Mấy ngày tết vụt đi nhanh hơn so với suy nghĩ nhiều người. Mới đó thôi, chiều 28, chiều 29 âm lịch, những đứa con xa quê lũ lượt tay xách tay nải trở về với mái nhà yên bình, với khoảng sân gạch, với mảnh vườn hoa cải vàng ươm. Và giờ, họ lại nôn nao lòng, chuẩn bị để phiêu dạt mưu sinh trở lại, với 1 năm dài phía trước. Và, trong hành trang cho cuộc đi ấy, hạnh phúc nhất có lẽ là vài đòn bánh tét mà mẹ, mà vợ, mà em gái nấu lại cho.
Cứ tầm độ mùng ba, mùng bốn tết là nhiều xóm ở quê tôi bà con lại rục rịch cắt lá chuối, chẻ lạt, nấu lại một nồi bánh tét mới. Ai không biết, cứ nghĩ sao lại nấu muộn thế. Nhưng không, đây là nồi bánh nấu ít hơn nồi bánh chiều 30 tết, dành riêng cho những đứa con, đứa cháu trong nhà chuẩn bị lên đường mưu sinh phương xa.
Thật ra đến tầm ấy, bánh tét nấu vẫn còn, chứ không đến nỗi hết. Nếu nấu nhiều, vẫn có thể vừa trong nhà có ăn, vừa có thể gửi cho những người chuẩn bị hành trang xa quê vài đòn để làm quà. Nhưng có lẽ ai cũng muốn gói lại một lần, nấu lại một lần, cho những đòn bánh thật sự mới, thật sự ấm nóng. Cái ấm nóng của hơi lửa, hơi nếp, hơi đậu xanh và cái ấm nóng của lòng người khi tiết trời tháng Giêng dường như vẫn còn se lạnh. Để rồi, đòn bánh ấy, khi nằm trong ba lô những đứa con, đứa cháu trên đường phiêu dạt tứ phương, như một lời động viên, như hơi ấm bảo ban, chở che cho chặng đường đầu năm mới. Vừa ấm bụng, vừa lấy hên đầu năm vốn là như vậy.
Tôi từng ngồi xem và gói bánh tét lại cùng với một gia đình ở gần nhà. Người mẹ hoe hoe đỏ mắt, vừa gói bánh tét, vừa dặn dò con gái khi ngày mai đứa con ấy lên đường vào Nam mưu sinh. Những đứa em nhỏ ngồi quây quanh cái nong gói bánh, cũng đỏ hoe mắt nhìn chị. Mấy ngày tết chị về, chúng nó quấn quýt lại. Sau một năm bươn chải, cô gái về quê mang theo cho các em những bộ quần áo mới, mang theo cho mẹ nghèo chút tiền sắm sửa trong nhà. Ba mất sớm, em là người chị đầu, phải sớm bỏ học, lao vào chốn thị thành mưu sinh, để cùng mẹ lo cho đàn em ăn học. Ngồi nhìn cả nhà bịn rịn quanh nồi bánh tét đã lên lửa, lòng tôi cũng rưng rưng theo. Những đòn bánh tét gói lại ấy sáng mai sẽ là chút ấm áp quý giá với cô gái quê nghèo, trở lại nơi phồn hoa.
Nhà nào có 4 hay 5 người con người cháu đi làm xa, nồi bánh tét nấu lại có khi còn nhiều hơn nồi bánh cũ đã nấu. Họ lại ngồi canh lửa nồi bánh trong cái đêm cuối của xuân quê nhà, thầm thì dặn dò hoặc kể cho nhau nghe lại những kỷ niệm mùa xuân cũ. Lúc ấy, cái mặn mòi của thâm tình, của quê xứ lại quện vào với nhau theo làn khói bánh bay lên, trong cái lạnh của sương đêm tràn vào, trong nỗi niềm bâng khuâng của phận người, phận đất... Và rồi, từng đòn bánh được vớt ra trong niềm vui, trong hân hoan chờ đợi như đứa trẻ con chờ quà mẹ đi chợ về.
Những bộn bề, và cái mới của cuộc sống làm cho con người chỉ mang theo vài bộ quần áo, và tiền trong hành lý mang theo. Vì có thể họ ngại, có thể điều kiện không cho phép khi phương tiện đưa người rời quê là máy bay, là những chiếc xe giường nằm sang trọng. Và, nhiều đứa con quê nghèo giờ có ít tiền trong túi, lại ngại, lại xấu hổ khi đem theo những thứ quà quê như bánh tét trên đường ly hương sau tết.
Riêng tôi, thương lắm nong gói bánh tét những ngày khi tết đã dần đi hết, thương lắm những gia đình quây quần bên nhau canh nồi bánh tét gói lại. Ở đó, tôi thấy được sự ấm áp, sự níu kéo những giờ phút thiêng liêng của đất, của người dần trôi nhanh. Ở đó, tôi thấy một phần hồn mình gói trong niềm tết.
NGUYỄN THÀNH GIANG
