Huê, hụi, phường (gọi chung là huê) là hình thức tín dụng có từ lâu trong đời sống xã hội, được nhiều người tham gia. Thế nhưng, loại hình tín dụng này chứa đựng nhiều rủi ro, khiến không ít gia đình tán gia bại sản, ảnh hưởng đến an ninh trật tự địa phương. Trước thực trạng này, Chính phủ vừa ban hành Nghị định 19/2019/NĐ-CP nhằm “nắn” hoạt động chơi huê đi vào nề nếp. Nghị định có hiệu lực từ ngày 5/4 tới.

Từ thực tế cuộc sống

Nắm bắt tâm lý hám lợi của nhiều người, các chủ huê dưới vỏ bọc của các tiểu thương, doanh nhân giàu có… thời gian qua đã dễ dàng gom tiền để thực hiện mục đích mà họ công bố là huy động vốn cho sản xuất, kinh doanh. Hình thức huy động có thể bằng tiền hoặc bằng vàng, ít vài trăm ngàn, nhiều có thể lên đến hàng chục triệu đồng/tháng, tùy vào điều kiện của người tham gia. Nhiều người tin tưởng chủ huê đã đem toàn bộ tài sản tích góp để chơi.

Theo phản ánh của bà N.T.H ở thị trấn Hòa Vinh, huyện Đông Hòa, ban đầu chủ huê tổ chức vài dây huê với số tiền góp hàng tháng chỉ vài trăm ngàn. Sau đó họ mở các dây huê lớn, huy động vốn với lãi suất cao và tạo uy tín cho những người chơi bằng cách trả lãi, thu tiền huê đúng thời gian, sòng phẳng. Vì vậy, những người tham gia huê luôn tin tưởng trao tiền cho chủ huê một cách tình nguyện mà không cần ghi giấy biên nhận. Tuy nhiên, sau vài năm tổ chức dây huê, nhiều trường hợp đã lợi dụng hình thức tín dụng này để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

“Một năm trở lại đây tôi tham gia 3 dây huê ở huyện Đông Hòa và TP Tuy Hòa, số tiền góp hàng tháng lên đến 20 triệu đồng. Theo cam kết, tháng 1 vừa rồi tôi nhận tiền gốc và lãi của 2 dây huê với số tiền 150 triệu đồng. Thế nhưng, đến ngày nhận tiền thì chủ huê đưa ra nhiều lý do, khất hứa đến nay vẫn chưa trả tiền cho tôi. Trong khi giữa tôi và 2 chủ huê này không có giấy tờ gì cam kết về việc giao và nhận tiền, nên không có chứng cứ để nhờ cơ quan chức năng can thiệp”, bà H bức xúc.

Không riêng bà H, theo phản ánh của nhiều phụ nữ ở các địa phương trong tỉnh phải “ăn trái đắng” vì cả tin tham gia các đường dây huê. Theo Công an huyện Đông Hòa, thời gian qua, đơn vị tiếp nhận nhiều đơn tố cáo về việc một số đối tượng tổ chức dây huê nhưng đến hẹn lại không thanh toán cho hụi viên. Các chủ huê nợ từ vài trăm triệu đồng đến hàng chục tỉ đồng. Công an huyện đã chuyển đơn tố cáo đến Công an tỉnh thụ lý, giải quyết.

“Khi tham gia chơi huê, giữa hụi viên và chủ hụi chỉ thỏa thuận bằng lời nói, dẫn đến khi vỡ hụi thì không có giấy tờ gì để chứng minh số tiền bị chủ hụi chiếm đoạt, cơ quan chức năng cũng không có căn cứ để xử lý hình sự”, một cán bộ Công an huyện Đông Hòa thông tin.

Tổ chức dây huê phải báo chính quyền địa phương

Nghị định 19/2019/NĐ-CP quy định về nguyên tắc tổ chức huê; điều kiện làm thành viên, chủ huê; gia nhập, rút khỏi huê; văn bản thỏa thuận về huê; thứ tự lĩnh huê, lãi suất; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý của thành viên, chủ huê. Theo đó, việc tổ chức huê phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự quy định tại Điều 3 của Bộ luật Dân sự; việc tổ chức huê chỉ được thực hiện nhằm tương trợ lẫn nhau giữa những người tham gia quan hệ về huê; không được tổ chức huê để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác.

“Thỏa thuận về dây huê được thể hiện bằng văn bản, được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia dây huê yêu cầu; chủ hụi phải lập và giữ sổ huê. Khi góp huê, lĩnh huê, nhận lãi, trả lãi thì những người tham gia có quyền yêu cầu chủ huê cấp giấy biên nhận về việc đó. Chủ huê phải thông báo bằng văn bản cho UBND cấp xã nơi cư trú khi tổ chức dây huê có giá trị các phần hụi tại một kỳ mở huê từ 100 triệu đồng trở lên; tổ chức từ hai dây huê trở lên”, Nghị định 19 nêu rõ.

Bà T.T.N ở phường Phú Lâm, TP Tuy Hòa bày tỏ: Tôi đã chơi huê hàng chục năm nay, từng bị “giật” vài lần. Bây giờ Chính phủ quy định về nguyên tắc tổ chức dây huê, tôi hy vọng hoạt động tín dụng này trong thời gian tới đi vào nề nếp; không còn chứng kiến cảnh nhiều gia đình tán gia bại sản vì bị “giật” huê, ảnh hưởng đến an ninh trật tự địa phương.

Luật sư Nguyễn Hương Quê, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Phú Yên cho biết: “Bộ luật Dân sự quy định huê là hình thức giao dịch dân sự. Khi xảy ra tranh chấp thì được giải quyết bằng thương lượng, hòa giải hoặc giải quyết tại tòa theo quy định của pháp luật. Trường hợp chủ hụi thu tiền rồi mà bỏ trốn là có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự, người chơi hụi có thể tố cáo đến cơ quan chức năng đề nghị khởi tố vụ án hình sự”.

Theo luật sư Nguyễn Hương Quê, việc Chính phủ ban hành Nghị định 19 quy định về nguyên tắc tổ chức huê là điều cần thiết. Đây là hành lang pháp lý để những người chơi hụi có căn cứ khởi kiện ra tòa khi chủ huê không trả tiền lãi và tiền gốc như cam kết.

TRẦN THANH