Trong số các tác phẩm dự giải thưởng Văn học Nghệ thuật Phú Yên lần thứ IV (giai đoạn 2011-2015), ở chuyên ngành Điện ảnh - Truyền hình, ấn tượng nhất là phim tài liệu “Người quay phim trên núi Đắk Sao” (biên kịch và đạo diễn: Trần Thanh Hưng, quay phim: Trần Phương Vũ). Nhà báo Trần Thanh Hưng, Phó Giám đốc VTV Phú Yên, đã chia sẻ những thông tin thú vị về quá trình làm phim này.
Ông Trần Thanh Hưng cho biết bộ phim tài liệu về nhà quay phim Kpa Y Van “Người quay phim trên núi Đắk Sao” là tác phẩm mà ê kíp của VTV Phú Yên dành nhiều thời gian, tâm huyết để thực hiện. Cái tên Kpa Y Van, với lớp trẻ thì xa lạ, song những người hoạt động trong lĩnh vực điện ảnh - truyền hình, báo chí ở khu V trước 1975 cũng như ngay sau ngày giải phóng đều biết. Cùng Nghệ sĩ Nhân dân Trần Thế Dân, nhà quay phim người Ê Đê Kpa Y Van (đang sống tại xã Cà Lúi, huyện Sơn Hòa) đã mang về cho điện ảnh tài liệu Việt Nam chiếc huy chương vàng tại Liên hoan Phim quốc tế Mát-xcơ-va năm 1971, với bộ phim “Những người săn thú trên núi Đắk Sao”.
Năm 2015, theo chỉ đạo của lãnh đạo Đài Truyền hình Việt Nam, VTV Phú Yên sản xuất một số phim tài liệu để ca ngợi, biểu dương những đóng góp thầm lặng và đầy ý nghĩa của các nghệ sĩ hoạt động trên lĩnh vực điện ảnh - truyền hình khu V trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ê kíp của VTV Phú Yên bắt tay thực hiện phim tài liệu “Người quay phim trên núi Đắk Sao”. Biên kịch - đạo diễn Trần Thanh Hưng cho biết: “Ý tưởng và kế hoạch sản xuất đã hình thành từ năm 2014. Khi lãnh đạo Đài Truyền hình Việt Nam chỉ đạo sản xuất vệt phim về những người làm điện ảnh ở khu V, anh em ở VTV Phú Yên bắt tay thực hiện. Ban đầu, chúng tôi dự kiến làm mấy tập phim, từ chuyện về nhà quay phim Kpa Y Van, chuyện về chú Nguyễn Trưng ở Bình Định - người sống sót, đến phim về những người làm công tác chiếu bóng phục vụ bộ đội, nhân dân ở khu V và tấm lòng những người ở lại. Tuy nhiên, khi bắt tay thực hiện, chúng tôi gặp nhiều khó khăn, nhất là về hình ảnh, tư liệu. Và sau khi quay xong phim về chú Kpa Y Van, chuẩn bị quay phim về chú Nguyễn Trưng thì chú ấy bị bệnh tim, phải nhập viện. Vì vậy, thay vì 4 phim như kế hoạch ban đầu, chúng tôi chỉ thực hiện được phim “Những cánh chim K5” về những người làm công tác tuyên huấn ở khu V, trong đó có những người làm điện ảnh - truyền hình và “Người quay phim trên núi Đắk Sao” về nhà quay phim Kpa Y Van”.
Đã sản xuất và giới thiệu với khán giả truyền hình rất nhiều phim tài liệu, song với ê kíp làm phim ở VTV Phú Yên, “Người quay phim trên núi Đắk Sao” là bộ phim tốn nhiều thời gian, công sức. Cơ duyên là vào năm 2014, ban liên lạc những người từng công tác ở khu V tại Hà Nội tổ chức chuyến về nguồn thăm lại chiến trường xưa ở Quảng Nam. Hay tin này, nhà báo Trần Thanh Hưng tháp tùng cùng đoàn. Trong vòng một tuần, họ trở lại Trà My, thăm khu căn cứ Nước Oa - nơi đặt “đại bản doanh” của tuyên huấn khu V với nhiều “binh chủng”. “Những hình ảnh trong chuyến đi rất ấn tượng. Nhiều người lâu lắm rồi mới có dịp trở lại chiến trường xưa, thắp nén hương cho đồng đội của mình. Chú Nguyễn Trưng và chú Kpa Y Van đã thắp hương, đặt hoa lên mộ nhà thơ - liệt sĩ Nguyễn Mỹ. Những hình ảnh ở Quảng Nam rất cảm động”, đạo diễn Trần Thanh Hưng cho biết.
Để có được những hình ảnh tư liệu quý giá cho tác phẩm “Người quay phim trên núi Đắk Sao”, ê kíp phải nhờ Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, đặc biệt là Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Thước tìm bản gốc phim “Những người săn thú trên núi Đắk Sao”. Và anh em trong nhóm rất ngạc nhiên khi lần đầu tiên, nhà quay phim Kpa Y Van được xem trọn vẹn đứa con tinh thần của mình tại khu căn cứ Nước Oa. Đạo diễn Trần Thanh Hưng nói rằng trong những năm tháng chiến tranh, phim rất ít nên khi quay phải tiết kiệm, quay được bao nhiêu thì gửi ra miền Bắc in tráng. Vì vậy, những người quay phim gần như không biết “mặt mũi” đứa con tinh thần của mình. Việc phát hành phim dưới bão đạn mưa bom cũng rất khó khăn. Nhà báo Trần Thanh Hưng kể: “Lần đầu tiên, dưới tán rừng ở căn cứ Nước Oa, nhà quay phim Kpa Y Van xem trọn vẹn “hình hài” đứa con tinh thần của mình, chú ấy rất cảm động. Đó là sự cống hiến, hy sinh thầm lặng của những người từng hoạt động ở khu V nói chung, các nghệ sĩ quay phim nói riêng”.
NGỌC LAN
