Khoảng hai tháng nay, nhiều ngư dân hành nghề câu cá ngừ đại dương bằng phương thức câu giàn điêu đứng vì những tàu câu sử dụng hệ thống đèn cao áp. Kiểu đánh bắt này gây bức xúc cho nhiều ngư dân, trong khi chất lượng sản phẩm đánh bắt được rất kém, có nguy cơ cạn kiệt nguồn lợi thủy sản.
Cá ngừ đại dương khai thác bằng đèn cao áp thường chất lượng thấp - Ảnh: N.CHUNG
KIỂU ĐÁNH BẮT MỚI
Gần đây, ngư dân tỉnh Bình Định nghĩ ra cách câu và đánh bắt cá ngừ đại dương bằng hệ thống đèn cao áp. Mỗi chuyến biển, trung bình một tàu bắt khoảng 50 con cá ngừ đại dương, thậm chí có tàu thu gần 100 con, trong khi thời gian chuyến biển được rút ngắn còn 10-15 ngày. Ông Phạm Hai ở huyện Hoài Nhơn (tỉnh Bình Định), chủ tàu cá BĐ 95949TS cho biết: “Thời gian gần đây trong khi chong đèn cao áp đánh bắt mực, ngư dân phát hiện cá ngừ đại dương xuất hiện trong phạm vi chong đèn và từ đó dùng hệ thống đèn cao áp để đánh bắt cá ngừ đại dương. Lâu nay, tàu của tôi chuyên hành nghề câu mực, chụp mực, nhưng thấy việc câu cá ngừ đại dương đạt hiệu quả nên tôi quyết định chuyển nghề. Hai tháng qua tàu cá của tôi đã ra khơi ba chuyến, mỗi chuyến khoảng 15 ngày, đánh bắt trên 60 con cá ngừ đại dương/chuyến, cá cỡ 40-70kg/con”.
Để hành nghề theo phương pháp mới, mỗi tàu phải trang bị khoảng 20 bóng đèn cao áp trở lên (mỗi bóng có công suất từ 1.000-3.000W), đồng thời trang bị dinamo và máy phát điện tương xứng. Khi chong đèn cao áp, mực sẽ nổi lên và cá ngừ đại dương theo đó mà ăn mồi; nếu gặp món (số lượng nhiều) mực xà thì cá ngừ đại dương xuất hiện càng dày vì là món ăn khoái khẩu của cá. Ngư dân dùng mực xà câu được để làm mồi và dùng câu tay tiếp tục câu cá ngừ đại dương. Theo cách câu giàn trước đây, mỗi giàn câu dài 20-30 hải lý, trong khi dây câu của cách câu mới khá đơn giản, mỗi dây mắc 1-2 lưỡi câu, mỗi ngư dân sử dụng 1-2 dây câu. Theo ông Phạm Hai, một bộ đèn cao áp gồm một bóng và một tăng-phô công suất 1.000-3.000W có giá 2-5 triệu đồng/bộ. Theo cách câu giàn trước đây, mỗi chuyến biển phải mất khoảng một tháng, nếu đánh bắt được khoảng 60 con cá ngừ đại dương thì chuyến biển đó coi như thắng lớn. Nhưng cách câu cá mà ngư dân Bình Định đang áp dụng thì thời gian đánh bắt chỉ khoảng một phần ba hoặc một nửa so với cách câu cũ, nhưng sản lượng đánh bắt được của mỗi chuyến biển tăng gấp 2-3 lần. Đã có hàng ngàn ngư dân Bình Định áp dụng phương pháp câu mới này.
Tuy nhiên, với cách khai thác cá ngừ đại dương bằng đèn cao áp lại gây ảnh hưởng lớn đến các tàu câu cá ngừ đại dương khác. Ông Trần Đình Du, chủ tàu cá PY 96179TS, ở phường 6 (TP Tuy Hòa) than phiền: “Gần hai tháng nay, ngư dân Phú Yên hành nghề câu cá ngừ đại dương bị mất mùa, vì đàn cá rất thưa. Nguyên nhân là các tàu cá ở Bình Định sử dụng hệ thống đèn cao áp nên cá tập trung ở khu vực chong đèn. Tệ hại hơn là khi ngư dân Phú Yên thả câu, đa số dây bị cắt đứt một đoạn vì dây câu của câu giàn rất dài. Chúng tôi không chỉ mất mùa cá, mà còn mất cả giàn câu”.
Dàn đèn cao áp lắp trên các tàu câu để dẫn dụ cá ngừ - Ảnh: N.CHUNG
CHẤT LƯỢNG KÉM, HỦY DIỆT LỚN
Ông Phạm Hai cho biết: “Lâu nay, nghề câu mực của ngư dân Bình Định thường đánh bắt cách bờ khoảng 50 hải lý trở lại và dọc từ vùng biển Quảng Ngãi đến Bà Rịa – Vũng Tàu. Sau khi chuyển sang kết hợp đánh bắt cá ngừ đại dương, chúng tôi ra xa hơn cách bờ khoảng 110-250 hải lý, nhưng đánh bắt hiệu quả nhất là vùng biển từ Bình Định đến Bình Thuận. Chúng tôi đánh bắt cá ở vùng biển gần tỉnh nào thì bán cá ở tỉnh đó. Tuy nhiên, giá cá chỉ khoảng 100.000-115.000 đồng/kg, trong khi giá cá ngừ đại dương câu giàn bán tại Phú Yên có giá từ 175.000-180.000 đồng/kg. Các doanh nghiệp thu mua giải thích nguyên nhân giá thấp là do cá không đạt chất lượng…”. Theo ông Hoàng Gia, phụ trách thu mua cá ngừ đại dương của DNTN Thanh Sơn (phường 6, TP Tuy Hòa), chất lượng cá ngừ đại dương đánh bắt bằng đèn cao áp rất thấp. Cá lên ăn câu trong vùng nước nóng do đèn cao áp chiếu xuống nên thân nhiệt tăng cao đột ngột, mặc dù khi đưa lên tàu cá được cấp đông kịp thời, nhưng quá trình phân hủy thịt cá vẫn diễn ra nhanh hơn. Thời gian đánh bắt bằng đèn cao áp ngắn hơn so với các tàu câu giàn, nhưng khi vào đến bờ thì phần lớn cá đã bắt đầu giai đoạn phân hủy, nên chủ yếu tiêu thụ ở thị trường nội địa.
Trong khi đó, ông Huỳnh Tấn Đạt, người kiểm tra chất lượng sản phẩm cá ngừ đại dương của DNTN Lợi Anh (phường 6, TP Tuy Hòa) cho biết: “Vừa qua, chúng tôi thu mua cá ngừ đại dương của một tàu cá ở Bình Định đánh bắt bằng đèn cao áp. Chúng tôi chỉ lựa và mua được 4 con trong số 61 con cá, nhưng cả 4 con cá này cũng chỉ đạt loại B, nên doanh nghiệp quyết định không mua cá đánh bắt bằng đèn cao áp. Cá ngừ đại dương được đánh bắt bằng đèn cao áp rất dễ nhận biết: bên ngoài cá rất đẹp và bóng, nhưng bên trong thịt cá có màu đỏ bầm, các vùng thịt ở gần xương sống có màu như sôcôla. Thị trường tiêu thụ chính của DNTN Lợi Anh là xuất khẩu sang các nước, nếu xuất sản phẩm kém chất lượng thì thương hiệu sẽ bị mất. Doanh nghiệp chúng tôi kiến nghị Nhà nước nên ngăn cấm phương thức đánh bắt cá ngừ đại dương bằng đèn cao áp, nếu không thì chỉ một thời gian ngắn nữa nguồn lợi cá ngừ đại dương sẽ bị cạn kiệt, thương hiệu cá ngừ đại dương Việt Nam cũng sẽ bị mất”.
Ông Lê Đức Tuồng, Trưởng phòng Khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản thuộc Chi cục Khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản tỉnh (Sở NN-PTNT Phú Yên), cho biết: “Nhà nước đã cấm phương thức dùng đèn cao áp có công suất lớn (từ 500W/bóng trở lên đối với tuyến bờ, từ 2.000W/bóng trở lên đối với tuyến lộng) để đánh bắt thủy sản. Tuy nhiên, đối với tuyến khơi thì chưa có văn bản nào quy định cấm hoặc hạn chế sử dụng đèn cao áp để đánh bắt thủy sản. Chúng tôi sẽ tăng cường công tác kiểm tra, nếu phát hiện trên địa bàn tỉnh, tàu cá nào hoạt động không đúng ngành nghề đã đăng ký sẽ tiến hành xử phạt theo quy định”.
ANH NGỌC
