Hiện nay, việc ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường sinh thái là mối quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia. Do vậy trong nhiều lĩnh vực, trong đó có du lịch, vấn đề bảo đảm vệ sinh môi trường càng quan trọng, là yếu tố phát triển bền vững.

Du khách tham quan Đền thờ danh nhân Lương Văn Chánh (Phú Hòa) - Ảnh: T.THỦY

DU LỊCH PHẢI LÀ CÔNG NGHIỆP “SẠCH”

Môi trường du lịch được hiểu là bao gồm các nhân tố về tự nhiên, kinh tế - xã hội và nhân văn, trong đó hoạt động du lịch tồn tại và phát triển. Hoạt động du lịch có mối quan hệ mật thiết với môi trường, khai thác đặc tính của môi trường để phục vụ mục đích phát triển và tác động trở lại làm thay đổi các đặc tính của môi trường. Trong đó có những tác động tiêu cực, như tăng áp lực ô nhiễm môi trường do lượng chất thải từ hoạt động của du khách; khả năng ô nhiễm môi trường nước, đất, không khí... Chính vì vậy, môi trường được xem là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, tính hấp dẫn của các sản phẩm du lịch, qua đó quyết định khả năng thu hút du khách, đến sự tồn tại của hoạt động du lịch. Môi trường du lịch về cơ bản được xem như là môi trường sống của con người nên việc bảo vệ là bắt buộc không thể khác.

Quan điểm của tỉnh Phú Yên về phát triển du lịch rất rõ ràng “Phát triển ngành du lịch một cách đồng bộ để trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, công nghiệp “sạch” mang màu sắc độc đáo riêng của địa phương...” (kết luận của Tỉnh ủy về phát triển ngành du lịch Phú Yên đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020). Trong quy hoạch phát triển du lịch Phú Yên giai đoạn đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2025 xác định rõ: “Thu hút mọi nguồn lực đầu tư phát triển du lịch Phú Yên với tốc độ nhanh và bền vững một cách toàn diện về kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội, môi trường và an ninh quốc phòng gắn với việc bảo tồn thiên nhiên và bảo vệ môi trường sinh thái...”.

SIẾT CHẶT QUẢN LÝ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

Thực tế, tại nhiều địa phương, do tốc độ phát triển quá nhanh các hoạt động du lịch vượt ngoài khả năng nhận thức về quản lý gây ô nhiễm cục bộ và nguy cơ suy thoái lâu dài. Đây được xem là một trong những nguyên nhân làm số lượng khách quốc tế quay trở lại không nhiều. Bà Nguyễn Thị Thanh Hương, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường (Tổng cục Du lịch) cho biết: “Có thể dễ nhận thấy xu hướng gần đây là du khách bắt đầu “chán” đến những thành phố du lịch hiện đại, nhưng lại tìm đến những vùng đất mới, hoang sơ, hòa mình cùng thiên nhiên. Đối với các địa phương lâu nay nền du lịch chưa phát triển thì điểm này chính là lợi thế lớn. Vấn đề là các địa phương này phải xây dựng quy hoạch tốt và đề cao việc bảo vệ môi trường”.

Các chiến sĩ Bộ đội Biên phòng Phú Yên trong chuyến tập bắn kết hợp làm vệ sinh bờ biển hòn Chùa (An Chấn, Tuy An) để làm sạch môi trường - Ảnh: T.QUỚI

Đối với Phú Yên, phát triển du lịch còn khá mới mẻ nên chưa thấy xuất hiện hiện tượng phá vỡ quy hoạch, chia cắt tài nguyên để cấp cho các dự án, ô nhiễm môi trường ở các dự án đầu tư du lịch, khu, điểm du lịch. Tuy nhiên, ở góc độ quản lý nhà nước không nên chủ quan, buông lỏng. Theo ông Phạm Văn Bảy, Phó giám đốc Sở VH-TT-DL Phú Yên, môi trường là yếu tố rất quan trọng trong phát triển du lịch. Vì thế, muốn phát triển du lịch bền vững, không cách nào khác hơn là gắn với bảo vệ môi trường, không được xâm hại, hủy hoại, nhất là các khu vực danh thắng cấp quốc gia, các di tích lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo... Đối với các dự án du lịch đầu tư mới thì bắt buộc chủ đầu tư cam kết thực hiện đầy đủ việc bảo vệ môi trường; tránh tình trạng khi đầu tư thực hiện dự án không đánh giá đầy đủ tác động môi trường, đến khi hoạt động gây tác động tiêu cực mới khắc phục thì rất khó.

Ở khía cạnh khác, tại các điểm tham quan du lịch là các danh thắng, di tích cấp quốc gia hiện nay đang có biểu hiện của sự ô nhiễm môi trường do thiếu đầu tư cho công tác bảo vệ và quản lý. Đơn cử như gành Đá Đĩa, danh thắng cấp quốc gia nhưng nhiều du khách đến đây rất “bất mãn” vì sự hoang vắng, lại mất vệ sinh. Hay như đường lên khu di tích kiến trúc văn hóa Núi Nhạn ngay giữa lòng TP Tuy Hòa nhưng đầy kim tiêm, ống chích... Phó giám đốc Sở NN-PTNT Phú Yên Nguyễn Tri Phương, trong một lần họp hội đồng xét đề tài khoa học về phát triển sản phẩm du lịch, phản ánh: Cảnh quan, môi trường ở một số danh thắng đang bị xâm hại nghiêm trọng. Đơn cử như danh thắng quốc gia Đầm Ô Loan, hiện tại đã phá vỡ quy hoạch, ô nhiễm môi trường thì làm sao nói đến việc giới thiệu cho du khách đến tham quan?.

Ông Trần Văn Hạt, Ủy viên Thường trực HĐND tỉnh cho biết: “Qua khảo sát mới đây cho thấy, nhiều điểm di tích, danh thắng cấp quốc gia chưa được bảo vệ gìn giữ. Còn có sự chồng chéo trong phân cấp quản lý giữa cấp huyện và cấp tỉnh nên thiếu sự bảo vệ gìn giữ một cách thường xuyên. Vấn đề này chúng tôi sẽ phản ánh, kiến nghị đến các ngành hữu quan để tăng cường công tác quản lý đồng thời có biện pháp khắc phục”.

TRẦN QUỚI