Còn nhớ cái ngày người ta về xóm thu mua phân bò đem lên Tây Nguyên trồng cà phê, lũ chăn bò xóm tôi nhảy nhồng. Mừng quá tay vì tự nhiên có thêm nguồn thu nhập vừa sức.
Không được lấy phân bò ngoài chuồng bán đâu. Mơ đi. Phân bò đấy là nguồn thu nhập không tệ của gia đình. Khi dọn chuồng bò, mẹ thường tập trung phân ra chỗ trống chờ khô. Hôm nào người ta tới mua, mẹ cho đứa chăn bò tôi vài trăm đồng ăn bánh kẹo là cùng.
Nhưng tôi cũng có phân bò để bán. Bằng cách nào hả? Thì vừa chăn bò vừa nhặt phân.
Thả bò ra cánh đồng rồi thì lũ chăn bò chia nhau đi nhặt, chiều ra bến sông, thường thì phần của tôi nhiều nhất. Đương nhiên tôi giỏi hơn chúng bạn rồi. Vì tôi nghĩ ra được nhiều mánh để cạnh tranh với một tiểu đội nhặt phân bò mà.
Thường những nơi bò ta tập nhiều thì mấy đứa sẽ lăm lăm nhào vô tranh thị phần. Đúng là nơi bò tập trung gặm cỏ thì nơi ấy sẽ có nhiều chiến lợi phẩm. Nhưng nhiều là với một đứa chứ với một tiểu đội thì thành một miếng giữa làng rồi. Tôi không lang thang trên cánh đồng đầy nắng tranh giành với chúng, tôi có cách của tôi.
Cách của tôi là để mắt tới những con bò tách bầy, rong rủi kiếm ăn ở rìa rừng hay một lũng khuất nào đấy. Ngày hôm sau cứ xăm xăm nhào tới chỗ ấy, khoắng nguyên một ổ. Bạn sẽ lè lưỡi, bẩn quá hả! Không, không bẩn đâu, chỉ sợ không có phân bò để nhặt chứ gì mà dơ bẩn. Có phương pháp hết. Tin không? Phân bò tươi cũng hốt luôn. Bảo đảm an toàn vệ sinh bởi tôi đã giấu cái bay (dụng cụ làm thợ hồ của ba) vào bao rồi. Gặp phân bò thì lấy bay ra xúc gọn gàng, vệ sinh tuyệt đối.
Tôi còn một chiêu nữa, chiêu này độc hơn. Là tôi thường lén lùa bò qua sông sớm, làm như chuyện chăn bò là việc gì hệ trọng, phải là bí mật trời không biết đất không hay vậy. Phải bí mật lùa bò giấu vào một hốc nào đấy trong núi - chỉ như thế mới yên chí, số phân bò ấy ngày mai sẽ là phần thưởng cho những nỗ lực tìm tòi của khổ chủ.
Nhặt phân không khổ, khổ là công đoạn đem chiến lợi phẩm về. Đường về phải qua sông, phân bò mà ướt thì… đổ nợ. Tiêu chí đặt ra là, thà chủ ướt chứ phân bò nhất định phải khô. Vậy là sẵn sàng bỏ ngay cái sở thích ngồi chễm chệ trên lưng bò khi qua sông mà lội nước, giữ chặt bao phân bò lên đầu và đội về tới nhà - bán được hai ngàn đồng.
Rồi có một ngày, đàn bò no nê đi trước, cô chủ nhỏ đi sau, vừa kéo bao phân bò vừa hu hu khóc. Về tới nhà thì mặt mũi, mình mẩy tèm nhem, bết đầy phân bò. Mẹ thấy con gái vừa kéo cái bao vừa khóc thì cũng thút thít luôn. Thiệt là trong tình cảnh đoạn trường! Một bao phân bò bự chảng bị rớt dưới nước. Cũng tại con bê phản bầm, lấy đầu hất cái mông cô chủ lên, kết quả là người và bao phân bò lăn chỏng quèo dưới nước.
*
* *
Tôi có thâm niên chăn bò mười lăm năm. Nhớ về tuổi thơ, tôi nhớ nhiều những ngày đi nhặt phân bò nhưng chưa bao giờ dám kể. Tôi sợ bạn chê tuổi thơ tôi bẩn quá. Nhưng tôi nghĩ lại rồi, tuổi thơ ấy đẹp chứ không bẩn. Điều quan trọng hơn là cũng nhờ những đồng tiền đầu tiên kiếm được đó mà tôi biết trân trọng những giọt mồ hôi…
BÍCH NHÀN
