Thay thế cho sản phẩm đá cây truyền thống, đá viên tinh khiết là sản phẩm tiện lợi, bảo đảm chất lượng. Tuy nhiên, để các nhà sản xuất, người tiêu dùng xem đá viên là sản phẩm thay thế thì cần phải có thời gian, lộ trình quản lý, chuyển đổi.
Dây chuyền sản xuất đá sạch tại cơ sở Đá tinh khiết Liva (TP Tuy Hòa) - Ảnh: K.ANH
QUY TRÌNH SẢN XUẤT CHƯA ĐẢM BẢO
Tại một số cơ sở sản xuất đá viên tinh khiết, đá được sản xuất theo quy trình của một dây chuyền khép kín, tự động từ hệ thống tiếp nhận nguồn nước ban đầu đến khi cho ra đá thành phẩm. Nguồn nước đầu vào hầu hết đã qua xử lý của hệ thống lọc thẩm thấu, qua ôzôn, tia cực tím để diệt tạp chất, vi khuẩn. Nước được tiếp nhận theo quy trình tuần hoàn: nước vào máy, bốc hơi; ga lạnh trên máy nhận hơi nước, từ đó tạo thành đá, qua máy cắt theo từng kích cỡ khác nhau và cho ra đá chuyên dùng; đá được đóng bao và chuyển phát cho các điểm kinh doanh. Ngoài ra, các bộ phận trong hệ thống máy sản xuất đá tinh khiết như bồn chứa, khuôn đá, dao cắt… đều được làm bằng inox, chống gỉ. Trên thực tế, sản phẩm đá cây thông thường có khả năng nhiễm khuẩn bởi không đạt QCVN 01:2009/BYT (Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng ăn uống). Người sử dụng dễ dàng nhận thấy cặn bã hay những hạt nhỏ có màu trắng đục bên dưới ly đá sau khi tan hết, trong khi, đá viên tinh khiết khắc phục được tình trạng nêu trên. Ông Nguyễn Tấn Ngữ, Giám đốc Công ty TNHH Kim Sơn (cơ sở sản xuất đá tinh khiết Liva) cho biết: “Để cơ sở chính thức đi vào hoạt động, cơ quan chức năng đã lấy mẫu của cơ sở kiểm định chất lượng. Kết quả cho thấy, đá tinh khiết đảm bảo đúng tiêu chuẩn, trong suốt, lâu tan hơn đá thông thường và có thể giữ được hương vị của thực phẩm, đồ uống. Đó là điều khác biệt giữa hai sản phẩm đá mà người tiêu dùng có thể cảm nhận được khi dùng đá tinh khiết”.
Theo quy định, đá viên tinh khiết phải đảm bảo đủ các tiêu chí về chất lượng nguồn nước, vệ sinh an toàn thực phẩm, tiêu chí về vi sinh vật... Theo thống kê của Chi cục VSATTP, toàn tỉnh hiện có 424 cơ sở sản xuất nước đá; trong đó chỉ có 16 cơ sở sản xuất đá viên; các cơ sở còn lại vẫn còn sản xuất theo hình thức đá cây truyền thống, không bảo đảm điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm. Sản xuất trong điều kiện không an toàn, nhiều cơ sở chỉ chú trọng đến công tác chế biến, không tuân thủ các quy định tối thiểu của ngành Y tế. Phần lớn các cơ sở sản xuất đá cây sử dụng nguồn nước giếng, nước khoan; bồn chứa được lưu giữ từ ngày này qua ngày khác; dụng cụ chuyên dùng bị hoen gỉ; hoạt động trong môi trường không đảm bảo vệ sinh. Mặt khác, người lao động tại các cơ sở này đều không được trang bị đồ bảo hộ lao động, không được kiểm tra sức khỏe định kỳ. Ông Trần Thanh, làm việc tại một cơ sở sản xuất đá cây thuộc phường Phú Lâm (TP Tuy Hòa) cho biết: “Tôi chỉ làm tạm thời tại cơ sở sản xuất nước đá một vài tháng nên không được trang bị đồ bảo hộ, không được kiểm tra sức khỏe trước khi đi làm. Với lại, những người làm ở đây chỉ mặc đồ thường, thậm chí là những bộ quần áo cũ kỹ, không mang găng tay bảo hộ”.
CẦN CÓ LỘ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI
Tuy nhiên, để áp dụng hình thức sản xuất nước đá sạch tại các cơ sở thì cần phải có lộ trình chuyển đổi. Trên thực tế, khi hỏi về quy chuẩn thì một số cơ sở chưa thật sự nắm rõ và không quan tâm đến quá trình thực hiện. Trong điều kiện hoạt động nhỏ lẻ của các điểm chế biến thì quy trình chuyển giao công nghệ mới còn gặp không ít khó khăn. Bà Bùi Kim Thục, chủ cơ sở sản xuất đá cây tại phường 3 (TP Tuy Hòa) cho biết: “Tôi chế biến đá bằng nước máy; so với nước giếng khoan thì nước máy tốt hơn nhiều nhưng vẫn chưa đạt chuẩn. Nếu muốn lấy mẫu nước đem đi xét nghiệm thì phải mất trên dưới 30 triệu đồng, thật sự chúng tôi không có đủ khả năng. Vì thường ngày, cơ sở chỉ sản xuất khoảng 70 cây đá, giá bán 12.000 đồng/cây, có khi bị lỗ do không bán hết nên thu nhập không đáng kể, lấy đâu ra tiền để làm xét nghiệm nước (?!) Đó là chưa kể đến việc trang bị máy móc để làm đá đạt chuẩn. Hơn nữa, tôi chỉ bán để người dân dùng ướp thực phẩm chứ không mấy người mua uống”.
Thay đổi quy trình sản xuất đã khó nhưng để người tiêu dùng hiểu và sử dụng đá sạch còn khó hơn. Bà Lê Thị Lài ở thôn Phú Quý, xã An Chấn (Tuy An) cho biết: “Lâu nay, gia đình tôi vẫn quen dùng đá cây để cho vào đồ uống, chỉ cần mua 1.000-2.000 đồng là có thể dùng cả ngày. Tôi và nhiều gia đình khác cứ dùng như vậy và cũng không bị ngộ độc hay có trường hợp gì khác xảy ra”. Ông Nguyễn Văn Tâm, Chi cục trưởng Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm tỉnh cho biết: “Đá viên tinh khiết đạt chuẩn ngay từ nguồn nước đầu vào, bảo đảm an toàn về chất lượng; ngược lại, sản xuất đá cây bằng nước máy, nước giếng khoan… thì không bảo đảm vì nguồn nước không được kiểm soát, nguy cơ bị nhiễm các loại kim loại nặng như chì, thủy ngân, asen…, những tác nhân gây ra bệnh mãn tính còn rất cao. Muốn bảo vệ sức khỏe cho người tiêu dùng thì cần phải có kế hoạch lâu dài, thực hiện theo lộ trình chi tiết từ khâu chế biến đến thói quen sử dụng của người dân. Cụ thể, ngành chức năng phải tuyên truyền, khuyến cáo để chuyển hướng sử dụng của người dân; yêu cầu các đơn vị sản xuất phải cam kết thực hiện đúng quy định, tăng cường lọc nước, xử lý sạch nguồn nước, bảo đảm cung cấp sản phẩm sạch cho người dân. Các đại lý bán lẻ chỉ tập trung mua đá ở các cơ sở sản xuất đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm. Ngoài ra, các nhà phân phối, bán lẻ phải tạo điều kiện để người dân làm quen với đá sạch, góp phần hỗ trợ cho các cơ sở chế biến đá tinh khiết đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng”.
VÕ PHÊ
