21 giờ 10 phút ngày 4/6, nghệ sĩ Phạm Ngọc Sơn gọi điện báo tin: “Vũ Liêm đã đi rồi, chú ơi!”. Nghệ sĩ Vũ Liêm mắc bệnh hiểm nghèo. Thăm anh mấy lần, cái tin quặn lòng này biết chắc sớm muộn gì cũng đến, nhưng khi nó đến tôi vẫn thấy bàng hoàng, vẫn cứ sợ mình nghe nhầm, nên hỏi lại: “Có thật không anh? Mới sáng nay...”. “Đi rồi, cách đây chừng mươi phút!”.
Nghệ sĩ Vũ Liêm tên thật là Đào Thanh Liêm, sinh năm 1954 ở Xuân Thọ (Sông Cầu), lớn lên ở An Dân, huyện Tuy An. Cha là liệt sĩ (hy sinh năm 1967), mẹ mất từ năm 1969 nên từ đó anh phải lăn lộn kiếm sống để nuôi hai em nhỏ. Anh đến với nghệ thuật, đến với sân khấu khá sớm, khi mới 17 tuổi. Cuối những năm 1970, khi tôi chập chững bước vào nghề ca hát nghiệp dư thì anh đã là một nghệ sĩ chuyên nghiệp. Tôi biết anh qua những vai diễn, như: Y Rơ trong Dòng suối mang tên em, Bảy Xị trong Cây sầu riêng trổ bông, Chú Hề trong Hoàng hậu Ba Tư…, gắn với các đoàn cải lương Mây Tần (Tân Tây Đô), Sông Hàn (Quảng Nam –Đà Nẵng), Hoa Biển (Phú Yên). Cuộc đời nghệ sĩ của anh lận đận long đong như chính loại hình nghệ thuật cải lương một thời vang bóng.
Năm 1982, giữa lúc loại hình sân khấu cải lương “sống dở, chết dở”, cùng với không ít người, tôi “bỏ nghề” tìm một hướng đi khác (ôn thi vào đại học), nhưng anh cùng với người bạn đời-nghệ sĩ Hồng Cúc thì vẫn nặng tình với ánh đèn sân khấu, cứ rày đây mai đó, đem lời ca, tiếng hát cho đời.
Gặp lại sau ngày tỉnh Phú Yên tái lập, anh cho hay vẫn đang sống chết với đoàn Hoa Biển, vừa tham gia quản lý đoàn, vừa làm đạo diễn kiêm diễn viên… Mừng cho vợ chồng anh vẫn còn “đất dụng võ”. Mừng cho nhiều nghệ sĩ khác vẫn còn chốn dung thân. Nhưng không bao lâu sau thì đoàn này giải thể.
Rời đoàn, thực ra là giã từ những chuỗi ngày dài cùng bao nghệ sĩ chân chính chắt tiếng tơ lòng cống hiến cho đời, anh chuyển sang làm công tác quản lý ở Phòng Văn hóa-Thông tin thị xã Tuy Hòa. Không nhà, hai vợ chồng chọn một phòng hóa trang ở chân cầu thang nhà hát Nhân dân thị xã để làm nơi trú ngụ, cũng là một cách để đỡ nhớ ánh đèn sân khấu, nhất là khi nghệ sĩ Hồng Cúc-vợ anh- đang thất nghiệp. Vì vậy, anh em văn nghệ sĩ nói vui: “Không nhà ai “to” bằng nhà vợ chồng Vũ Liêm-Hồng Cúc. Ngàn người đến chơi vẫn có đủ ghế ngồi!”. Về Phòng Văn hóa - Thông tin, anh không nề hà bất cứ công việc gì được phân công, lúc thì đạo diễn chương trình, lúc làm diễn viên, khi vác camera đi theo đội 814… Cũng như khi còn ở đoàn cải lương, anh đóng bất cứ vai gì, không phân biệt vai chính, vai phụï, làm bất cứ việc gì, kể cả hậu đài…
Khi thành lập huyện Phú Hòa, anh về với huyện mới này. Đất lành chim đậu, xác định đây là nơi dừng chân cuối cùng của một đời nghệ sĩ, nên ngày đêm anh luôn trăn trở, vắt óc, góp sức dựng xây phong trào văn hóa văn nghệ của huyện nhà “bằng chị bằng em”. Hôm đến thăm quán nhỏ-cũng là nơi trú ngụ- của vợ chồng anh nằm sát bờ bắc sông Ba, anh khoe: “Mình được lãnh đạo huyện ưu ái cấp 100 m2 đất, đang vay tiền làm nhà. Tết này có chỗ đón anh em, bầu bạn rồi!”
Nghe anh có nhà, tuy chỉ là căn nhà cấp 4 với 50m2, ai cũng mừng, nhất là anh em văn nghệ sĩ, báo chí. Những tưởng, đây sẽ là điều kiện tốt để anh an cư lạc nghiệp, tiếp tục lăn lộn với phong trào, tiếp tục thủ vai Trần Bá Lộc trong vở Lê Thành Phương, tiếp tục dự ngày giỗ Tổ Sân khấu 12/8 âm lịch hàng năm… Nhưng có ngờ đâu…
LÊ VĂN HIẾU
