Phú Yên có tiềm năng đưa năng suất sắn tăng thêm khoảng 10 tấn/ha nếu biết thâm canh và áp dụng đúng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Vì thế, chúng ta nên đầu tư để nâng cao năng suất hơn là mở rộng diện tích trồng sắn như hiện nay.
Nông dân xã Sơn Long (Sơn Hòa) thu hoạch sắn - Ảnh: M.H.NAM
TIỀM NĂNG TĂNG NĂNG SUẤT
Ở Việt Nam, cây sắn là nguồn thu nhập quan trọng của các hộ nông dân nghèo do sắn dễ trồng, ít kén đất, ít vốn đầu tư, phù hợp sinh thái và điều kiện kinh tế nông hộ. Sắn là cây lương thực quan trọng có sản lượng đứng thứ 3 sau lúa và bắp. Năm 2011, diện tích sắn cả nước đạt 560.000ha, năng suất bình quân 17,63 tấn/ha, sản lượng 9,87 triệu tấn. (Nguồn: Tổng cục Thống kê năm 2013).
Theo Sở NN-PTNT, niên vụ sắn 2012-2013, toàn tỉnh có khoảng 19.000ha (kế hoạch là 17.000ha) với năng suất trung bình 175 tạ/ha. Trước đó, niên vụ 2011-2012, diện tích sắn là 18.638ha, năng suất trung bình đạt 165 tạ/ha. Tại cuộc họp về việc điều chỉnh, bổ sung quy hoạch diện tích trồng mía, sắn đến năm 2015 cho các nhà máy đường và nhà máy tinh bột sắn trên địa bàn, UBND tỉnh kết luận định hướng về điều chỉnh, bổ sung quy hoạch diện tích trồng sắn. Theo đó, đối với Nhà máy Tinh bột sắn Đồng Xuân, từ 3.500ha lên 6.000ha vào năm 2015 (tăng 2.500ha) và từ sau năm 2015 giảm xuống còn 5.000ha. Đối với Nhà máy Tinh bột sắn Sông Hinh đến năm 2015 và từ sau năm 2015 đến 2020 giữ ổn định diện tích trồng sắn đã quy hoạch là 6.000ha. Như vậy, về định hướng chỉ quy hoạch cây sắn ở Phú Yên khoảng 17.000ha nhưng thực tế người dân đã sản xuất lên đến 19.000ha và có khả năng còn cao hơn nữa. Việc nông dân ồ ạt trồng sắn đã phải đối mặt với nhiều nguy cơ như xói mòn đất, phá cân bằng hệ sinh thái rừng đồi, suy thoái dinh dưỡng đất, tăng số lượng dịch hại nguy hiểm… và đặt các cơ quan quản lý ngành Nông nghiệp vào những thách thức mới trong sản xuất sắn.
Hiện năng suất sắn ở Phú Yên đã đạt 17,5 tấn/ha trong khi bình quân cả vùng miền Trung là 17,66 tấn, vùng Bắc Bộ là 12,36 tấn/ha, vùng Tây Nguyên là 16,7 tấn/ha và vùng Đông Nam Bộ là 25,34 tấn/ha. Như vậy, so sánh giữa các vùng thì năng suất sắn ở Phú Yên thấp hơn các tỉnh Đông Nam Bộ, đặc biệt là Tây Ninh có năng suất sắn trung bình lên đến 29 tấn/ha. Đưa ra con số điển hình này để thấy Phú Yên còn có tiềm năng đưa năng suất sắn lên thêm khoảng 10 tấn/ha nữa nếu biết thâm canh và áp dụng đúng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất sắn. Vì thế, chúng ta nên đầu tư để nâng cao năng suất hơn là mở rộng diện tích trồng sắn như hiện nay.
THÁCH THỨC TRONG PHÁT TRIỂN CÂY SẮN
Do các diện tích trồng sắn được mở rộng gần đây thường ở vùng đồi có độ dốc cao nên thách thức đầu tiên cho các nhà khoa học là phải nhanh chóng xác định các biện pháp canh tác bền vững trên đất dốc, biện pháp chống xói mòn đất, nghiên cứu về dinh dưỡng đất vùng đồi dốc, khảo nghiệm bộ giống sắn phù hợp vùng đất dốc… để kịp thời chuyển giao cho nông dân và ứng phó với những tình huống mà thực tế sản xuất cần phải giải quyết.
Thách thức thứ hai là nguy cơ phải đối mặt với nhiều dịch hại nguy hiểm khó phòng trừ. Điển hình gần đây nhất, trong năm 2013, hàng loạt diện tích sắn bị nhện đỏ gây hại đã ảnh hưởng không nhỏ đến sinh trưởng của sắn do nông dân chưa nhận biết đối tượng này nên chưa có giải pháp phòng trừ hữu hiệu. Bệnh chổi rồng do một loại phytoplasma (gần giống virus) gây ra cũng đã hủy hoại nhiều vùng sắn ở Sơn Hòa, Sông Hinh và Đồng Xuân. Rệp sáp bột hồng hại sắn là cực kỳ nguy hiểm, chúng xâm nhập vào Việt Nam từ tháng 6/2012 tại Tây Ninh, sau đó lan ra các tỉnh miền Đông Nam Bộ, miền Trung và miền Bắc. Tháng 5/2013, Tây Ninh công bố dịch rệp sáp bột hồng hại sắn và ghi nhận rệp sáp đã có mặt ở nhiều vùng trồng sắn cả nước. Đây là đối tượng nguy hiểm rất khó phòng trừ bằng thuốc hóa học nên nguy cơ ảnh hưởng đến năng suất sắn là rất lớn. Việc tổ chức kiểm dịch thực vật và nghiên cứu biện pháp phòng trừ dịch hại này cũng là thách thức lớn cho các nhà khoa học nông nghiệp ở Phú Yên. Phát triển cây sắn đồng nghĩa với việc phát triển kinh tế cho người dân, nhưng nếu ta làm không đúng cách thì sẽ phải gánh chịu nhiều hậu quả.
Th.S ĐẶNG VĂN MẠNH
(Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên)
