Không ầm ào như mưa rào mùa hạ, không dai dẳng như mưa mùa lụt, mưa tháng Chạp rây nhỏ hạt từng cơn thoáng qua, ở quê thường gọi là mưa gieo ngò gieo cải. Mưa tháng Chạp, má hứng chỗ trổ máng cả buổi không đầy thùng nước.
Cải gieo xuống không quá ba ngày thì nhú mầm mọc chật đất. Ngò khó chịu, gieo xuống má chặt tàu lá chuối tủ lên trên vậy mà vẫn nằm im, đúng 7 ngày mới ló mấy mầm thưa thớt lên mặt đất. Vì vậy trước khi gieo ngò, má thường chọn giống mọc mạnh, gieo ăn tết.
Trong lảnh rau cải má bón lót phân bò, trong lảnh ngò do mọc chậm, má rây thêm tro bếp tráng lớp trên mặt cho kiến khỏi tha hột giống. Trồng xong giao đứt cho trời, không phân hóa học, không thuốc trừ sâu. Nhờ cơn mưa nhỏ thấm ướt lớp đất mặt, lảnh rau xanh lên mau mắn.
Trời mưa bão thất thường, có năm mất mùa kép. Vào mùa mưa lụt, xuất hiện cơn bão, vườn chuối sau nhà bị gió bão bẻ chuối non ngã rạp, còn chuối ra buồng thì gãy chúi mũi xuống đụng đất. Mấy cây chuối trước đây má hốt tro bếp đổ dưới gốc, chuối trồng trên đất muối tro (đất màu tro bếp), thân to mập còn đứng cũng bị gió bão xé tàu lá rách te tua như cái rèm của đoàn cải lương. Mùa gieo ngò năm đó má vội đi làm đồng, dặn chị Hai tủ nhiều lớp tàu lá chuối. Lá chuối rách chị lại tủ không kỹ nên ngò mọc lên thưa thớt. Lảnh rau được rào dậu vậy mà con gà mái hột dầu dẫn bầy con vào bươn chải tìm mồi. Lảnh ngò thưa lại còn bị gà chà nát. Má bực mình, nhốt gà mái lại trong cái giỏ rồi ra ruộng nhổ cỏ. Bầy gà con mới mọc đuôi tôm chui vào lảnh rau, bàn chân nhỏ xíu thi nhau “bừa” đám cải. Không có gà mẹ tìm mồi, gà con đói, chịu khó bươi chải đúng buổi trong lảnh rau, đám cải ngã không còn một cây!
Năm sau, má rút kinh nghiệm, không rào rau bằng nan tre mà giăng lưới cước, con gà mới nở không chui qua lọt, lảnh rau lên xanh mơn mởn. Chị lấy chồng ở xóm Dưới. Nhà ở xóm Trên cách xóm Dưới 3 cây số, má nhắn người quen bảo chị về lấy rau ăn. Chờ mãi không thấy chị về, má chở giỏ rau sau ba ga xe đạp xuống xóm Dưới cho chị. Đến nơi, má lấy từng bó rau sắp lớp lang ra rổ sảo rồi nói: “Ngò ta (ý nói giống ngò truyền thống) hồi đó cọng nhỏ mà thơm, còn cải lá nhỏ mà cay. Cải bây giờ lá to bằng cái dĩa bàn mà không thấy cay, còn cọng ngò to như cây tần ô, ăn không bay mùi bay lai gì. Nhưng con ráng ăn vô cho có chất… Ăn rau nhiều ngang ngửa với cơm, chớ lâu nay ăn cơm nhiều thừa tinh bột, bệnh tiểu đường, nghen con!”.
Về nhà má bảo, tội nghiệp con Hằng (tên chị) làm lụng không có ngày nghỉ. Công việc ngoài đồng bề bộn, ráng cuốc bờ ruộng, cấy dặm cho xong, còn có thời gian tráng bánh bán tết.
Vừa rồi chị về thăm má đúng mùa gieo ngò gieo cải. Lảnh rau biết trước chị về hay sao mà mọc không sót một hột giống. Nhưng thời tiết năm nay khác lạ, tháng Chạp mà mưa to, lại kéo dài, từ sáng đến nửa buổi hứng ba thùng nước giọt. Xế, trời vẫn âm u, không có chút ánh nắng “vắt vai”. Chị về, kể: “Tối qua ngâm gạo, sáng nay xay bột tráng bánh nhưng trời mưa nên con tranh thủ về thăm má”.
Má thấu hiểu, cơn mưa gieo ngò gieo cải khác lạ này gieo buồn cho xóm Dưới - nơi đa số người dân làm nghề tráng bánh. Biết chị buồn, má kể chuyện cũ cho chị cười: Năm đó con học lớp 4, em con học lớp 2. Đi chợ tết con dặn mua cho cái áo xẻ nách, còn em con dặn mua đôi dép rọ. Đợt đó rau mất mùa, má bưng rổ sảo đựng rau xuống chợ bán. Tiền bán rau đủ mua chục chén mỏng (trước đó do dọn lụt bị bể), số tiền còn lại chỉ đủ mua một món. Má lấn cấn, cuối cùng má ưu tiên mua dép rọ cho em con. Má đi chợ về, trời đang mưa, hai chị em không mũ không nón chạy ra mừng. Kiểm tra không có cái áo xẻ nách, con khóc. Khóc mà không có hột nước mắt nào.
Nghe xong chị cười. Rồi nhớ lại cảnh nhà hồi trước nghèo khổ, chị đưa tay lên chùi nước mắt.
MẠNH LÊ TRÂM
