Những cơn mưa đi qua, cánh đồng như bừng tỉnh chào đón những tia nắng lấp loáng trên mặt nước, đó cũng là lúc người nông dân tất tả cho vụ lúa mới.

Vụ lúa này bắt đầu từ những ngày trời còn dầm dề mưa. Dù cánh đồng bị nhấn chìm trong màn mưa xám xịt nhưng đâu đó vẫn thấp thoáng dáng vung cuốc, loay hoay lưng đắp, nhét bờ ruộng.

Tôi không phải nông dân nhưng trong ký ức của một đứa trẻ lớn lên từ đồng ruộng thì sau 23 tháng Chạp là thời điểm rục rịch cho vụ lúa mới. Tôi nhớ trời còn chăng chăng mưa, ba đã lúi cúi kiểm tra lại lưỡi cày, quấn chiếc roi mây còn mẹ lục bồ lúa giống kiểm tra mối mọt, đợi trời hanh nắng đổ ra sân hong. Hồi ấy làm ruộng phải cày bò, khi trời còn chưa sáng ba đã vác cày đi, tôi có nhiệm vụ đem cơm. Ra tới đồng tôi mủi lòng chực khóc khi thấy con bò đi trước, ba cầm đuôi cày theo sau, đội cả cơn mưa trên đầu.

Cày rồi băm, bang, cuốc góc chải bờ. Công đoạn này cực lắm. Phải cuốc bốn góc ruộng, nơi lưỡi cày không đi vào được rồi cũng dùng cuốc hốt đất từ chỗ cao quăng sang chỗ thấp cho thiệt bằng phẳng để không chỗ nào của mặt ruộng bị đọng nước sau khi bừa. Đồng ruộng trong thời điểm này chỉ có bùn nên những người nào đứng giữa ruộng đều được nhuộm bùn từ tóc đến chân. Lạ lắm, dù đang tắm trong bùn nhưng khuôn miệng vẫn nở nụ cười tươi, vẫn hỏi thăm phân giống chờ ngày gieo sạ. Hồi đó tôi chưa có ý niệm chuyện “dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần” mà chỉ đứng nhìn bộ dạng bị bùn phủ lấp rồi hình dung ít nhiều nỗi cực nhọc và mơ hồ nghĩ làm đồng rất vui vì lao xao tiếng cười nói chứ chưa hiểu ra sự lạc quan của người nông dân khi bắt đầu vụ lúa mới.

Sau khi ruộng đã băm bang thì đem phân bò ủ mục ra rải đều trên mặt ruộng. Không phải vụ lúa nào cũng làm mà thường hai ba năm mới lót phân bò một lần, ba nói để cải tạo đất.

Và khi trời thực sự quang đãng thì những thửa ruộng được bừa phẳng phiu, lúc đó cánh đồng sẽ bừng lên lấp lánh khi bác nông dân vung tay vãi đều những hạt lúa đang nảy mầm trắng nõn. Cánh đồng sau khi sạ như một tấm lụa xám trải rộng, mỡ màng. Sạ xong thì ngày hôm sau tôi sẽ lập tức theo ba ra thăm ruộng, thiệt diệu kỳ khi thấy những hạt mầm vươn thẳng lên đón nắng, ngày sau nữa mặt ruộng sẽ xanh xám, ngày nữa thì lún phún xanh và sẽ xanh đều, xanh kịn.

Làm ruộng vụ này lo lắm. Ngày ba mang giống ra đồng sạ mẹ ở nhà nín thở nhìn trời. Mẹ nói có năm vừa quăng giống xuống thì một trận mưa to sẽ lấy hết phân giống, cũng có năm mưa dài hơi, cánh đồng sau sạ ngập trong biển nước. Năm nào mưa nhẹ thì lúa mọc lưa thưa, phải đi xin mạ cấy vào chỗ đất trống, dặm hết ruộng thì cũng vừa tới Tết.

* * *

Hôm qua tôi về thăm nhà thì thấy mẹ đang ủ giống. Mẹ cười mỹ mãn nói bây giờ làm ruộng khỏe re, máy móc làm hết, mình chỉ đem giống xuống sạ thôi, nếu gặp mưa cũng không phải lo dặm nhanh cho kịp ăn Tết, bây giờ có cây gậy rồi, dặm sướng lắm.

Nhìn mẹ vui vẻ như vậy tôi như cất đi nỗi lo vào vụ mới khi trời vẫn chưa yên. Bây giờ ba mẹ vẫn làm nông nhưng đỡ nhọc hơn rồi. Nghĩ lại những vụ lúa ngập bùn ngày xưa, nghĩ đến hiện tại quần áo xênh xang mỗi ngày đến công sở, thấy thương sao những giọt mồ hôi nặng như mưa mà ba mẹ đã sạ trên cánh đồng. Ba mẹ cúi mặt dưới bùn để con ngẩng cao đầu mà sống - ba tôi dạy vậy.

BÍCH NHÀN