Môi trường kinh doanh của VN đang được cải thiện - đó là kết luận của Ngân hàng Thế giới (WB) trong báo cáo Môi trường kinh doanh 2008 công bố ngày 26-9. Năm nay, VN xếp thứ 91/178 nước so với 104/175 nước trong bảng xếp hạng năm ngoái.

Doanh nghiệp đã dễ dàng tiếp cận vốn ngân hàng. Trong ảnh: giao dịch tại Ngân hàng Eximbank - Ảnh: TTO

Theo báo cáo, VN có tiến bộ trong cải thiện môi trường kinh doanh. Về thành lập doanh nghiệp (DN), VN xếp hạng 97/178 nhờ chi phí giảm còn 20% mức thu nhập trên đầu người và DN đã có thể tiến hành kiểm tra tên trên mạng. Tuy chi phí giảm nhưng thời gian thành lập DN vẫn chưa thay đổi.

Không phải hạng 91 mà là 30

Phản biện kết quả nghiên cứu này, trưởng Ban nghiên cứu chính sách kinh tế vĩ mô (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương - CIEM) Nguyễn Đình Cung cho rằng vị trí xứng đáng của VN phải là 30 chứ không phải 91. Theo ông Cung, vì nhóm nghiên cứu của WB vẫn dựa vào 11 bước thành lập DN mà VN áp dụng từ trước năm 2000 (hiện nay chỉ còn năm bước). "Nếu có lĩnh vực nào cải cách thành công nhất ở VN thì chính là ở thành lập DN. Số thời gian thành lập DN mới hiện nay chỉ còn khoảng 15 ngày chứ không phải 50 ngày như báo cáo đưa ra" - ông Cung cho biết.

Về cấp giấy phép xây dựng, VN xếp hạng 63/178. Bà Phạm Chi Lan - chuyên gia kinh tế - cho rằng vị trí này phản ánh thực trạng đúng hơn so với vị trí 25/175 mà báo cáo xếp hạng VN vào năm ngoái. Theo bà Lan, cả Chính phủ và DN VN đều nhận thấy đây là vấn đề lớn cần giải quyết, vì việc cấp phép xây dựng ở VN có đặc thù là phụ thuộc và liên quan tới rất nhiều khía cạnh như qui hoạch, nhiều cơ quan khác nhau cùng có trách nhiệm và quyền hạn cho phép DN được quyền xây dựng.

Tuy nhiên, theo ông Cung: "Trước khi có giấy phép xây dựng, các DN VN phải trải qua các thủ tục xin giao đất - thuê đất, thủ tục đầu tư, đánh giá tác động môi trường. Nếu tách riêng xây dựng ra thì VN không đến nỗi xếp hạng thấp như vậy".

Vay vốn cũng lên hạng

Tuy nhiên, bên cạnh tiến bộ, báo cáo cũng chỉ ra lĩnh vực VN cần cải cách mạnh hơn là thông tin tín dụng. "Nếu không có các dữ liệu về độ tin cậy tín dụng, ngân hàng sẽ rất e ngại việc cho vay và vì thế việc tiếp cận tín dụng sẽ bị hạn chế" - báo cáo viết.

Lĩnh vực thực thi hợp đồng của VN được xếp hạng tương đối cao 40/178 mặc dù DN VN vẫn phải trải qua 34 bước thủ tục, 295 ngày và tốn kém 31% giá trị hợp đồng để thu hồi nợ khó đòi hoặc giải quyết các tranh chấp kinh tế.

Ông Trần Anh Đức từ Công ty luật Vilaf - Hồng Đức cho rằng thứ hạng này có phần ưu ái VN, vì trên thực tế việc thực hiện quyết định phán quyết của tòa án ở VN gặp rất nhiều khó khăn và hiện là một bức xúc không nhỏ. Chẳng hạn mặc dù luật pháp qui định ngân hàng có quyền thu hồi nợ bằng cách xử lý tài sản của con nợ mà không cần ra tòa, nhưng trên thực tế điều này hầu như không có khả năng thực thi vì không có cơ chế hay qui định cụ thể.

Hạng thấp trong ba lĩnh vực

Ba lĩnh vực mà VN vẫn xếp hạng thấp là bảo vệ nhà đầu tư (165/178), giải thể DN (121/178) và đóng thuế (128/178). Báo cáo ghi nhận cải cách của VN trong các lĩnh vực này nhưng trong tương quan so sánh với các nước khác, VN vẫn nằm trong nhóm nước bảo vệ nhà đầu tư (đặc biệt nhà đầu tư nhỏ lẻ) kém nhất và có chỉ số mức độ trách nhiệm của giám đốc cũng nằm trong nhóm thấp nhất.

Các DN VN cũng thuộc nhóm tiêu tốn nhiều thời gian nhất để đáp ứng các nhu cầu về thuế (1.050 giờ, tương ứng 130 ngày làm việc của một nhân viên) và vô cùng tốn kém và mất thời gian giải quyết phá sản. Một trường hợp phá sản được ước tính mất hơn năm năm và tốn 15% chi phí giá trị tài sản nếu áp dụng qui trình chính thức. Hơn nữa, khi kết thúc việc phá sản, các bên liên quan chỉ thu hồi được 18% giá trị tài sản, vì vậy rất ít DN tuân theo các qui định và thủ tục chính thức khi muốn đóng cửa hoạt động.

Trong các lĩnh vực khác, VN xếp hạng 84 về tuyển dụng và sa thải lao động, 38 về đăng ký tài sản và 63 về thương mại quốc tế.

Theo HƯƠNG GIANG- TTO