Hiên nhà, ở quê tôi quen gọi là hàng ba. Ngày thường, sáng - chiều hai buổi, ba “chiếm lĩnh” hàng ba ngồi uống nước trà với mấy ông bạn già. Bước qua tháng Chạp, ba bàn giao hàng ba lại cho má, dời bàn ghế vào trong góc, cái chỗ chật bó gần giáp với nhà dưới, ngồi uống trà.
Tháng Chạp, tết về trên hàng ba của má. Khi thì má xắt củ kiệu, cà rốt, đu đủ làm dưa món, khi thì má ngồi sên gừng, đổ bánh thuẫn… Ba ngồi uống nước trà, thấy má làm bánh mứt thì nhìn chăm chú. Má nguýt dài: “Đàn ông thiệt, thấy lấy con mắt ngó”.
Cái nong tre giống như bạn bè của má. Hồi đó còn sân đất, mỗi lần phơi lúa, má ngả nong tre ra giữa sân, xúc mấy thúng lúa trong bồ ra phơi; phơi xong má dựng nong tre lên trên hàng ba.
Chiều cuối Chạp, ba rủ mấy người bạn về nhậu. Ba ngả nong tre ra trước hàng ba bưng mồi đặt lên, má đi rọc lá chuối về gói bánh tét thấy vậy giành cái nong tre với ba để phơi lá chuối. Má nguýt dài: Nhậu chớ có làm công lên chuyện xuống gì đâu, vô lấy chiếc chiếu để dưới đuôi giường trải ra mà ngồi.
Giành không lại cái hàng ba với má, ba cùng bạn bè chịu khó ngồi nhậu trên chiếc chiếu rách trải ở phía sau hè. Lát sau hết mồi, ba vào nhà bếp thăm nồi thịt kho đang hâm. Sợ má la, ba lựa gắp thịt mỡ. Má vào giành đũa gắp bỏ trong cái dĩa có mỡ có nạc, rồi nói: “Có còn cũng ngày thường, có hết cũng ngày giáp tết. Uống rượu nhắm mồi có mỡ có nạc, ăn ngon no bụng, tối ngủ không lo gió máy”.
Nhậu xong, ba vô chỗ hàng ba thấy má ngồi sắp lá chuối phơi héo, mau miệng nói:“Mấy ngày này, có phụ nữ trong nhà mới ra ngày tết. Nhưng mà phụ nữ ai cũng ghét đàn ông ăn nhậu…”. Má cự lại: “Ông nói phải đắp bờ con à nghen, phụ nữ nhưng phải chừa tui ra. Tui mới gắp mồi cho ông ăn uống no say”. Nghe xong ba cười, má cũng cười. Nụ cười hạnh phúc.
Má kể, hàng ba là nơi bà ngoại bắt phép, bắt lẽ ba. Hồi mới quen nhau, buổi tối giáp tết năm đó ba đến nhà đứng ở hàng ba tranh thủ nói chuyện với má. Bà ngoại thấy vậy lớn tiếng: “Chê nhà không có chỗ ngồi hay sao mà đứng ở hàng ba?”. Ba tái mặt, vội chào ngoại rồi đi về. Cứ tưởng đi luôn nhưng rồi nửa tháng sau, nhớ chịu không nổi nên ba phải quay lại… Ngày má theo chồng, bà ngoại ôm con gái, bịn rịn ở hàng ba. Má về nhà chồng, bước lên hàng ba, bái lạy ông bà, làm lễ nhập gia.
Cách đây 10 năm, vào cuối tháng 11, trận lũ lịch sử ập xuống cuốn trôi nhiều nhà trong xóm. Gần tết, nhiều gia đình sống tạm trong nhà bạt, kín mít. Một chiều tháng Chạp, má vô xóm Gò ngồi ké hàng ba nhà dì (chị bà con xa với má) đổ bánh thuẫn, bánh men…
Tháng Chạp năm đó là năm duy nhất trong đời, má mất trọn hàng ba.
Năm sau, ba má cất nhà, chừa hàng ba rộng rãi dư sức để cái nong tre. Bà ngoại đến thăm, thủ thỉ: “Nghe con cất nhà mới nên má xuống dòm thử ra sao. Thấy con làm ăn phát đạt, cất nhà rộng rãi, má mừng lắm!”.
Ngày giáp tết, một nửa hàng ba, ba ngồi uống nước trà; một nửa hàng ba, má bày ra không gian tết.
Mấy năm sau, những người con của ba má lập gia đình ở xa, tết không về. Cuối Chạp, trong nhà chỉ còn đôi vợ chồng già lúi húi sửa soạn cúng tất niên…
Nhà bây giờ ở thành phố vỏn vẹn 53m2. Đón tết thì trăm thứ trăm mua. Năm rồi má yếu, cuối Chạp thấy người ta qua lại trong hẻm mua bông hoa, bánh mứt, má nói: Giờ này, má thèm được ngồi chỗ hàng ba nhà cũ.
MẠNH HOÀI NAM
