Hợp tác xã (HTX) Kinh doanh - Dịch vụ Đức Bình Tây 3 (huyện Sông Hinh) được thành lập từ năm 1979. Sau khi chuyển đổi theo Luật HTX vào năm 1993, hợp tác xã này hoạt động hai ngành chính là chăn nuôi bò tập trung (gần 500 con) và phân phối, kinh doanh điện thắp sáng. Tuy nhiên, HTX đang đứng trước nguy cơ giải thể.
HTX Đức Bình Tây 3 (Sông Hinh) đứng trước nguy cơ giải thể - Ảnh: T.LẬP
KHI XÃ CÓ CHỦ TRƯƠNG GIẢI THỂ HTX
HTX Kinh doanh - Dịch vụ Đức Bình Tây 3 được UBND huyện Sông Hinh cấp 700ha đồng cỏ tại xã Ea Bar để chăn nuôi; hàng năm làm ăn có lãi và chia cổ tức cho xã viên. Tuy nhiên, từ năm 2003, do việc tranh chấp đất đai giữa người dân xã Ea Bar và HTX không có hướng giải quyết nên xảy ra tình trạng mất an ninh trật tự, bò bị trộm, bị chết… Trước tình hình này, UBND huyện Sông Hinh phải thu hồi diện tích đồng cỏ nói trên nên HTX không thể duy trì đàn bò tập trung mà đưa về địa phương giao khoán cho xã viên và ăn chia theo tỉ lệ 50/50.
Do chăn nuôi nhỏ lẻ, lại đúng vào thời kỳ bò xuống giá và bị bệnh lở mồm long móng nên chăn nuôi không có lãi, xã viên trả lại bò cho HTX. Ban chủ nhiệm HTX quyết định bán cho xã viên theo giá thị trường, nhưng vẫn còn 49 con phải thanh lý. Hoạt động của HTX chỉ còn nghề phân phối, kinh doanh điện thắp sáng.
Đúng vào thời điểm khó khăn đó thì Đảng ủy và UBND xã Đức Bình Tây không những không tìm giải pháp để giúp đỡ HTX duy trì hoạt động mà lại chủ trương giải tán. Ông Đoàn Ngọc Trân, Chủ nhiệm HTX Kinh doanh - Dịch vụ Đức Bình Tây 3, bức xúc nói: “Một trong những người đầu tiên ủng hộ giải tán HTX lại chính là Bí thư Đảng ủy xã Huỳnh Thị Khơi. Bà nói nên giải tán HTX vì làm ăn khó khăn. Khi đó toàn bộ cán bộ, đảng viên trong HTX rút hết”.
Tính đến 31/7/2007, trước khi HTX tiến hành đại hội thường niên và bầu Ban Chủ nhiệm nhiệm kỳ 2007-2010, có 137 hộ xã viên ra khỏi HTX với hơn 300 cổ phần, giá trị mỗi cổ phần là 685.000 đồng. Chỉ còn lại 34 hộ với 82 cổ phần và còn duy nhất một đảng viên, đó là Chủ nhiệm HTX ông Đoàn Ngọc Trân. Dù vậy, tập thể xã viên vẫn đồng ý duy trì HTX và tại đại hội cũng đã thông qua phương hướng hoạt động giai đoạn 2007 - 2010, bao gồm quản lý phân phối và kinh doanh điện thắp sáng; kinh doanh vật tư nông nghiệp và vật liệu xây dựng; xây dựng điểm kinh doanh xăng dầu… Tuy nhiên, khi cân đối lại nguồn vốn của HTX chỉ còn 169 triệu đồng, trong đó hơn 110 triệu đồng là nợ phải thu, nhưng đều trong diện nợ khó đòi, không có xác nhận người nợ và họ hầu hết là người ngoài địa phương. Trong khi chưa tìm được lối ra, thì giữa năm 2009, HTX phải bàn giao lưới điện nông thôn cho Điện lực Phú Yên (hiện là Công ty Điện lực Phú Yên) quản lý. Nhưng đến nay đơn vị này vẫn chưa hoàn trả giá trị còn lại của hệ thống lưới điện mà xã viên và HTX đã đầu tư. Từ đó, hầu như HTX Đức Bình Tây 3 bế tắc trong hoạt động. Thế nhưng, Đại hội Đảng bộ xã tháng 4 vừa qua, báo cáo chính trị định hướng 5 năm đến hầu như không đề cập đến kinh tế HTX.
CẦN GIẢI PHÁP “CỨU” HTX
Trên thực tế, để tìm hướng đi cho HTX, từ năm 2004 Ban chủ nhiệm HTX Kinh doanh - Dịch vụ Đức Bình Tây 3 đã lên kế hoạch và thuê người lập dự án đầu tư xây dựng một điểm kinh doanh xăng dầu. Thời điểm đó ở Đức Bình Tây chưa có cơ sở nào, đồng thời nhận định năm 2008 khi cầu Sông Ba hoàn thành sẽ nối liền hai huyện miền núi Sơn Hòa và Sông Hinh thì lượng xe qua lại địa bàn xã là rất lớn. Địa điểm xây dựng là khu đất rộng khoảng 500m2 trong khuôn viên nhà làm việc của Ban quản trị HTX nằm trên đường trục dọc miền Tây hiện nay. Thế nhưng, khi dự án trình lên Đảng ủy và UBND xã thì vẫn không được đồng ý vì cho rằng kinh doanh chỉ có lỗ, thiệt hại cho xã viên.
Trên thực tế, nhiều xã viên vẫn ủng hộ HTX vì họ nghĩ rằng với vị trí đất đai thuận lợi, HTX sẽ hoạt động được trên nhiều ngành nghề. Xã viên Phạm Xuân Tài từ chỗ chỉ có 2 cổ phần trong HTX nay đã tham gia 9 cổ phần, bức xúc nói: “Hiện nay, nhiều nơi muốn xây dựng HTX nên bản thân tôi không đồng tình việc xóa bỏ HTX. Chính tôi cũng đến UBND xã đề nghị cố gắng giúp đỡ để HTX ngày càng đi lên”.
Ông Lê Luân, Chủ nhiệm Liên minh HTX Phú Yên, cho biết: “Ngày 22/9/2010 Ban chỉ đạo đổi mới phát triển kinh tế tập thể tỉnh Phú Yên đã làm việc với lãnh đạo huyện Sông Hinh và các HTX. Theo đó, các bên thống nhất phải giúp đỡ HTX Đức Bình Tây 3 duy trì hoạt động. Trước mắt, chủ trương kiện toàn lại bộ máy HTX; xác định lại công nợ và giải quyết dứt điểm nhằm lành mạnh hóa tình hình tài chính; tạo điều kiện HTX quản lý và khai thác hệ thống thủy lợi, đầu tư kinh doanh dịch vụ vật tư nông nghiệp, vật liệu xây dựng, quản lý và kinh doanh nước sạch và xây dựng điểm kinh doanh xăng dầu”.
THẾ LẬP
