Nghề nuôi tôm hùm phát triển đã kéo theo việc khai thác tôm hùm giống hình thành và đã giúp nhiều ngư dân Phú Yên thoát nghèo. Từ cuối tháng Chạp đến nay, nhiều gia đình thu nhập mỗi đêm trên 10 triệu đồng bằng việc chong mành bắt tôm hùm giống. Tuy nhiên, việc khai thác cần có chiến lược lâu dài để tránh cạn kiệt.
Thu mua tôm hùm giống ở xã An Chấn (huyện Tuy An) - Ảnh: N.NHƯ
Từ khi nghề nuôi tôm hùm phát triển mạnh ở Phú Yên, kéo theo đó nghề khai thác tôm hùm giống được hình thành, cung cấp cho người nuôi. Tuy nhiên, lượng tôm giống không đủ để cung cấp. Tôm hùm giống tập trung nhiều nhất ở vùng biển TX Sông Cầu và huyện Tuy An. Lâu nay, việc khai thác tôm hùm giống chủ yếu bằng phương pháp truyền thống là lặn bắt, đặt chà, đặt đá san hô, lưới mành… Thời vụ khai thác hầu như quanh năm, nhưng chính vụ thường vào giữa tháng 9 năm trước đến cuối tháng 3 âm lịch năm sau. Tại xã An Chấn (huyện Tuy An), hiện có khoảng 300 hộ tham gia khai thác tôm hùm giống bằng nghề mành tôm và nghề này đã giúp nhiều bà con thoát nghèo. Theo những người chuyên bắt tôm hùm giống, một mành tôm làm mới hiện nay có giá khoảng 15-20 triệu đồng. Nhưng để hành nghề được, ngoài chiếc thuyền khoảng 20CV trở lên thì người hành nghề còn phải mua sắm một số dụng cụ khác như khoảng 20 bộ bóng điện dài, bình ô xy để cung cấp cho tôm giống đánh bắt được… và mỗi thuyền ít nhất từ hai đến ba người có kinh nghiệm. Chong mành bắt tôm hùm giống thường diễn ra trong đêm, đến sáng hôm sau là thu lưới trở về. Ông Nguyễn Văn Thanh ở xã An Chấn (huyện Tuy An), cho biết: “Tôm hùm giống thường xuất hiện nhiều vào mùa mưa bão, vì tôm con được nở ra từ ngoài khơi nên gió càng mạnh, nước càng chảy thì tôm giống mới theo dòng nước trôi dạt vào những vùng biển ven bờ, các rạn san hô. Tuy nhiên, năm vừa qua ở Phú Yên chưa có trận mưa bão nào lớn nên từ đầu vụ đến nay tôm hùm giống xuất hiện ít”.
Trong khoảng thời gian từ cuối tháng Chạp đến nay, tôm hùm giống bắt đầu xuất hiện, nhiều ngư dân ở Sông Cầu và Tuy An hành nghề mành tôm đã trúng đậm, có đêm mỗi thuyền thu nhập hơn 10 triệu đồng. Ông Lê Văn Nhi ở thôn Mỹ Quang Nam (xã An Chấn, huyện Tuy An), cho biết: “Nghề khai thác tôm hùm giống xuất hiện ở xã An Chấn cách đây khoảng 15 năm, riêng tôi đã có thâm niên hơn 10 năm nay. Từ đầu vụ đến nay, có nhiều đêm tôi về tay không nên lỗ tổn, có đêm đánh bắt được từ ba đến năm con, bán ra chỉ đủ tổn phí. Riêng tối 28 tháng Chạp, mành tôm của gia đình tôi đánh bắt được 37 con tôm sao và 16 con tôm xanh bán được hơn 11 triệu đồng, nhờ vậy mà gia đình có tiền trang trải trong ba ngày tết. Đây cũng là đợt tôm hùm giống xuất hiện khá dày so với từ đầu vụ đến nay”. Ông Lê Văn Nhi cho biết thêm, trước Tết Nguyên đán giá một con tôm sao lên đến 255.000 đồng, còn tôm xanh giá 80.000-90.000 đồng/con. Nhưng sau Tết Nguyên đán, giá tôm giống hạ xuống chỉ còn 150.000 đồng/con tôm sao.
Mặc dù đợt này nhiều ngư dân trúng tôm hùm giống, nhưng so với năm trước thì đến thời điểm này, số lượng khai thác không bằng năm trước. Bà Nguyễn Thị Nga, một trong những người thu mua tôm hùm giống ở xã An Chấn (huyện Tuy An), cho biết: “Ở An Chấn có khoảng 15 người chuyên thu mua tôm hùm giống, trung bình mỗi người mua được trên dưới 100 con mỗi ngày. Đến thời điểm này, so với năm trước thì lượng tôm giống thu mua được chỉ chiếm khoảng 1/4. Sở dĩ sau Tết Nguyên đán giá tôm giống hạ xuống nhiều là do lượng tôm giống từ các tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi, Đà Nẵng… cung cấp về Phú Yên nhiều. Nhưng tại xã An Chấn, giá tôm giống thu mua của bà con địa phương vẫn cao hơn 10.000 đồng/con”. Ông Nguyễn Văn Hồng, Phó chủ tịch UBND xã An Chấn, cho biết: “Nghề khai thác tôm hùm giống ít vốn, đánh bắt ven bờ ở các rạn san hô dễ làm nên nhiều người dân chọn nghề này để mưu sinh. Thời gian qua, nghề này đã giúp nhiều ngư dân thoát được nghèo, có hộ khá lên… Tuy nhiên, vì tôm hùm chưa thể cho sinh sản nhân tạo mà con giống chỉ đánh bắt ngoài tự nhiên, nếu chỉ chú tâm đến khai thác mà không có kế hoạch bảo vệ thì nguồn tôm hùm giống sẽ bị cạn kiệt. Hiện xã An Chấn đã quy hoạch và khoanh vùng khoảng 5ha ở khu vực hòn Chùa để bảo vệ nguồn lợi tôm hùm giống. Nếu mô hình này thành công, địa phương sẽ kiến nghị lên cấp trên có chiến lược lâu dài nhằm bảo vệ giống tôm hùm nói riêng và các loài thủy sản khác nói chung”.
NGỌC NHƯ
