Đối với những người miền Trung như tôi, biển đã quá quen thuộc, lại với góc độ của nhà địa chất, tôi cũng biết, biển Chết chỉ là một cái hồ nước mặn đang cạn dần nên có hàm lượng muối rất cao đến mức bão hòa, có thể làm cho người nổi lềnh bềnh mà không cần bơi lội. Và cũng chính vì vậy, biển Chết luôn là một địa chỉ thu hút khách tham quan.

Một tầng trong Vườn treo Haifa. - Ảnh: M.HIỆP

Trên đường đến biển Chết, chúng tôi đi ngang qua sa mạc rộng mênh mông. Chỉ có điều, cát trên sa mạc ở đây không giống như những trảng cát mịn vẫn thường thấy trên phim ảnh hay trên các bãi cát ven biển ở Việt Nam mà giống như đất bột, nhấp nhô như những quả đồi, không một bụi cây, không một cọng cỏ. Dọc đường tôi để ý có một số nơi bày bán đồ gốm, chứng tỏ cát sa mạc có pha sét nên mới có thể làm gốm. Sa mạc ở độ cao 1.000m so với mực nước biển, rồi thấp dần về phía biển Chết. Ngày xưa, mực nước biển Chết ngang mặt đường, giờ đây thấp hơn mặt đường cả trăm mét.

Đến biển Chết, mới lướt sơ qua cảnh quan thì y như tôi đã hình dung, biển Chết đúng là đang chết thật! Với hàm lượng muối gấp 9 lần so với nước biển thông thường nên trong biển Chết không một sinh vật nào sống nổi, nước biển trong vắt. Chẳng những thế, cây cối trên bờ biển cũng không chịu nổi vì hơi nước quá mặn. Tôi lội xuống, đáy biển cứng ngắc, phủ một lớp muối trăng trắng. Nhấp một ngụm, vừa mặn vừa đắng phải nhổ ra ngay, không giống như ở nhà ngậm nước muối mỗi khi bị viêm họng. Thực ra, dân chúng đến đây tắm biển chẳng qua vì tò mò, muốn thử xem người có nổi hay không, chứ tắm ở đây chẳng thú vị chút nào: nước biển nhơn nhớt, rất khó chịu, dính vô mắt là cay xè không mở ra nổi, phải vội vàng lao lên bờ lấy nước ngọt rửa ngay. Mặc dù vậy, biển Chết vẫn là khu du lịch nổi tiếng thu hút hàng triệu du khách mỗi năm. Có nhiều điều về biển Chết mà đến đây tôi mới biết. Biển Chết là hồ nước mặn sâu nhất thế giới (80m) và mặt đất ở đây cũng thấp nhất trên trái đất (thấp hơn 417m so với mực nước biển), bởi vậy mà biển Chết được ví như cái rốn của địa cầu. Biển Chết không chỉ có hàm lượng muối cao mà còn có nhiều khoáng chất rất hữu ích cho cây trồng và điều trị bệnh. Với công nghệ sinh học tiên tiến, các nhà khoa học Israel đã sử dụng nước biển Chết sản xuất ra loại phân Kali có chất lượng tốt, các loại kem dưỡng da cao cấp rất được chị em ưa chuộng như Black Pearl, Ahava...

Haifa là thành phố cảng được thành lập khoảng thế kỷ XIV trước Công nguyên, với dân số hiện nay khoảng 600.000 người, trong đó 1/3 là kiều dân trở về từ Liên Xô. Ở đây có các ngành công nghiệp lọc dầu, điện tử, hóa chất, xi măng, sắt thép, nhôm kính và hàng dệt. Haifa còn là căn cứ hải quân quan trọng nhất của Israel. Tuy nhiên, khách du lịch biết nhiều đến Haifa chính là vì ở đây có Vườn đạo Bahai, hay còn gọi là Vườn treo Haifa, được ví như Vườn treo Babylon-một trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại.

Chúng tôi bắt đầu chuyến tham quan Vườn treo Haifa từ điểm cao nhất của khu vườn nằm trên ngọn núi Carmel. Từ đây có thể ngắm nhìn toàn cảnh thành phố và hải cảng trải dài bên dưới, ôm trọn vòng cung phía nam Địa Trung Hải. Trời và nước như hòa quyện vào nhau với một màu xanh ngọc bích đặc trưng không nơi nào trên thế giới có được. Theo các bậc thang, chúng tôi lần lượt bước xuống các tầng của vườn treo mà mỗi tầng là một khu vườn được xây bằng đá vô cùng độc đáo và tinh xảo. Ở đây có hàng chục loại hoa cỏ, cây cối được chăm sóc kỹ lưỡng đua nhau khoe sắc, những thảm cỏ mịn như nhung xen lẫn với các bồn hoa đủ màu và các bức tượng đá. Hai bên bậc thang, nước chảy róc rách như suối, quy tụ vào các đài phun nước ở mỗi tầng, tung bọt lấp lóa. Hệ thống tưới nước nhỏ giọt trong vườn được điều khiển tự động bằng máy tính, tưới nước vào ban đêm hoặc sáng sớm để hạn chế bốc hơi. Toàn bộ vườn treo có mười tám tầng, trải dài từ đỉnh núi xuống đến tận thành phố với độ cao hàng trăm mét, diện tích khoảng 200.000m2. Mười tám tầng của vườn treo tượng trưng cho mười tám môn đồ của đạo Bahai, cùng với một tầng của ngôi đền Bahai là mười chín. Lịch của đạo Bahai có 19 tháng trong một năm, mỗi tháng có 19 ngày, như vậy mỗi năm có 361 ngày, cũng gần giống với dương lịch là 365 ngày.

Đạo Bahai, nguyên thủy xuất phát từ Persia (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay), quan niệm rằng, trên thế giới chỉ có một Thượng đế nhưng mỗi tôn giáo có một giáo chủ riêng là những người mang tin lành do Thượng đế gửi xuống. Trong vườn treo có Trung tâm quốc tế đạo Bahai được điều hành bởi Hội đồng Tôn giáo gồm 9 ủy viên, đại diện cho các tôn giáo của 160 nước trên thế giới (Việt Nam cũng có đại diện). Khu đền thờ Bahai được công nhận là Di sản Văn hóa thế giới.

Có thể nói, Vườn treo Haifa là điểm tham quan ấn tượng nhất ở Israel, thu hút rất nhiều du khách và tín đồ từ khắp nơi trên thế giới. Ai đã một lần đến đây đều phải kinh ngạc trước sự tráng lệ và lộng lẫy của khu vườn. Nếu trên trái đất có vườn Địa đàng thì vườn treo này chính là một địa chỉ. Công trình nghệ thuật Vườn treo Haifa đang được Tổ chức UNESCO xem xét công nhận như là kỳ quan thứ 8 của thế giới. Vườn treo Haifa do kiến trúc sư người Do Thái Fariburz Sahba đang sống tại Canada thiết kế. Ông cũng chính là tác giả Đền Hoa Sen của đạo Bahai ở Ấn Độ mà cả thế giới phải khâm phục vì kiến trúc độc đáo của nó. Sau 14 năm xây dựng với chi phí 250 triệu USD và 2.500 lao động tham gia, Vườn treo Haifa mở cửa đón du khách và tín đồ đến hành lễ vào năm 2001. Cũng cần phải biết, toàn bộ kinh phí xây dựng Vườn treo Haifa là của giáo hội Bahai.

Đôi điều cảm nhận

Ở Israel hầu như không có các cảnh quan thiên nhiên độc đáo và đẹp như ở Việt Nam. Tất cả những gì đáng chiêm ngưỡng ở đất nước này đều do bàn tay con người xây dựng nên. Ngắm nhìn Vườn treo Haifa, chợt nhớ đến núi Nhạn và núi Chóp Chài ở Tuy Hòa. Nếu xét về địa thế thì hai ngọn núi ở Tuy Hòa đẹp hơn nhiều, nhất là núi Nhạn tại khu vực phía Nam gần cầu Đà Rằng. Với cảnh quan rất thơ mộng, nếu có điều kiện đầu tư vườn hoa, cây cảnh và lối đi từ núi xuống, chắc chắn sẽ là một địa điểm du lịch hấp dẫn nhất thành phố.

Phố cổ ở Tel-Aviv. - Ảnh: M.HIỆP

Tham quan khu thành cổ Jerusalem, ai cũng phải kinh ngạc trước sự độc đáo của các công trình kiến trúc bằng đá, từ nhà ở của người dân cho tới cơ quan công sở, nhà hàng, khách sạn, tạo nên một nét riêng không nơi nào có được. Trung tâm thương mại lớn nhất ở thành cổ Jerusalem, dài rộng hàng trăm mét, với các khách sạn, nhà hàng, siêu thị, dịch vụ giải trí, ăn uống, kể cả đường đi, vỉa hè đều được ốp đá hoặc lát đá. Bước vào đây, ta có cảm giác như bước vào những đền đài cung điện trong cổ tích và yếu tố quan trọng tạo nên cảm giác ấy chính là đá. Có một điều đáng lưu ý, đá được sử dụng ở Jerusalem hầu như không mài bóng như đá ốp lát, mà chỉ cắt ra từng viên như gạch táplô, giữ nguyên độ thô ráp của đá. Đá mài bóng chỉ điểm xuyến đôi chỗ để tạo điểm nhấn. Thật tiếc cho mỏ đá đèo Cả mà thiên nhiên đã ban tặng cho Phú Yên, mới chỉ được dùng để làm móng xây nhà.

Về những thành tựu trong công nghệ sinh học của Israel, thì nhiều cơ quan, tổ chức ở Việt Nam đã bắt đầu quan tâm đến. Bắt đầu từ năm 2005, Việt Nam đã chính thức nhập phân Kali, thiết bị nông nghiệp, viễn thông của Israel. Hiện nay ở Israel có khoảng 300 tu nghiệp sinh và 800 lao động Việt Nam, chủ yếu làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, chăn nuôi. Điều mà Phú Yên có thể tham khảo được ở nước bạn trong lĩnh vực này là công nghệ kỹ thuật gien để lai tạo ra những giống cây con có năng suất, chất lượng tốt.

Là một nước có trình độ khoa học kỹ thuật công nghệ điện tử, viễn thông phát triển cao, nên đi đến đâu cũng thấy ứng dụng của chúng trong cuộc sống. Tất cả các bảo tàng đều tận dụng tối đa các phương tiện kỹ thuật công nghệ, như màn hình tinh thể lỏng kích thước khổng lồ, kỹ thuật âm thanh và hình ảnh nổi ba chiều, ánh sáng laze, cùng với lối kiến trúc độc đáo của các khu trưng bày… đã tạo nên hiệu quả cảm xúc đặc biệt. Trong Nhà trưng bày cuốn kinh thánh Do Thái đầu tiên bằng giấy da, chỉ có một hiện vật duy nhất là cuốn kinh thánh, nhưng người xem như lạc vào những hang động thời tiền sử âm u, để từ đó hiểu ra, hiện vật đã được tìm thấy ra sao và có giá trị như thế nào. Đài tưởng niệm trẻ em Do Thái, bên ngoài là một cửa hang với các cọc sắt lô nhô dang dở như số phận các em bé bị cắt đứt nửa chừng, còn khi vào trong, người xem như bước vào một đám tang tối như bưng, chỉ có những ánh nến, những quầng sáng laze và những ánh sao nhấp nháy như những linh hồn bé bỏng đang phiêu dạt trên bầu trời đêm, hòa lẫn trong tiếng nhạc cầu hồn và giọng đọc buồn thảm tên tuổi của từng đứa bé bị giết trong chiến tranh. Tóm lại là chẳng có hiện vật gì, nhưng mức độ tố cáo chiến tranh thì vô cùng hiệu quả.

Đôi điều cảm nhận có thể còn sơ sài và hạn hẹp, chỉ với hy vọng cung cấp chút ít thông tin cho những người quan tâm, nhất là các nhà quản lý về nông nghiệp, chăn nuôi, quy hoạch, kiến trúc và văn hóa, văn nghệ.

Vĩ thanh

Khi về Hà Nội, gặp lại một số bạn ở đại học, tôi được biết thầy giáo của tôi vẫn ở lại Moskva chứ không xuất cảnh đi Israel. Rõ ràng, nước Nga đã là quê hương máu thịt của ông mà không một tiếng gọi nào có thể rứt ông ra khỏi. Thầy đã về hưu từ lâu. Các bạn tôi ở Hà Nội đang cố gắng hoàn tất thủ tục để trình Bộ Công Thương tặng kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Địa chất Việt Nam cho một số thầy ở Đại học Thăm dò Địa chất Moskva vì đã có công đào tạo cán bộ địa chất cho Việt Nam.

Bút ký của ĐÀO MINH HIỆP