Cách đây tám năm, ngày 1/4/2001, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã nói lời chia tay với cõi tạm trần gian:
“Những hẹn hò từ nay khép lại
Thân nhẹ nhàng như mây...
Đóa hoa vàng mong manh cuối trời,
Như một lời chia tay”
(Như một lời chia tay)
Suốt tám năm qua, chưa năm nào vào dịp này không có những chương trình, những đêm nhạc tưởng niệm Trịnh Công Sơn. Khắp nơi trong nước: Huế, TP Hồ Chí Minh, Hà Nội và tại các cộng đồng người Việt ở nước ngoài, đâu đâu cũng nghe âm vang các giai điệu, các bài hát của Trịnh Công Sơn. Hiếm có nhạc sĩ nào được hưởng nhiều ưu ái như vậy. Nói như nhà thơ Nguyễn Duy: “Âm nhạc Trịnh Công Sơn đã nâng cao, nối dài và vô hạn hóa cuộc đời hữu hạn của tác giả”.
Người ta có thể hát nhạc Trịnh Công Sơn khi ngồi buồn một mình và cả khi vui cùng bạn bè, có thể hát bằng hồn nhiên tuổi trẻ và hát bằng cả những trầm tích thương đau, những chiêm nghiệm từ cuộc đời.
Trong tâm thức của nhiều người, những bài hát của Trịnh Công Sơn như lời yêu thương ngọt ngào, như lời tâm tư đau xót, như lời cảm thông, chia sẻ, như ước mơ lãng mạn bay bổng mà cũng là sự thực khắc nghiệt nhất... Nhiều người yêu thích Trịnh Công Sơn qua tiếng hát Khánh Ly hay thích nghe Hồng Nhung, hoặc Quang Dũng, Xuân Phú hát; nhưng thỉnh thoảng những ca sĩ không chuyên, những người hát Trịnh Công Sơn bằng cảm xúc, bằng nỗi niềm riêng của mình cũng đem đến cho người nghe những khám phá mới về nhạc Trịnh. Điều quan trọng là người hát nhạc Trịnh và người nghe nhạc Trịnh đều cảm nhận được sự rộng mở của tâm hồn mình, cảm nhận được những âm vang, xao động trong thế giới tâm hồn. Nó làm đẹp mình hơn, nó làm con người cao cả những gì vốn có...
Âm nhạc Trịnh Công Sơn có khả năng lay động triệu triệu con tim. Một trong những yếu tố làm nên sức sống kỳ diệu cho nhạc Trịnh là ca từ bài hát. Nhạc sĩ Văn Cao gọi Trịnh Công Sơn là người thơ ca và ông cho rằng sức quyến rũ trong nhạc Trịnh Công Sơn là ở chỗ thơ và nhạc hòa quyện nhau đến mức khó phân biệt. Ca từ của Trịnh Công Sơn luôn để lại ấn tượng khó quên cho người nghe. Nó như những bài thơ đẹp lãng mạn và nhất quán theo một phong cách độc đáo.
Trịnh Công Sơn nói về nắng, về mưa, về tình yêu trắc trở, về hạnh phúc và khổ đau, về dân tộc, lịch sử, đất nước... Thế giới âm nhạc của Trịnh Công Sơn dường như rất cụ thể, chân thực, từ giọt sương, chiếc lá, người mẹ già cầu kinh, đến đất nước…; nhưng tất cả những điều đó thường được lạ hóa bằng những định ngữ mang sắc thái biểu cảm. Ví dụ mưa là mưa hồng, nắng là nắng thủy tinh, biển trở thành biển nhớ, rồi giọt lệ thiên thu, hạ trắng, đá ngây ngô, ngón xuân nồng, đêm thần thoại, hồn xanh buốt, cành bão bùng... Ngay cả hình ảnh đàn bò vào thành phố, hình ảnh người phu quét đường dừng chổi lắng nghe tiếng đại bác cũng tạo nên ấn tượng về sự khốc liệt của chiến tranh. Âm nhạc Trịnh Công Sơn không thoát ly hiện thực đến mức hư ảo, phức tạp mà như đang bay lượn trên ranh giới của cái thực vì không chấp nhận cái tầm thường chật hẹp, luôn hướng về cội nguồn hoang sơ nhưng lại kiêng kị sự thô mộc, đơn điệu.
Sống hết mình. Đau đến tận cùng nỗi đau, khao khát đến tận cùng mới biết thế nào là hy vọng và tuyệt vọng.
Trịnh Công Sơn viết: “Tôi biết rõ rằng tôi chỉ là một loài chim nhỏ hót chơi trên đầu những ngọn lau...”, nhưng hơn sáu mươi năm của cuộc đời, tiếng hót ấy là tất cả máu thịt cuộc đời ông. Trịnh Công Sơn đã dâng hiến tất cả tình yêu thương nồng nàn và những gì đẹp nhất của mình cho âm nhạc.
Và, trong tình yêu nhạc Trịnh, người ta dễ dàng gắn kết với nhau, chân thành và cao thượng, lãng mạn hơn...
LAM DUNG
