* "Trung Quốc đang biến biển Đông thành nồi nước sôi”

Sự cố gần đây giữa Trung Quốc và Việt Nam ở biển Đông là “cực kỳ nghiêm trọng”, Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh đã tuyên bố như vậy vào ngày 9/5.

Phát biểu trước thềm Hội nghị cấp cao ASEAN lần 24, ông Minh nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của việc khu vực này hoàn thiện Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC). Căng thắng mới leo thẳng liên quan đến tranh chấp chủ quyền ở biển Đông, khi Trung Quốc đưa trái phép giàn khoan HD981 vào thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam, và hành xử đầy bạo lực với tàu Việt Nam thực thi nhiệm vụ ở đây.

Trung Quốc ngang ngược cáo buộc Việt Nam tấn công tàu bè của họ ở khu vực biển này, trong khi cả Philippines và Việt Nam đều khẳng định Trung Quốc đã sử dụng vũ lực đối với ngư dân và tàu bè của 2 nước này. Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh cho biết vụ gây hấn nói trên chắc chắn sẽ được đưa ra thảo luận giữa các lãnh đạo khu vực. Trong thời gian tới, ông Lê Lương Minh hy vọng sẽ khởi động việc tham vấn thực chất về Bộ Quy tắc ứng xử biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc. “Hiện  tại chúng tôi đã có 3 vòng tham vấn chính thức, nhưng chúng tôi vẫn chưa thể bắt đầu tham vấn thực chất. ASEAN cân đẩy mạnh công việc này nhằm làm cho Trung Quốc cam kết phát triển sớm bộ COC…”, Tổng thư ký Lê Lương Minh nói.

Việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trên biển Đông, tiếp tục bị dư luận quốc tế bày tỏ quan ngại sâu sắc trước và có những hành động khiến căng thẳng leo thang. Ngày 10/5, theo báo Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng (Hongkong) bản tiếng Anh số ra cùng ngày, trong bối cảnh Trung Quốc có những hành động ngang ngược liên tiếp khiến tình hình căng thẳng gia tăng ở biển Đông, các chuyên gia phân tích nhận định rằng vùng biển này đang trở thành một “nồi nước sôi”. 

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, những căng thẳng với Trung Quốc ở biển Đông sẽ thúc đẩy các quốc gia Đông Nam Á thực hiện một động thái phòng thủ mạnh mẽ hơn và bám chặt hơn vào chính sách xoay trục của Mỹ sang khu vực. Theo các chuyên gia, các quốc gia Đông Nam Á nhiều khả năng sẽ bám chặt hơn vào một sự hiện diện mạnh mẽ của Mỹ trong khu vực để làm Bắc Kinh mất tinh thần. Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng cuộc tập trận Vai kề vai được Mỹ và Philippines tổ chức trong tuần này có khả năng dẫn đến những cuộc đối đầu ngoài ý muốn trên biển. 

Tiến sĩ Oh Ei Sun, 1 chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore nhận định: “Thái độ của Trung Quốc đang gây ra sự khó hiểu. Bắc Kinh nói rằng họ muốn duy trì một mối quan hệ tốt đẹp với các nước láng giềng của mình, nhưng họ lại cũng đang cố tình hành động ngày càng quyết liệt hơn”. 

Về lập trường của ASEAN đối với vấn đề tranh chấp biển Đông, tiến sĩ Oh Ei Sun cho rằng: “Các quốc gia Đông Nam Á đang thấy rằng Trung Quốc đang làm cho vụ tranh chấp leo thang, thay vì là cho vụ việc lắng xuống”. Giáo sư Nghê Lạc Hùng, một chuyên gia bình luận các vấn đề quân sự của Trung Quốc, đánh giá: “Biển Đông đang trở thành một nồi nước sôi. Trung Quốc hiện nay đang không chỉ quan tâm đến các quyền lãnh hải của họ, mà còn đang cố gắng giành lại lập trường lãnh hải mà họ nghĩ rằng họ đã bị mất trong những năm qua”.

Cùng chung đánh giá trên, giáo sư Kumao Kaneko, Giám đốc Viện nghiên cứu chiến lược năng lượng của Nhật Bản cho rằng, việc Trung Quốc đòi hỏi quyền lợi trên gần như toàn bộ biển Đông và cả biển Hoa Đông là điều khó chấp nhận. Nhìn trên bản đồ có thể thấy khu vực mà Trung Quốc đưa giàn khoan vào gần Việt Nam hơn hẳn so với Trung Quốc. Theo giáo sư, Việt Nam rõ ràng có quyền đối với vùng biển này. Nhưng Trung Quốc căn cứ theo luật pháp trong nước để đơn phương tuyên bố toàn bộ các hòn đảo ở biển Đông là của mình. Điều này mâu thuẫn với luật pháp quốc tế.

Để ngăn chặn hành động sai trái của Trung Quốc, giáo sư Kumao Kaneko cho rằng, các nước cần tiếp tục lên tiếng phản đối Trung Quốc và Việt Nam có thể đưa vấn đề này ra Liên Hợp Quốc: “Trung Quốc ít khi để ý lời người khác nói mà toàn hành động đơn phương. Tuy nhiên, dù sao Trung Quốc vẫn phải để ý đến tiếng tăm của mình trên trường quốc tế. Vì vậy, việc các nước cùng nhau phản đối Trung Quốc rất quan trọng. Cần kêu gọi Châu Âu, Bắc Mỹ, Nam Mỹ để tất cả các nước cùng lên tiếng phản đối Trung Quốc. Cũng cần phải đưa vấn đề này ra Liên Hiệp Quốc. Phải nói là tình hình hiện nay rất nguy hiểm”.

Theo giới truyền thông quốc tế, Việt Nam có thể thúc đẩy các thủ tục pháp lý chống lại các tuyên bố chủ quyền vô lý của Trung Quốc để buộc họ phải rút giàn khoan ra khỏi thềm lục địa Việt Nam.

 L. HỘI (tổng hợp từ TTXVN, Vietnam+, VOV)