Do thiếu hụt muối trong cả nước, từ đầu năm đến nay, giá muối tăng cao gấp 2-3 lần so với thời điểm này năm ngoái, góp phần cải thiện đáng kể đời sống diêm dân. Mừng trước mắt, nhưng diêm dân Phú Yên vẫn canh cánh nỗi lo bởi những bấp bênh trong nghề.

Diêm dân Sông Cầu đang thu hoạch muối

GIÁ MUỐI CAO KỶ LỤC

10 năm nay, chưa có năm nào giá muối lại cao như năm 2008. Tháng Giêng, tháng hai, thương lái từ các tỉnh Quảng Trị, Quảng Nam, TP Đà Nẵng đổ về Sông Cầu để mua muối với giá 70.000 đồng/bao (50kg). Hiện nay, “cơn sốt” muối đã có phần lắng dịu, nhưng giá muối vẫn duy trì ở mức 57.000 - 60.000đồng/bao, tức 1,1 -1,2 triệu đồng/tấn. 

Giá muối tăng cao nhưng diêm dân Sông Cầu không còn muối để bán. Cuối năm 2007, do bão lụt, bà con không trữ được muối dù giá cả trước đó chưa bằng một nửa so với thời điểm hiện nay. Đến tháng Giêng, thời điểm diêm dân bắt đầu phơi nước thì các đợt áp thấp nhiệt đới, không khí lạnh kéo dài đã làm cho việc sản xuất muối bị ngưng trêï. Dù biết giá muối tăng nhưng đến cuối tháng 3/2008, diêm dân Sông Cầu mới sản xuất được. Anh Trương Ngọc Hóa ở thôn Tuyết Diêm (xã Xuân Bình) đang cào vội lứa muối đầu tiên trên ruộng muối, cho biết: Mưa quá không làm được, nay mới cào lứa da (lứa muối đầu vụ). Nếu trời nắng kéo dài thì chắc thu khá. Nhà tui mấy chị em làm được 5 sào muối, nếu “cố gắng” thì một vụ cũng thu được 1.500 bao. Với giá muối như hiện nay, bà con tụi tui sống được.

Theo tính toán của diêm dân, với giá muối hiện nay thì một lao động chính làm nghề muối có thể thu nhập từ 6-10 triệu đồng/vụ. Diêm dân Sông Cầu đang tập trung sản xuất muối, trong đó xã Xuân Bình 134 ha và hơn 30 ha ở xã Xuân Phương. Đến nay diêm dân mới thu hoạch lứa muối đầu tiên với sản lượng khoảng 50 tấn.

Đưa muối về kho

NỖI LO “ĐƯỢC GIÁ, MẤT MÙA”

Tuy nhiên điều họ lo lắng là khi vào chính vụ, nếu giá muối xuống thấp thì với chi phí sản xuất như hiện nay, cộng với tình hình vật giá leo thang, e rằng diêm dân lại tiếp tục chịu thua thiệt. Bà Lê Thị Đa ở thôn Tuyết Diêm thổ lộ: “Giá muối lên được ngày nào hay ngày đó. Nói vậy chớ bà con cũng phập phồng lắm, không biết nó xuống lúc nào. Sợ đến lúc làm được nhiều muối thì giá lại xuống thấp như mấy năm. Mừng thì mừng, nhưng lo thì cũng lo lắm!” 

Tại vùng trọng điểm muối Xuân Bình của huyện Sông Cầu có 5 tư thương chuyên mua gom muối của diêm dân và chi phối phần lớn thị trường muối hạt ở Phú Yên. Mọi năm, khi thu hoạch muối đạt sản lượng cao, diêm dân thường bị ép giá, dù giá bán buôn muối trong thời điểm đó vẫn ở mức cao. Vùng muối Phú Yên thường gặp tình trạng được mùa mất giá, mất mùa được giá. Và năm nay có thể cũng không phải là ngoại lệ. Thực tế cho thấy, ngay sau những đợt nắng to, khi muối sản xuất được với số lượng lớn, thì giá đã có dấu hiệu giảm dần.

Để ổn định giá muối cho bà con, chừng 3 năm nay, HTX Muối Tuyết Diêm (xã Xuân Bình) có chủ trương khi giá muối xuống thấp thì xuất quỹ mua dự trữ và bán khi lượng muối tại chỗ khan hiếm. Việc làm này ngoài giúp ổn định giá muối tại chỗ còn giúp HTX có một khoản lãi khá và nguồn hàng dự trữ khi cần thiết, cung ứng cho các khách hàng chiến lược. Trung bình một năm, HTX mua trữ khoảng 1.000 tấn muối hạt. Ông Nguyễn Hồng Hà, Chủ nhiệm HTX Muối Tuyết Diêm, cho biết: “Chúng tôi muốn trữ nhiều hơn cũng không được vì thiếu cả vốn lẫn kho chứa. Năm nay HTX dự định trữ muối giá 500 đồng/kg. Nếu xuống thấp hơn giá này, HTX sẽ xuất quỹ mua để kìm giá, tránh thua thiệt cho xã viên”.

Ngoài bán muối hạt, hiện nay tại HTX Muối Tuyết Diêm, diêm dân còn sản xuất muối hầm bằng phương pháp thủ công với sản lượng bình quân 4.000 - 5.000 tấn, cung cấp cho thị trường Phú Yên và các tỉnh Quảng Nam, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, TP Đà Nẵng, đồng thời xuất khẩu sang Lào. Sản lượng tuy không lớn nhưng cũng góp phần ổn định đời sống của diêm dân.  

Một số hộ dân Tuyết Diêm sản xuất muối hầm.

CẦN SỰ ỔN ĐỊNH TRONG SẢN XUẤT MUỐI

Trước đó, để ổn định nghề sản xuất muối và giúp diêm dân sống được bằng nghề muối, từ năm 2002, Sở Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Phú Yên đã triển khai dự án Quy hoạch nâng cấp đồng muối. Theo đó sẽ xây dựng hệ thống đê bao với dự toán khoảng 13 tỉ đồng. Tuy nhiên cho đến nay, dự án vẫn chưa triển khai được vì thiếu kinh phí. Một dự án khác về sản xuất muối iốt cũng đã được lập do Công ty Thương mại miền núi làm chủ đầu tư. Tuy nhiên, sau khi tính toán và tiềm lực tài chính không đảm bảo, đơn vị này cũng xin rút dự án. Việc sản xuất muối hiện nay vẫn tiếp tục theo phương pháp truyền thống với việc đầu tư cơ sở hạ tầng tạm thời của HTX khoảng 300 triệu đồng mỗi năm để cải tạo bờ bao. Chất lượng muối vẫn duy trì ở mức thấp và đầu ra vẫn tiếp tục do tư thương chi phối.

Ông Đinh Văn Sang, Chủ tịch UBND huyện Sông Cầu cho biết: Ổn định và phát triển nghề muối cho đến lúc này vẫn đang là bài toán khó của địa phương. Huyện tiếp tục kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực này và sẽ tạo mọi điều kiện để giúp đỡ nhà đầu tư. Mặt khác, huyện khuyến khích diêm dân phát triển nghề sản xuất muối hầm thủ công và hỗ trợ HTX phát triển dịch vụ mua gom và chế biến muối… Tuy nhiên đây cũng chỉ là những giải pháp tạm thời.

Hiện nay, điều mà diêm dân mong muốn là sớm có một cơ sở sản xuất muối tại chỗ để mua gom muối thô, giúp ổn định giá muối.

LÊ BIẾT