Mỗi khi tết đến, ngày tôi mong đợi nhất là mùng hai tết. Bởi với tôi, đó là ngày đặc biệt khi được xúng xính quần áo mới theo chân ba mẹ về lễ tết nhà ngoại - một trong những phong tục truyền thống của người Nùng chúng tôi.

Đầu Chạp, ba tôi bắt những con gà trống thiến nhốt chung vào một cái lồng to. Rồi mẹ vỗ béo chúng bằng thóc và hạt ngô luộc chín. Đến tết, gia đình tôi đã có được những con gà béo ụ với bộ lông vàng ươm, bóng mượt. Ba sẽ chọn con to nhất, đẹp nhất bỏ vào cái lồng, buộc lại một đầu đòn gánh. Đầu bên kia là tay nải chứa bốn cái bánh chưng to, vài cái bánh khảo, một ít kẹo và cả cau cho bà ngoại ăn trầu. Nhiệm vụ của ba là gánh những lễ vật đó trên vai. Mẹ đem theo ít đồ trong tay nải vì cả gia đình sẽ ngủ lại nhà ngoại. Tôi và em chỉ việc mặc đồ đẹp nhảy chân sáo theo ba mẹ, rồng rắn lên đường.

Quê ngoại nơi miền Bắc ấy, đường rừng quanh co, chúng tôi đi bộ gần nửa ngày mới đến nhà ngoại. Sự háo hức được về bên ngoại rồi tưởng tượng cái cảnh được cưng chiều, được nhận những phong bao lì xì đo đỏ, được chơi cùng anh chị em họ lâu ngày không gặp làm chúng tôi quên hết mệt nhọc. Khỏi phải nói không khí nhà ngoại vui cỡ nào, cả nhà tôi được ông bà ngoại mong đợi mà. Cậu ra tận sân đón lễ từ trên vai ba. Bà ngoại sẽ dang vòng tay về phía chị em tôi. Xem nào, xem nào, mới nửa năm không gặp mà lớn hơn nhiều rồi này. Đi đường có mỏi cái chân không? Có nhớ bà không? Bà chỉ ôm chúng tôi, hỏi được đôi câu thì các anh chị em họ kéo chúng tôi đi tham gia rất nhiều trò thú vị. Ông ngoại đang chẻ tre dưới sàn để đan những cái lồng gà nho nhỏ, thi thoảng lại nói với lên, mấy đứa thích ăn gì? Ông thịt gà, ăn đùi gà nhé. Chơi kheo khéo kẻo bị đau lại khóc nghe! Trong khi ba cùng cậu thịt con gà trống thiến để cúng tổ tiên thì mẹ được ngồi tâm tình chuyện trên trời dưới bể với ngoại. Mẹ lấy chồng xa nên có khi cả năm chỉ về bên ngoại được một hai lần, vì thế mà mỗi lần về, tôi lại thấy bà và mẹ như tận dụng từng giây để được ở bên nhau.

Lễ được đặt lên bàn thờ tổ tiên, khói hương tỏa lan thoang thoảng trong không khí gợi cảm giác vừa đầm ấm vừa linh thiêng của những ngày đầu năm mới. Bữa cơm đại gia đình được dọn ra. Chị em tôi cùng các anh chị em họ một mâm; mâm trẻ con được ưu tiên nhất với những đùi gà vàng ươm, chỉ nhìn thôi là đã không thể nào cưỡng lại được. Nhưng tôi vẫn thấy bà ngoại và mẹ vui nhất. Mắt bà lúc nào cũng ánh lên niềm vui, và mẹ tôi nữa, mẹ chộn rộn từ hôm trước tết kia. Mẹ cố gắng chu toàn mọi việc trong nhà rồi mới xin phép nội về lễ tết nhà ngoại. Về bên ngoại thấy mẹ như trẻ lại, được ngoại yêu chiều, ngoại hay hỏi thích ăn gì, thích áo chàm không, ngoại cho thêm cái nữa về mà cất. Tối, ba bảo chị em tôi ngủ với ba ở gian ngoài, để mẹ ngủ với bà một hôm. Cả một buổi hành quân về ngoại, rồi cả những trò chơi khiến tôi chìm nhanh vào giấc ngủ. Tiếng nói chuyện của mẹ với bà vẫn thì thầm, êm êm trong đêm.

Lần cuối cùng về tết nhà ngoại, mẹ được tặng bộ áo chàm ngoại tự tay làm. Mẹ diện áo, đội khăn chàm, trông lạ lắm; những sợi dây xà tích bạc đeo bên hông mẹ khẽ đung đưa theo bước mẹ đi, sáng lấp lánh. Tôi thích mùi hương chàm thoang thoảng toát ra từ bộ trang phục truyền thống mẹ đang mặc. Lúc ra về, bà giúi vào tay chị em tôi những phong bao lì xì mừng tuổi, cậu tôi chuẩn bị sẵn cho chị em tôi mỗi đứa một con gà mái tơ, là quà mừng tuổi mà mỗi đứa trẻ người Nùng chúng tôi khi về tết quê ngoại đều được nhận. Bà bảo đem về thịt đặt lên bàn mụ để bà mụ phù hộ độ trì cho chúng tôi hay ăn chóng lớn.

Rồi gia đình chúng tôi chuyển vào Nam, chặng đường về quê ngoại càng xa thăm thẳm. Rồi ông bà lần lượt về với tổ tiên. Chúng tôi lớn dần, có gia đình riêng, nhưng chị em tôi vẫn cố gắng giữ nếp lễ tết nhà ngoại. Bởi tôi biết, cũng giống như ông bà ngoại, mỗi khi tết đến, ba mẹ tôi đều mong hai cô con gái sẽ trở về bên mẹ vào đúng ngày mùng hai tết. Như bà ngoại vẫn hay dặn mẹ, mẹ lại bảo chúng tôi, cứ về nhà đầy đủ là được, đừng mang gì về cả, mẹ dành sẵn mọi thứ cho các con.

Về bên ba mẹ luôn có mọi thứ, bởi tình yêu dành cho con của những đấng sinh thành lúc nào cũng đong đầy, ấm áp yêu thương. Lấy chồng rồi tôi mới hiểu cảm giác được về bên mẹ thiêng liêng, đáng quý biết nhường nào. Mùng hai tết năm nay, cả nhà tôi cũng sẽ về lễ tết nhà ngoại. Hai đứa con của tôi sẽ vui sướng trong bộ cánh mới như chị em tôi thuở nào vì chúng biết ông bà ngoại đang đợi chúng. Nhìn các con, tôi mong mai này chúng cũng sẽ hiểu rằng dù ở đâu, làm gì, cuộc sống có buồn vui như thế nào chăng nữa thì vẫn luôn có ba mẹ đợi chúng về, nhất là ngày mùng hai tết.

MỘC MIÊN