thật khó tưởng tượng được ở đây có cả nhà hộ sinh và không ít trẻ em được sinh ra dưới lòng địa đạo. Và có một điều vượt qua sức tưởng tượng của con người là hệ thống địa đạo này được đào hoàn toàn bằng sức người với những công cụ là cuốc, thuổng…!

Cô thuyết minh viên giọng miền Nam ngọt ngào, rành rọt những con số: Mảnh đất này đã hứng chịu 500.000 tấn bom đạn các loại, 480 tấn chất độc hóa học của kẻ địch. Bình quân 1m² đất nơi đây có 3kg mảnh bom đạn các loại, 24g chất độc hóa học. Hàng ngàn chiến sĩ và nhân dân Củ Chi đã ngã xuống...

Và không gì thoải mái, thú vị hơn sau khi khám phá địa đạo, du khách ngồi ở phòng giải lao ăn khoai sắn mì luộc chấm muối mè, món ăn dân dã một thời của các chiến sĩ cách mạng.

Trong quần thể địa đạo Củ Chi còn có Đài tưởng niệm Bến Dược, một kiến trúc đặc biệt kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Trong đền tưởng niệm ghi họ tên của 44.357 liệt sĩ hy sinh trên chiến trường Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định trong cuộc kháng chiến giải phóng bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế.

QUỲNH MAI