Đậu đỏ (có nơi gọi đậu gạo) trước đây trồng phổ biến ở các huyện miền núi Sông Hinh, Sơn Hòa, Đồng Xuân. Thế nhưng do ảnh hưởng khí hậu nên loại cây trồng này liên tiếp bị mất mùa, bây giờ ở nhiều nơi không còn bóng dáng cây đậu đỏ.

Người dân xã Ea Ba (Sông Hinh) thu hoạch đậu đỏ năng suất thấp - Ảnh: H.NAM

Suốt một ngày, vợ chồng ông Ma Lang ở xã Ea Ba (Sông Hinh) lui cui đập cho nẻ trái, dồn lại nhưng không được nửa thúng hạt đậu đỏ. Ma Lang buồn bã nói: “Năm nay đậu đỏ dây nhiều mà trái ít. Trồng 2 sào đậu nhưng thu hoạch khoảng 50kg hạt”. Cũng theo Ma Lang, mấy năm nay đậu đỏ khi thời điểm chuẩn bị ra hoa thì trời không mưa, ban đêm thì lạnh, khiến đọt đậu xoăn lại, không ra hoa. Còn bà Hờ Leng ở xã Ea Trol (Sông Hinh) cho biết, không như các năm trước, 1 sào đậu đỏ (1.000m²) có thể thu gần 1 tạ hạt, còn nay cũng 1 sào đậu đó nhưng chỉ thu được khoảng 10kg, đủ hấp cơm cho các thành viên trong gia đình ăn trong vài ngày.

Theo nhiều nông dân ở các huyện miền núi, đậu đỏ dễ trồng, không kén đất vì vậy đậu được trồng trên các vùng gò đồi. Tháng 7, 8 (âm lịch), khi trời mưa, nông dân tiến hành làm đất, xuống giống, đậu tự vươn lên mà không tốn công chăm sóc, làm cỏ và khoảng tháng 2 năm sau là thu hoạch. Ngoài ra, đậu đỏ còn là cây trồng lấp khoảng trống ở những vùng đất trồng sắn bị chết, không thể trồng dặm. Ông Trương Văn Dũng ở xã Xuân Phước (Đồng Xuân) cho hay: “Là thân dây leo nên khi cây sắn chết do nắng hạn thì có thể đem đậu đỏ trỉa vào, dây mọc lên quấn vào các thân cây bụi, trái càng sai hơn là trồng ở nơi đất trống. Năm nay nắng hạn kéo dài, sắn chết nhiều nhưng nhiều người tìm không ra giống đậu đỏ để trỉa những khoảnh đất trống”.

Tuy nhiên, do năng suất giảm mạnh khiến nhiều người không còn mặn mà với loại cây trồng này, vì vậy diện tích ngày càng thu hẹp. Theo thống kê của Phòng NN-PTNT huyện Sơn Hòa, năm 2014 toàn huyện trồng 1.065ha đậu đỏ, năng suất đạt 4 tạ/ha, giảm gần một nửa về diện tích và sản lượng so với cách đây 4 năm. Còn tại huyện Sông Hinh, năm 2010 địa phương này có 2.500ha đậu đỏ, còn nay chưa đến 1.000ha.

Theo ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Phó chủ tịch UBND xã Xuân Phước, trước đây đậu đỏ được trồng rất nhiều ở vùng đồi núi, nhưng nay nông dân trong xã không còn trồng nữa. Còn ông Nguyễn Văn Bình, Phó phòng NN-PTNT huyện Đồng Xuân cho biết, hiện chỉ còn vài hộ ở xã Phú Mỡ giữ giống đậu đỏ để trồng, 10 xã và thị trấn còn lại của huyện không ai trồng loại đậu này nữa.

MẠNH HOÀI NAM