Luật Hợp tác xã (HTX) sửa đổi nhằm định hướng HTX hoạt động đúng bản chất, đáp ứng nhu cầu, lợi ích của xã viên tham gia cũng như tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển. Tuy nhiên trong dự thảo của Luật HTX sửa đổi vẫn còn nhiều quy định chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ tại một HTX ở huyện Tây Hòa - Ảnh: X.HUY
THIẾU THỰC TIỄN
Trong buổi lấy ý kiến về dự thảo Luật HTX sửa đổi do Đoàn ĐBQH Phú Yên vừa tổ chức mới đây, ông Nguyễn Hữu Hồng, Chủ nhiệm HTX NN-KDTH Hòa Trị 2 (Phú Hòa) cho biết: Trong Khoản 1, Điều 4 của dự thảo chỉ xem “HTX là tổ chức kinh tế tập thể” mà chưa xác nhận HTX là loại hình doanh nghiệp đặc thù hoặc hoạt động như doanh nghiệp trên thực tế. Hiện nay, HTX không chỉ giới hạn trong cung cấp dịch vụ cho xã viên mà mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh. Các HTX NN-KDTH như An Ninh Tây, Nam An Nghiệp (Tuy An)… đang sản xuất lúa giống cho thị trường ngoài tỉnh; sản phẩm mây tre lá của HTX Tân Hòa Bình (Tây Hòa) xuất sang thị trường nước ngoài. Do đó nếu HTX không là doanh nghiệp sẽ khó có thể mở đại lý trực thuộc như lâu nay. Điều này cũng không kích thích được tính chủ động, sáng tạo của xã viên, người lao động. Tại Khoản 7, Điều 10 của luật cũng hạn chế tỉ lệ phân phối sản phẩm, dịch vụ của HTX ra bên ngoài trên cơ sở hướng dẫn của Chính phủ. Điều này chắc chắn sẽ gây thiệt hại cho HTX trong việc tự chủ kinh doanh, chất lượng sản phẩm làm ra cũng khó cạnh tranh được với các sản phẩm cùng loại trên thị trường. Trong thực tế, việc thực hiện giao dịch thị trường đã giúp HTX cải thiện khả năng kinh doanh, tìm được đầu ra sản phẩm, phân tán rủi ro, thích ứng tốt hơn với biến động thị trường.
Ngoài ra tại Điểm e, Khoản 1, Điều 17 cũng quy định chấm dứt tư cách thành viên HTX nếu thành viên đó không sử dụng dịch vụ HTX trong 2-3 năm liền. Điều này không phù hợp bởi xã viên tự nguyện tham gia HTX nhưng không vì thế mà buộc họ phải sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX nếu như các sản phẩm, dịch vụ ấy không đảm bảo được chất lượng hoặc giá thành quá cao so với các sản phẩm khác. Ông Lê Xuân Đức, Chủ nhiệm HTX Long Hà (Đồng Xuân) cho biết: Một số xã viên tự chủ được tài chính, không có nhu cầu vay vốn tín dụng nội bộ của HTX hoặc nhường phần của mình cho người khác vay chẳng lẽ cũng bị khai trừ (?). Tại HTX Long Hà hiện có khoảng 40-45% xã viên đã chuyển nhượng ruộng đất cho người khác sử dụng trong thời gian từ 3-5 năm trở lên. Do vậy họ đâu cần phải mua lúa giống, phân bón, thuốc trừ sâu hay sử dụng dịch vụ của HTX. HTX cũng không làm khó xã viên bởi sau thời gian chuyển nhượng, xã viên có lại ruộng chắc chắn sẽ lại sử dụng vật tư, dịch vụ của HTX. Do đó việc quy định thời gian 2-3 năm kể trên là không khả thi và bất hợp lý. Mặt khác, xã viên là nguồn lực, là nhân tố quan trọng cho sự hình thành và phát triển của HTX. Nếu khai trừ họ thì chẳng khác nào buộc HTX ngưng hoạt động, giải thể.
CẦN “CỞI TRÓI” CHO HTX
Theo ông Lê Xuân Đức, Chủ nhiệm HTX Long Hà (Đồng Xuân): Điểm a, Khoản 3, Điều 49 của dự thảo Luật quy định việc phân phối thu nhập theo mức độ sử dụng dịch vụ chứ không theo vốn góp của xã viên là bất hợp lý. Là xã viên có người góp ít, người góp nhiều, do đó nếu quy định trên được cụ thể hóa sẽ không khuyến khích xã viên góp vốn lớn mà chỉ đóng góp ở mức tối thiểu. Như vậy lượng vốn lưu động của HTX sẽ giảm, kìm hãm HTX trong quá trình phát triển sản xuất, mở mang các loại hình dịch vụ mới. Ngoài ra dự thảo cũng chưa chỉ ra được nguyên nhân gây kìm hãm sự phát triển của HTX nhằm tìm cách tháo gỡ cũng như quy định cụ thể hơn các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với HTX.
Điều các HTX quan tâm nhất hiện nay là tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi để phát triển sản xuất kinh doanh. Tuy có không ít HTX làm ăn hiệu quả, lãi hàng năm 100 triệu đồng trở lên nhưng vẫn không tiếp cận được vốn vay của ngân hàng. Ngay như Quỹ quốc gia về việc làm, việc hỗ trợ mua sắm các thiết bị, vật tư nông nghiệp dù đã triển khai mạnh thời gian qua nhưng vẫn chỉ có vài HTX được duyệt vay vốn. Ông Nguyễn Minh Phong, Chủ nhiệm HTX Thương mại - Tin học Minh Phong (TP Tuy Hòa) cho biết: Nếu muốn vay vốn để trang bị máy móc, thiết bị thì bản thân tôi phải lấy sổ đỏ căn nhà đi thế chấp rồi về cho HTX vay lại. Tuy nhiên để có được tiền, tôi phải mất nhiều tháng trời để hoàn chỉnh hồ sơ theo yêu cầu của ngân hàng trong khi mức ngân hàng duyệt vay khá thấp nên nhiều khi cũng rất nản.
Ông Nguyễn Thái Học, Phó trưởng Đoàn ĐBQH Phú Yên đã ghi nhận các ý kiến đóng góp chính đáng để phản ánh lên Quốc hội trong kỳ họp tới; đồng thời kiến nghị Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh chỉ đạo các ngân hàng thương mại trên địa bàn tạo điều kiện cần thiết, kịp thời để ngày càng có nhiều HTX được tiếp cận vốn vay, mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh. Hy vọng khi Luật HTX sửa đổi ban hành sẽ tạo động lực cho kinh tế tập thể phát triển mạnh mẽ hơn.
XUÂN HUY
