Việc triển khai đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường tại mỏ khoáng sản đất san lấp ở xã Hòa Xuân Nam (huyện Đông Hòa) phục vụ cho dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả đang phát sinh một số vấn đề phức tạp; trong đó có tình trạng lấn chiếm đất rừng đặc dụng và khai thác khoáng sản trái phép. UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan và địa phương khẩn trương xử lý dứt điểm, thực hiện đề án đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường đúng tiến độ.
Chiếm đất rừng đặc dụng
Theo UBND huyện Đông Hòa, tháng 11/2012, UBND tỉnh cấp phép cho Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch khai thác mỏ đất nói trên (diện tích đất này do Ban quản lý Rừng đặc dụng Đèo Cả quản lý) với diện tích 16ha. Đến nay, dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả đã hoàn thành, thời gian cấp phép cũng đã hết nên tỉnh ra quyết định phê duyệt đề án đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường. Tuy nhiên, trong quá trình phục hồi môi trường đã có một số hộ dân tự ý trồng cây trên diện tích này.
Các hộ dân tự ý trồng cây trên diện tích mỏ đất nói trên là hộ ông Nguyễn Quy, có hộ khẩu thường trú ở khu phố 2, thị trấn Hòa Vinh, huyện Đông Hòa. Vị trí trồng cây thuộc khoảnh 8, tiểu khu 346 thuộc xã Hòa Xuân Nam với diện tích khoảng 6ha, gồm cây sao đen và keo lai…
Ông Nguyễn Quy cho biết: Năm 1998, cha tôi là ông Nguyễn Bút có hợp đồng nhận khoán đất để trồng rừng từ Ban quản lý Rừng đặc dụng Đèo Cả với diện tích 2,8ha, thời hạn 50 năm. Đến năm 2012 (khi Nhà nước thu hồi đất), gia đình tôi đã khai hoang mở rộng diện tích được khoảng 7,2ha để trồng cây.
Khi Nhà nước thu hồi diện tích đất nói trên thì chỉ bồi thường về cây với số tiền hơn 800 triệu đồng và đơn vị khai thác đất có hứa sau khi khai thác xong sẽ giao lại cho các hộ nhận khoán tiếp tục trồng rừng.
Sau khi dự án Hầm đường bộ qua đèo Cả hoàn thành, không còn khai thác đất ở khu vực này, khoảng tháng 3/2018, gia đình tôi mua cây giống, tổ chức trồng rừng trên diện tích đất đã thu hồi trước đây với khoảng 20.000 cây keo lai, 7.000 cây sao đen, 150 cây mít và khoảng 80 cây bưởi…
Ông Lê Văn Tấn, Phó Ban quản lý Rừng đặc dụng Đèo Cả, cho biết: Trong 16ha đất Nhà nước thu hồi giao cho Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch khai thác đất san lấp thì có diện tích rừng trồng của 11 hộ dân bị ảnh hưởng, nhưng trong đó có 6 hộ được ký hợp đồng khoán đất trồng rừng, còn lại 5 hộ lấn chiếm đất (trước năm 2000) để trồng rừng.
Theo ông Ngô Trọng Nghĩa, Trưởng Ban quản lý Rừng đặc dụng Đèo Cả, các hộ bị thu hồi đất nói trên yêu cầu Ban quản lý Rừng đặc dụng Đèo Cả giao lại diện tích đã khai thác xong đất san lấp để tiếp tục sản xuất theo thời gian hợp đồng giao khoán còn lại. Ngoài ra, các hộ này còn yêu cầu Nhà nước hỗ trợ tiền sử dụng đất cho các năm theo hợp đồng giao khoán còn lại, vì diện tích đất này do các hộ khai hoang từ năm 1983.
Với yêu cầu nêu trên (chủ yếu là hộ ông Nguyễn Quy và hộ ông Đinh Văn Hiểu), Ban quản lý Rừng đặc dụng Đèo Cả đã phối hợp với UBND xã Hòa Xuân Nam cùng các đơn vị chức năng của huyện làm việc 5 lần để giải thích là hiện nay số diện tích này không thuộc lâm phần quản lý của đơn vị.
Qua các buổi làm việc này, đa số các hộ dân nói trên không thống nhất nên dẫn đến tình trạng cản trở không cho Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch trồng rừng phục hồi môi trường tại mỏ đất đã khai thác.
Khẩn trương xử lý tình trạng lấn chiếm đất
Theo UBND huyện Đông Hòa, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 461 ngày 7/3/2018 về việc phê duyệt đề án Đóng cửa mỏ khoáng sản đất san lấp tại xã Hòa Xuân Nam đã cấp cho Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch. Theo đó, diện tích đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường hơn 17,9ha; trong đó diện tích trồng cây, phục hồi môi trường gần 17,5ha, thời gian thực hiện là 9 tháng kể từ ngày UBND tỉnh ban hành quyết định này.
Đến nay, Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch đã trồng cây khắc phục môi trường được khoảng 10ha. UBND huyện Đông Hòa đề xuất UBND tỉnh giao Sở TN-MT phối hợp với các sở, ngành liên quan xem xét sự phù hợp giữa đề án đóng cửa mỏ với tình hình thực tế của hộ dân đã trồng cây tại khu vực này…
Cũng theo quyết định của UBND tỉnh, trong quá trình thực hiện đề án đóng cửa mỏ, tuyệt đối không được lợi dụng để khai thác khoáng sản trái phép. Tuy nhiên, theo ghi nhận của phóng viên, hiện nay tại khu vực mỏ đất này xảy ra tình trạng một số hộ dân khai thác đá làm đá chẻ viên. Qua trao đổi với những người dân khai thác đá ở đây thì họ thừa nhận việc khai thác này là trái phép.
Theo Sở NN-PTNT, đơn vị đã phối hợp với các cơ quan chức năng và địa phương tiến hành kiểm tra hiện trường, đánh giá chất lượng cây trồng tại mỏ đất nói trên. Tại quyết định phê duyệt đề án Đóng cửa mỏ khoáng sản đất san lấp đã cấp cho Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch có nội dung trồng cây sao đen thuần loại trên toàn bộ diện tích gần 17,5ha, mật độ là 833 cây/ha, hàng cách hàng 4m, cây cách cây 3m, tổng số lượng cây trồng là 14.552 cây, chăm sóc và bảo vệ cây trồng trong thời hạn 3 năm sau khi trồng.
Qua kiểm tra diện tích 6ha của gia đình ông Nguyễn Quy đã trồng, thì phương thức trồng, mật độ trồng, cự ly trồng chưa đúng quy định. Chất lượng cây con chưa đảm bảo tiêu chuẩn cây con xuất vườn theo quy định; cây trồng chưa xé túi bầu, chưa cuốc xới vun gốc theo quy định.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Lý Nguyên, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT đã đề xuất UBND huyện Đông Hòa phối hợp với Sở TN-MT cùng các đơn vị liên quan để thống nhất giải pháp đề xuất UBND tỉnh xem xét, giải quyết dứt điểm tình trạng lấn chiếm đất đai của hộ ông Nguyễn Quy để Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch trồng cây phục hồi môi trường theo quy định.
Liên quan đến vấn đề này, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Nguyễn Chí Hiến đã giao UBND huyện Đông Hòa phối hợp với các sở TN-MT, NN-PTNT và các đơn vị liên quan khẩn trương giải quyết dứt điểm tình trạng lấn chiếm đất đai của hộ ông Nguyễn Quy tại khu vực mỏ đất san lấp mà trước đây tỉnh đã cấp phép cho Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch khai thác.
UBND tỉnh yêu cầu Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch thực hiện đúng tiến độ đề án Đóng cửa mỏ khoáng sản đất san lấp đã được phê duyệt. UBND tỉnh giao cho Sở TN-MT thường xuyên kiểm tra, đôn đốc tiến độ thực hiện đề án Đóng cửa mỏ khoáng sản đất san lấp của Công ty CP Tập đoàn Hải Thạch.
ANH NGỌC
