Lâu nay, xã Ea Ly (huyện Sông Hinh) được biết đến là một vùng bình nguyên rộng lớn với đất đỏ bazan phù hợp cho cây công nghiệp dài ngày. Hiện nay, Ea Ly còn là một vùng trồng lúa có năng suất cao nhất Phú Yên.
Một góc cánh đồng thuộc thung lũng Ea Ly (Sông Hinh). - Ảnh: L.KHA
Năm 1985, vùng kinh tế mới Sông Hinh được thành lập, Ea Ly lúc đó chỉ là một buôn thuộc xã Ea Bar. Năm 1987, hồ thủy lợi Tân Lập được đầu tư xây dựng để phục vụ vùng kinh tế mới phát triển lúa nước nhằm đảm bảo lương thực tại chỗ. Hai tuyến kênh đông, tây dài hơn 5 km chạy dọc theo một thung lũng thấp. Nước từ kênh đông được đưa sang tuyến kênh tây bằng đường ống dẫn dài hơn 200m bắc ngang qua thung lũng, một cánh đồng lúa nước rộng 83 ha được hình thành. Sau một thời gian canh tác các giống lúa nước bình thường không mang lại hiệu quả, người dân trong vùng chuyển sang canh tác các giống lúa lai. Điều này đã tạo ra sự khác biệt lớn giữa Ea Ly với những vùng miền núi, vùng khó khăn khác ở Phú Yên.
Bà Chu Thị Quy - quê ở Bản Cườm, xã Xuân Mai, huyện Văn Quang (tỉnh Lạng Sơn) là một trong 25 hộ đến sống ở Ea Ly vào những ngày đầu, kể lại: “25 hộ dân được chia đất ruộng theo chiều ngang, kéo dài từ chân kênh xuống tới điểm thấp nhất của thung lũng rộng hơn 9.000 m2. Ban đầu, người dân trồng các giống lúa nước thông thường, năng suất thấp. Sau đó, thấy người dân các tỉnh lân cận là Gia Lai, Đắk Lắk trồng giống lúa có năng suất nên mua về làm, không ngờ lúa phát triển tốt. Về sau mới biết đó là các giống lúa lai”. Sau khi phát hiện ra những giống lúa lai phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng vùng đất Ea Ly, đảm bảo được an ninh lương thực, cuộc sống từng bước thay da đổi thịt. Thị tứ Ea Ly bây giờ trở nên trù phú, nhộn nhịp hẳn.
Hầu hết những hộ dân canh tác lúa ở thung lũng Ea Ly là đồng bào các dân tộc thiểu số từ các tỉnh phía Bắc vào định cư. Với tính cần cù và nắm bắt nhanh các kỹ thuật canh tác lúa tiên tiến, họ tự mày mò tìm lúa giống có năng suất cao và phương thức canh tác phù hợp. Ông Phạm Thanh Phúc - cán bộ khuyến nông xã Ea Ly, cho biết: “Lúc đầu các giống lúa thông thường không phù hợp vì chất đất ở đây bị nhiễm phèn nặng, nhưng sau gần 10 năm canh tác, bây giờ các giống lúa lai đã phổ biến ở thung lũng Ea Ly. Năng suất bình quân đạt 7,5 tấn/ha/vụ. Không chỉ đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ, lúa ở đây còn “xuất khẩu” sang các xã, huyện lân cận”.
Năm 2006, Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư Phú Yên thực hiện thí điểm mô hình trồng lúa lai kỹ thuật cao tại xã Ea Ly. Giống lúa TN15 (Trang Nông 15) được người dân ở đây “bình chọn” là giống lúa phù hợp nhất với năng suất 10 tấn/ha/vụ. Trạm Bảo vệ thực vật huyện Sông Hinh còn tổ chức các lớp IPM, chương trình “3 giảm 3 tăng” trên cây lúa cho nông dân ở đây. Ông Nguyễn Vũ Thời, bà Triệu Thị Tâm là những nông dân trồng lúa đạt năng suất 10 tấn/ha.
Bây giờ, mỗi vụ lúa, hơn 2/3 diện tích của thung lũng Ea Ly được canh tác lúa lai. Phần còn lại do không chủ động được giống nên người dân thường dùng giống Q5, là giống lúa thường duy nhất chịu được chất phèn ở đây. Kỹ sư Nguyễn Thành - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Phú Yên, cho biết: “Nông dân xã Ea Ly nắm bắt kỹ thuật trồng lúa khá nhanh. Theo kế hoạch, cứ ba năm trung tâm sẽ tập huấn trồng lúa lai kỹ thuật cao một vụ cho bà con nông dân để lúa lai Ea Ly ngày càng đạt sản lượng cao hơn.
LY KHA
