Phong trào sản xuất giống lúa chất lượng cao đang phát triển mạnh mẽ tại các địa phương ở Phú Yên. Hiện nay, nhiều hộ nông dân ở các huyện Phú Hòa, Tuy An, Tây Hòa... đã chủ động sản xuất được giống lúa xác nhận có năng suất, chất lượng cao. Tuy nhiên, hiện một bộ phận lớn nông dân ở Phú Yên chưa thật sự mặn mà trong đầu tư sản xuất lúa chất lượng.

Nông dân tham quan học tập mô hình sản xuất lúa giống ở trại giống Hòa Đồng (huyện Tây Hòa) - Ảnh: N.LƯU

 

CHUYỂN ĐỘNG SẢN XUẤT GIỐNG LÚA CHẤT LƯỢNG

Mô hình sản xuất giống nông hộ đang thực hiện tại nhiều địa phương ở Phú Yên; hiện đã có hàng trăm hộ nông dân chuyên sản xuất giống lúa cấp xác nhận đạt năng suất, chất lượng cao. Trong vụ lúa hè thu năm 2009, 81 hộ nông dân ở xã Hòa Mỹ Tây (huyện Tây Hòa) tham gia chương trình sản xuất 10 ha giống lúa nguyên chủng N3-05, DH1356, MTL384, An Giang 2. Ông Võ Quang Hưng, Phó chủ nhiệm Hợp tác xã nông nghiệp An Ninh Tây (huyện Tuy An), cho biết từ năm 2007 đến nay, câu lạc bộ sản xuất lúa giống chất lượng của hợp tác xã này đã sản xuất, cung ứng cho nông dân trên 190 tấn lúa giống cấp xác nhận. Từ đó, năng suất lúa bình quân hàng năm trên địa bàn xã An Ninh Tây tăng cao, đạt gần 70 tạ/ha.

Hàng năm, Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên nhập về hàng chục giống lúa chất lượng từ các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm giống của các tỉnh, các công ty giống để khảo nghiệm, sản xuất tại Phú Yên; đồng thời tiến hành phục tráng các giống lúa được nông dân ưa thích nhưng đã bị thoái hóa trong quá trình sản xuất. Ông Đặng Phúc, Giám đốc Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên, cho biết trong 5 năm qua, trung tâm này đã khảo nghiệm, phục tráng thành công, đưa vào sản xuất 16 giống lúa có năng suất, chất lượng cao. Từ năm 2008, Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên đã liên kết với các hợp tác xã nông nghiệp ở Phú Yên sản xuất giống lúa cấp xác nhận nhằm cung ứng cho dân, nâng cao tỉ lệ sử dụng giống có phẩm cấp, chất lượng tốt.

Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên đã tổ chức cho nông dân sản xuất lúa chất lượng thông qua chương trình BUCAP. Đến nay đã có hơn 2.300 nông dân tham gia các động của BUCAP, xây dựng được ba câu lạc bộ sản xuất giống chất lượng…

NÔNG DÂN CHƯA “MẶN MÀ” LÀM LÚA CHẤT LƯỢNG

Thực tế cho thấy, nhiều nông dân chưa thật sự mặn mà đầu tư đưa giống lúa chất lượng vào cơ cấu sản xuất theo hướng hàng hóa. Ông Lê Văn Cơ, Phó chủ nhiệm Hợp tác xã nông nghiệp Hòa Đồng (huyện Tây Hòa), cho hay: “Mặc dù trên địa bàn xã có trại giống Hòa Đồng chuyên cung cấp giống lúa chất lượng nhưng đa số nông dân không mua giống mà vẫn có thói quen dùng lúa thịt làm giống gieo trồng. Khó khăn hiện nay là giá cả lúa giống chất lượng luôn cao gấp đôi so với lúa thịt nên nông dân thiếu vốn mua giống chất lượng”. Thông tin từ Trại giống Hòa An (thuộc Trung tâm Giống- Kỹ thuật cây trồng Phú Yên), trong vụ sản xuất hè thu năm nay, đơn vị này cung ứng cho nông dân 108 tấn lúa giống chất lượng cao, vẫn còn tồn kho trên 30 tấn lúa giống! Thực tế này cho thấy, hầu hết diện tích lúa ở Phú Yên vẫn đang sản xuất các giống lúa thịt không đảm bảo chất lượng hàng hóa. Điều này cũng đồng nghĩa với việc sản lượng lúa làm ra (khoảng 30 vạn tấn/năm) chỉ tiêu thụ được trong nước với giá cả thấp, bấp bênh!

Ông Đặng Phúc, Giám đốc Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên, phân tích: Diện tích lúa gieo trồng hàng năm của tỉnh trên 56.500 ha, với nhu cầu giống cấp xác nhận để phục vụ cho sản xuất gần 7.000 tấn/năm (lượng giống gieo sạ 120 kg/ha). Tuy nhiên, hiện nay, các đơn vị sản xuất, cung ứng giống xác nhận trên địa bàn Phú Yên chỉ mới đáp ứng 250 tấn/năm, tương đương 3,5% nhu cầu lượng giống gieo trồng. Chính vì khả năng đáp ứng giống chất lượng không đầy đủ, nên lượng lúa giống còn lại trong năm do nông dân tự túc bằng cách lấy lúa thịt (lúa thương phẩm) làm lúa giống để gieo sạ. Vì phần lớn lúa thịt gieo trồng đã bị thoái hóa, phân ly trên đồng ruộng rất nhiều, nên phẩm chất lúa gạo hàng hóa của Phú Yên chưa được nâng cao về chất lượng, chưa có thương hiệu trên thị trường. Cũng chính vì chưa chủ động được nguồn giống lúa chất lượng đã dẫn đến cơ cấu giống lúa đa dạng, chủng loại giống quá nhiều gây khó khăn trong công tác chỉ đạo sản xuất từ tỉnh đến cơ sở. Phẩm cấp hạt giống chưa đạt chất lượng nên lúa thịt khi sản xuất ra không đồng đều về dạng hạt, không đồng nhất về chất lượng, dẫn đến khó khăn trong tiêu thụ lúa, gạo trên thị trường là điều khó tránh khỏi.

CẦN HỖ TRỢ GIỐNG CHẤT LƯỢNG CHO NÔNG DÂN

Thực tế cho thấy, khi áp dụng các quy trình thâm canh hiện đại, vựa lúa Phú Yên luôn đạt năng suất cao nhất ở miền Trung. Song, hiện nay tại một số tỉnh khác đã đầu tư cho nông dân chuyển biến mạnh mẽ sản xuất lúa chất lượng hàng hóa, chẳng hạn Bình Định 80% diện tích, Quảng Nam 85%, Thừa Thiên Huế 85%... Trong khi đó, toàn tỉnh Phú Yên chỉ mới sản xuất lúa chất lượng được 4% diện tích.

Kỹ sư Nguyễn Thị Mơ, Trung tâm Khuyến nông, khuyến ngư Phú Yên, cho rằng: Sản xuất lúa chất lượng theo hướng hàng hóa không chỉ đòi hỏi ở sự tự nỗ lực vươn lên của nông dân mà ngành nông nghiệp cần sớm đẩy mạnh chương trình bảo vệ thực vật, khuyến nông-lâm, ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ vào đầu tư sản xuất đại trà cơ cấu giống mới có năng suất, chất lượng xuất khẩu để hỗ trợ, chuyển giao cho nông dân; đồng thời liên kết tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm, nhằm đảm bảo tăng trưởng lợi ích kinh tế từ cây lúa nhanh, mạnh, hiệu quả, lâu dài.

Theo ông Đặng Phúc, Giám đốc Trung tâm Giống- Kỹ thuật cây trồng Phú Yên, để đạt được mục tiêu chương trình giống đến năm 2015 có 50% diện tích sử dụng giống lúa xác nhận do UBND tỉnh Phú Yên ban hành, cần triển khai cụ thể các chính sách về phân cấp sản xuất, chứng nhận chất lượng lúa giống các cấp từ tỉnh đến cơ sở; lập thủ tục đầu tư dự án lúa giống chất lượng tỉnh Phú Yên giai đoạn 2010 – 2015. Trước mắt, tỉnh hỗ trợ cho các hợp tác xã, nông dân trực tiếp sản xuất lúa giống; tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật chuyên sâu về sản xuất, kiểm định, kiểm nghiệm giống các cấp, nhất là công tác duy trì, nhân giống siêu nguyên chủng, nguyên chủng; đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ trực tiếp cho việc chọn tạo giống mới, sản xuất, chế biến, kiểm soát chất lượng hạt giống lúa đảm bảo cung cấp giống gốc, giống siêu nguyên chủng, giống nguyên chủng, giống xác nhận chất lượng cao, phục vụ cho sản xuất lúa hàng hóa. Ngành nông nghiệp, các địa phương vận động nông dân tập trung cải tạo đồng ruộng để sản xuất giống chất lượng; cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới cơ sở công nghệ sau thu hoạch, bao gồm nhà kho, sân phơi, thiết bị chế biến, thiết bị quản lý chất lượng hạt giống theo hướng đồng bộ, hiện đại.

LƯU PHONG