Vài năm gần đây, nông dân xã Hòa Kiến (TP Tuy Hòa) đã sử dụng biện pháp xen canh hai loại cây đu đủ và ớt và đã đạt được hiệu quả kinh tế cao.

Chỉ với diện tích khoảng 4 sào đất (4.000 m2), mỗi năm anh Võ Kim Quy (HTX Hòa Kiến 1) thu được trên 30 triệu đồng từ việc xen canh cây ớt và đu đủ. Anh Quy cho biết: Đu đủ với giá bán 2.000 đ/kg thì một cây cho thu nhập khoảng 50.000 đồng, trên 1000 m2 trồng 100 cây sẽ cho thu nhập được khoảng 5 triệu đồng. So với các loại cây khác thì việc cây đu đủ dễ trồng, ít tốn công, dễ chăm sóc, ít phải dùng thuốc bảo vệ thực vật hơn.

Nếu trồng xen ớt vào đu đủ thì cứ mỗi ha cho thu nhập hơn 90 triệu đồng - Ảnh: M.NHẬT

Riêng cây ớt được trồng xen với cây đu đủ trong giai đoạn cây đu đủ còn nhỏ, khoảng trống còn nhiều. Cây ớt từ khi trồng đến khi thu hoạch là 4 tháng, tiền bán ớt nếu được giá (khoảng 4.000 đồng/kg) sẽ  bao luôn chi phí đầu tư cho cả ớt và cây đu đủ trong cả vụ. Theo ước tính của anh Quy và HTX Hòa Kiến 1, chi phí cho 1 ha cây ớt xen canh cây đu đủ khoảng 44 triệu đồng/ha, khi thu hoạch sẽ được 87 triệu đồng/ha, tiền lãi thu được là 43 triệu đồng/ha. Vấn đề chỉ ở chỗ nên chuẩn bị trước cây ớt giống bằng cách trồng trong túi bầu thì đạt hiệu quả nhiều hơn so với phải trồng bên ngoài từ đầu. Chính cách thức này đã giúp cải thiện đáng kể đời sống của gia đình anh Quy và nhiều hộ nông dân khác.

Việc trồng các loại cây trồng dài ngày như sắn mì, đu đủ… là những loại cây trồng có thời gian sinh trưởng dài, khoảng cách, mật độ trồng tương đối thưa nên hình thức canh tác phổ biến là bà con nông dân thường áp dụng biện pháp trồng xen nhằm mục đích lấy ngắn nuôi dài, tận dụng khả năng của đất đai, lao động tại chỗ để tăng hiệu quả sản xuất trên một đơn vị diện tích canh tác.

Ông Nguyễn Văn Huân, Chủ nhiệm HTX Hoà Kiến 1, cho biết: Toàn HTX có trên 10 ha đất trồng cây dài ngày và cây màu, trên những chân đất này bà con nông dân đều sạ lúa vụ 12 nhằm cải tạo đất. Sau khi thu hoạch lúa vụ 12 (khoảng tháng 12 âm lịch) đất bắt đầu khô thì người ta tiến hành cày để trồng cây đu đủ và cây ớt đã ươm sẵn trong túi bầu. Cách làm này đã rút ngắn thời gian trồng cây đu đủ và cây ớt trên ruộng. Tại HTX Hoà Kiến 1, nhiều hộ nông dân đã có thu nhập vài chục triệu đồng từ việc trồng xen canh cây đu đủ và cây ớt.

Tuy nhiên để trồng thành công mô hình xen canh đu đủ và cây ớt, theo anh Quy cần phải tuân thủ các yêu cầu sau: Đất trồng cây đu đủ yêu cầu phải thoát được nước, nhu cầu dinh dưỡng ở mức cao, cây đu đủ không nên trồng mật độ quá dày bởi dễ gây ảnh hưởng đến cây ớt trồng xen, tốt nhất là 100 cây/1.000 m2, xử lý đất thật kỹ bằng vôi trước khi trồng. Khi trồng cây đu đủ cần đào hố thật sâu, bón phân chuồng vào tầng đất mặt. Khi thu hoạch ớt xong, không nên nhổ ớt khi còn tươi vì sẽ gây ảnh hưởng đến rễ cây đu đủ đang ăn mỏng trên bề mặt đất. Cây ớt không nên trồng lặp lại vụ sau, đất trồng ớt phải thực hiện việc luân canh với các loại cây trồng khác, khi vừa thu hoạch đu đủ xong nên cày phơi ải đất hoặc trồng cây đậu xanh để tăng thêm hàm lượng dinh dưỡng cho đất.

Cả xã Hòa Kiến có tới 96 ha đất trồng màu, nhiều năm gần đây, một số mô hình cho hiệu quả kinh tế cao như khổ qua, dưa leo, đu đủ xen ớt. Những mô hình này đều bắt nguồn từ tính nhạy bén, khả năng nắm bắt nhu cầu thị trường trong tỉnh của người nông dân. Vì thị trường tiêu thụ không lớn nên việc xen canh cũng được thay đổi thường xuyên giữa một loại cây trồng chính và một phụ. Riêng cây lúa vụ 12, nông dân Hòa Kiến trồng chỉ để đón mưa, cải tạo đất, tạo sự tơi xốp cho đất vì đây là diện tích đất cao không làm được hai vụ lúa chính trong năm. Ông Huân cho hay, nhờ những mô hình nông dân sáng kiến ra liên tục trong thời gian gần đây mà đời sống vùng nông thôn này đã có những bước chuyển biến rất đáng khích lệ.

M.NHẬT–K.THY