Tết miền Nam đầy nắng. Nắng vương trên những cánh mai vàng rực rỡ, nắng e ấp trong từng nụ cúc chờ bung tỏa. Tết miền Nam cũng không thể thiếu món thịt ngâm mắm, bánh tét, rim mứt.

*

Minh họa: HƯNG DŨNG

Năm nay nhuận, mưa lạnh kéo dài, đến tháng Chạp mà mưa còn lất phất trong cái lạnh co co. Nhìn khóm dong riềng nơi góc vườn mưa táp lá, không xanh mướt như mọi năm, mẹ lo. Tôi cảm nhận được qua ánh nhìn của mẹ. Năm nào cũng vậy, cứ tết đến là mẹ tất bật hái lá gói bánh, nạo gừng làm mứt và đụng lợn làm thịt ngâm mắm. Mẹ bảo, tết phải vầy mới gọi là tết…

Bao năm nay, khóm dong nhà tôi lá luôn đẹp nhất xóm. Nhiều nhà cũng trồng nhưng tết đến vẫn qua nhà tôi xin lá để gói bánh cho mướt, cho đẹp. Có vậy mới yên tâm bày tỏ lòng hiếu kính với ông bà tổ tiên. Các cụ trong xóm vẫn quan niệm, với tổ tiên phải tươm tất, còn con cháu dùng những chiếc bánh lá có xấu tí cũng được. Vì vậy, dù nhà tôi chỉ dùng vài chục lá nhưng mẹ vẫn để cả một khóm dong lớn, còn chia sẻ cho hàng xóm mỗi dịp tết đến xuân về.

Mới đầu tháng Chạp, cô hai bên nhà đã gọi với qua hàng rào: Thím bảy năm nay cho em xin 30 lá nhé. Con út mới lập gia đình, tết lại mặt họ hàng hai bên cũng phải có cái lễ nhìn vào mắt, chứ không xuề xòa được. Mẹ nhìn khóm dong, nhấc máy điện cho anh hai “Con tìm ở Sài Gòn chỗ nào bán lá dong mua cho mẹ ba chục lá. Sài Gòn nắng quanh năm chắc lá cũng xanh mượt hơn. Chứ năm nay quê mình vừa gió bão, lại rét kéo dài hơn mọi năm…”.

*

Rồi nắng cũng lên, len lỏi giữa những cơn gió vẫn còn hơi lạnh. Những tia nắng đầu tiên gieo vui vào mắt mẹ. Mẹ cùng vài người đi quanh xóm, vô từng nhà xem không sót con lợn nào, chọn ra con đẹp nhất để tới gần tết cả xóm đụng chung. Mẹ đưa cô hai 30 chục lá anh hai gửi về, còn mẹ ra vườn chọn những chiếc lá còn lại. Mẹ rọc thêm vài tàu lá chuối ốp thêm vào với phần lá dong còn thiếu.

Trời cao xanh, nắng tỏa khắp nơi, xua tan cái lạnh. Mẹ rọc lá, dùng khăn lau sạch rồi hong ra nắng. Thịt lợn, đỗ xanh, gạo nếp, tiêu, mắm đã chuẩn bị đủ, đặt trên hiên nhà. Tôi nhóm than. Mỗi tàu lá mẹ hong xong, đưa tôi huơ qua bếp lửa tới khi lá mềm mềm. Bố chuẩn bị lạt, chờ tôi đưa lá là gói bánh. Khi những đòn bánh tét xanh mướt xếp đầy hiên cũng là lúc anh tôi đưa gia đình từ Sài Gòn về. Năm nay anh được nghỉ phép dồn nên về quê ăn tết sớm. Thay đồ, xắn tay áo, anh chẻ củi chất đống lớn, rồi gầy bếp bắc nồi bánh. Chị dâu tiếp quản bếp lửa cho tới khi nồi bánh chín.

Mẹ vui nhất. Năm nay là cái tết đầu tiên trong hơn chục năm qua cả nhà quây quần đông đủ. Tôi nhớ 10 năm trước, khi anh hai nhận nhiệm vụ ra đảo, mẹ giục anh lấy vợ. Nhưng anh không chịu, hứa khi nào xong nhiệm vụ sẽ đưa về cho mẹ một nàng dâu. Anh hai giữ lời hứa, đầu năm cưới vợ cuối năm báo tin vui có cháu cho mẹ.

Hiên nhà rộn ràng tiếng nói cười. Mẹ đi ra đi vào, miệng hoan hỉ đủ chuyện, vừa nói tay thoăn thoắt làm giành hết việc vào mình. Mẹ tự tay chọn những miếng thịt ba chỉ ngon nhất, rửa sạch, luộc chín để ráo rồi cho vào thẩu ngâm mắm. Mẹ cũng quẩy đường, hết làm mứt gừng lại tới mứt dừa, mứt cà rốt. Mỗi thứ một lọ lớn, đủ sắc màu. Mẹ nói với bố: Năm nay tôi làm mỗi thứ thêm hai thẩu ông ạ, cho vợ chồng thằng hai mang vô Sài Gòn ăn hết tháng Giêng.

Nắng sau mưa reo vui khắp chốn. Bên hiên nhà tôi, nắng xuân vời vợi trong ánh mắt và nụ cười ấm áp của mẹ.

BẠCH VÂN