Phú Yên đã trải qua vụ sản xuất đông xuân 2008 với năng suất lúa thấp nhất trong nhiều năm qua, kéo theo giá trị sản xuất nông lâm thủy sản toàn tỉnh trong 6 tháng đầu năm 2008 giảm hơn 7,5%. Nhiệm vụ trọng tâm của ngành nông nghiệp Phú Yên hiện nay là thực hiện có hiệu quả vụ hè thu để bù vào sản lượng lương thực bị mất mùa. Điều tiết nước hợp lý tại các vùng cuối nguồn, tránh tình trạng thiếu nước cục bộ là một trong những giải pháp để đảm bảo năng suất, sản lượng lúa hè thu.

Nạo vét kênh để điều tiết nước tưới lúa hè thu ở xã Hòa Xuân Tây (Đông Hòa) -  Ảnh:  Q.ĐẠT

 

Trong nhiều yếu tố có khả năng đe dọa đến năng suất lúa hè thu, khô hạn cục bộ ở cuối nguồn tưới là mối lo lớn nhất. Tại huyện Tây Hòa, các vùng cuối nguồn lâu nay thường đối mặt với tình trạng khô hạn cục bộ trong vụ hè thu là Mỹ Hòa và Phú Hữu (xã Hòa Thịnh), Phú Mỹ (xã Hòa Đồng), Bầu Đá, Đồng Lau và Đồng Muốn (xã Hòa Tân Tây). Khi nắng hạn kéo dài, nước từ đầu nguồn hồ Hóc Róc xuống thấp và nước từ đập An San không đủ cung cấp, tình trạng khô hạn cục bộ sẽ xảy ra. Ông Nguyễn Hữu Pháp, Trưởng phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện Tây Hòa, cho biết: “Tại các vùng cuối nguồn thuộc các xã Hòa Thịnh, Hòa Đồng, Hòa Mỹ, Hòa Tân Tây…, Phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện đã yêu cầu các hợp tác xã chuẩn bị sẵn máy bơm dầu, khi xảy ra tình trạng thiếu nước cục bộ thì đưa máy ra ruộng ngay, không để diện tích nào bị khô hạn, nhất là trong thời điểm lúa trổ bông và khi gió nam xuất hiện gây khô hanh”.

Ngay từ đầu vụ sản xuất hè thu năm nay, Tây Hòa cũng đã chuẩn bị những phương án điều tiết nước tại các vùng cuối nguồn khi nguồn nước tưới cho cây lúa không đảm bảo. Theo ông Lê Văn Hùng, Chủ tịch UBND xã Hòa Thịnh, trước đây, vào vụ hè thu Hòa Thịnh thường đối mặt với tình trạng khô hạn, có năm diện tích này lên trên 100ha; xã Hòa Thịnh phải bỏ ra hàng trăm triệu đồng để chống hạn, nhất là tại các cánh đồng Mỹ Hòa và Phú Hữu. Thế nhưng hai năm nay, khi nước từ đập An San không đủ, Hòa Thịnh đã dùng máy bơm nước ngược xuống sông Bánh Lái để dâng lên tuyến kênh đào và đưa về đập Phú Hữu tưới cho các cánh đồng này. Vì vậy tình hình khô hạn được khắc phục.

Đồng Bầu Đá ở xã Hòa Tân Tây (Tây Hòa) là một trong những xứ đồng bị khô hạn cục bộ nặng nhất vào mùa khô. Từ kênh chính, nước phải vượt qua hơn 7km mới về tới cánh đồng này. Tuy nhiên lịch điều tiết nước cho khu vực này chỉ 2 ngày. Do vậy sau khi kết thúc mỗi đợt đưa nước về, nhiều thửa ruộng vẫn không đủ nước cho cây lúa phát triển. Vừa qua, sau khi xuống giống từ 7-10 ngày, gần 20% diện tích trong tổng số 82ha đồng Bầu Đá không đủ nước sánh để bón thúc lần 1. Phối hợp với trạm kênh nam thủy nông Đồng Cam để ép nước và kéo dài thời gian đưa nước về các cánh đồng cuối nguồn, xa các tuyến kênh chính là biện pháp mà HTX Hòa Tân Tây thực hiện. Máy bơm dầu cũng sẵn sàng tại các vùng cuối nguồn, kịp thời đưa nước đến đồng ruộng khi khô hạn xảy ra.

Hòa Xuân Nam và Hòa Xuân Đông là hai xã có diện tích sản xuất nông nghiệp không chủ động nước lớn nhất huyện Đông Hòa. Ngoài ra, một số cánh đồng cuối nguồn thuộc các xã Hòa Hiệp cũng nằm trong diện thiếu nước cục bộ. Phương án khắc phục của các địa phương là thỏa thuận với nông dân các phương thức đóng góp và huy động bơm dầu khi khô hạn xảy ra. Ông Đỗ Dậu, Chủ tịch UBND xã Hòa Xuân Nam, địa phương có hơn 100ha lúa ở vùng cuối nguồn của đập Dinh Bà, cho biết: Lo nhất vẫn là khu đồng hưởng nước đập Dinh Bà, nhưng chỉ thiếu nước sạ thời điểm đầu vụ và thiếu nước sánh lứa đầu. Hiện nay, hầu hết diện tích lúa ở khu vực dễ xảy ra khô hạn nhất đã “nặng mặt” nên nguy cơ khô hạn cũng đã giảm nhiều.

Hiện nay, Nhà nước đã có chủ trương miễn thủy lợi phí. Ở những cánh đồng cuối nguồn, khi khô hạn xảy ra thì địa phương phải huy động máy bơm chống hạn. Thông thường chi phí này do HTX hoặc người dân chi trả. Điều này sẽ làm tăng chi phí sản xuất cho nông dân tại các cánh đồng khó khăn vốn năng suất lúa đã không cao.

LÊ BIẾT