Nước dùng trong nuôi trồng thủy sản thường chứa nhiều loại tác nhân gây bệnh. Trước khi sử dụng để nuôi trồng thủy sản, cần xử lý nước, tiêu diệt tác nhân gây bệnh.
Phương pháp cơ học: Đưa nước vào ao chứa để lắng lọc, hay cho nước chảy qua các bể lọc xuôi hoặc ngược, có thể loại bỏ các chất vẩn hữu cơ lơ lửng có trong nước, bám trên các chất vẩn đó là nhiều tác nhân khác nhau thuộc vi khuẩn, nấm, nguyên sinh động vật. Đây là hình thức lọc thô, nên không thể tiêu diệt triệt để các loại tác nhân gây bệnh… Cũng có thể dùng dụng cụ siêu lọc (Ultrafiltration) để lọc nước và khi nước đã lọc qua màng lọc có kích thước là 0,2µm, thì 100% vi khuẩn sẽ bị loại bỏ. Phương pháp lọc này thường rất đắt và công suất hoạt động của nó cũng khó đáp ứng nhu cầu nước dùng trong trang trại nuôi thủy sản với quy mô lớn. Mặt khác, nước đã bị loại bỏ 100% vi sinh vật không phải là nước tối ưu dùng cho nuôi trồng thủy sản.
Phương pháp vật lý: Thực chất của phương pháp vật lý là dùng đèn cực tím để sát trùng nước. Đèn cực tím ở bước sóng từ 240-280nm, có thể tiệt trùng nước biển dùng trong nuôi trồng thủy sản nhưng không làm cho nước hoàn toàn vô trùng, tia cực tím có tác dụng kìm hãm khả năng sinh sản của vi khuẩn và nấm. Do đó, dùng đèn cực tím để kìm hãm vi khuẩn và nấm tốt hơn so với dùng các loại hóa chất diệt khuẩn và diệt nấm. Hiệu quả tiệt trùng của tia cực tím trong nước phụ thuộc rất lớn vào các hạt vật chất hữu cơ lơ lửng có trong nước và màu sắc tự nhiên của nước biển. Người ta khuyến cáo rằng có thể dùng phương pháp lọc cơ học trước khi sát trùng nước bằng đèn cực tím thì hiệu quả sẽ cao hơn.
Phương pháp hóa học: Đây là phương pháp dùng các loại thuốc sát trùng khác nhau cho vào nguồn nước để tiêu diệt mầm bệnh thông qua các phản ứng oxy hóa - khử, như dùng Iodine, chlorine, thuốc tím, xanh methylen, formol…
Phương pháp này có tác dụng diệt trùng khá tốt nhưng dư lượng của hóa chất có thể ảnh hưởng xấu tới điều kiện môi trường và sức khỏe vật nuôi. Ngoài ra, các chất diệt trùng có thể tiêu diệt luôn cả hệ vi sinh vật có lợi trong nguồn nước, diệt tảo phù du và cũng ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe con người, đặc biệt là người đang làm việc trực tiếp trong nuôi trồng thủy sản.
Phương pháp sinh học: Phương pháp này thường áp dụng trong các hệ thống nuôi tuần hoàn và bán tuần hoàn, nước đã sử dụng có thể được làm sạch nhờ sự tồn tại và phát triển của một số vi sinh vật (thường là vi khuẩn) có lợi như Nitrobacter… có khả năng sử dụng nitơ thừa và cạnh tranh chiếm chỗ, kìm hãm sự phát triển của các vi khuẩn gây bệnh trong một tồn tại trong môi trường nước, trước khi nguồn nước này được tái sử dụng.
Phương pháp sinh thái: Dựa vào nhu cầu sinh thái của từng loại tác nhân gây bệnh, ta có thể sử dụng phương pháp sinh thái để tiêu diệt chúng. Ví dụ, trong trại sản xuất tôm sú giống, để kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh phát sáng (vibrrio harvyei, V.parahaemolyticus…) có thể giảm độ mặn xuống <20‰ bắt đầu vào cuối giai đoạn mysis, đầu giai đoạn postlarvae. Ở độ mặn thấp, một số loài vi khuẩn gây bệnh phát sáng có thể bị kìm hãm phát triển, nên khi mật độ vi khuẩn thấp, bệnh sẽ không xảy ra. Trong các ao chứa nước dùng cho nuôi tôm sú thương phẩm, nếu ta dùng hóa chất (như neguvon) diệt hết giáp xác hoang dã là các sinh vật mang virus gây bệnh đốm trắng (WSBV) của tôm sú, sau 4-5 ngày ta có thể yên tâm rằng, trong nguồn nước cấp vào ao sẽ không có virus đốm trắng, vì ở trạng thái tự do, WSBV không tồn tại được lâu.
(Theo Trung tâm Giống và KTTS Phú Yên)
