Hệ thống thủy nông Đồng Cam là công trình thủy lợi lớn của tỉnh, cung cấp nước tưới cho vùng đồng bằng Sông Ba. Tuy nhiên, trong thời gian qua hệ thống kênh mương này bị xuống cấp, rác thải ngập ngụa, khiến việc cung cấp nước không ổn định, môi trường nhiều khu dân cư bị ô nhiễm.
Rác thải tấp tại tuyến kênh chính Nam giáp với quốc lộ 1 tại xã Hòa Vinh (Đông Hòa) - Ảnh: A.NGỌC
BÁO ĐỘNG VỀ RÁC THẢI
Hệ thống kênh mương thủy nông Đồng Cam có tổng chiều dài khoảng 200km, với khoảng 800 cống tưới các loại, dẫn nước về các huyện Đông Hòa, Tây Hòa, Phú Hòa, Tuy An và TP Tuy Hòa. Ngoài nhiệm vụ cung cấp nước cho hơn 15.000ha lúa 2 vụ, hệ thống kênh mương thủy nông Đồng Cam còn có nhiệm vụ tiêu nước, chống ngập úng cho nhiều xứ đồng và các khu dân cư. Theo bà Thái Thị Thanh Thủy, đại biểu HĐND tỉnh khóa VI, nhiều cử tri ở huyện Đông Hòa phản ánh hệ thống kênh mương bị hư hỏng, cung cấp nước tưới không ổn định; rác thải ở các kênh mương đang ở mức báo động, gây ô nhiễm môi trường cho nhiều khu dân cư.
Hầu như tất cả các kênh nhánh, kênh chính thuộc hệ thống thủy nông Đồng Cam đều qua các khu dân cư. Tình trạng người dân vứt rác thải xuống lòng kênh, xây dựng công trình phụ phục vụ sinh hoạt hàng ngày trên đất chỉ giới của kênh đang xảy ra rất phổ biến. Theo Công ty TNHH một thành viên Thủy nông Đồng Cam (Công ty Đồng Cam), trên toàn hệ thống kênh tưới hiện có hơn 800 trường hợp vi phạm lấn chiếm bờ, lòng kênh và hành lang bảo vệ an toàn của kênh. Ngoài ra, hệ thống kênh mương này còn đang phải gánh chịu một lượng lớn rác thải sinh hoạt của người dân nông thôn xả trực tiếp xuống kênh. Mặc dù, công nhân của các trạm thủy nông thường xuyên thu gom rác để dòng chảy không bị nghẹt, nhưng tình trạng rác trên các tuyến kênh mương ngày càng nhiều. Công ty đã lập hàng trăm biên bản vi phạm và yêu cầu chính quyền địa phương xử lý nghiêm để hạn chế việc lấn chiếm, xả thải trên kênh. Nhưng nhiều năm nay, chính quyền các địa phương chưa thể xử lý được, hệ thống kênh mương vẫn phải chịu cảnh rác thải ngập lòng kênh, gây ô nhiễm môi trường nhiều khu dân cư ở cuối tuyến kênh.
Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam sửa chữa hệ thống kênh nhánh đoạn qua xã Hòa Thắng (Phú Hòa) - Ảnh: T.HƯƠNG
CẦN SỬA CHỮA KÊNH MƯƠNG, XỬ LÝ RÁC THẢI
Theo Công ty Đồng Cam, hệ thống kênh mương cuối nguồn phía nam đập Đồng Cam cấp nước tưới cho các huyện Tây Hòa, Đông Hòa và TP Tuy Hòa. Trong đó, kênh chính Nam đoạn từ ga Gò Mầm đến cuối kênh có chiều dài khoảng 11,8km, đưa nước tưới cho các HTX Hòa Tân Tây, Hòa Tân Đông, Hòa Vinh, Hòa Hiệp Bắc và Hòa Hiệp Trung. Hàng năm, Công ty Đồng Cam đều bố trí kinh phí để tu bổ nạo vét các tuyến kênh phục vụ sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, lượng nước tưới vẫn không ổn định, vụ đông xuân nước nhiều làm ruộng ngập úng, vụ hè thu thì thiếu nước. Do việc điều tiết nước gặp nhiều khó khăn nên khi thời tiết không thuận lợi, nắng nóng kéo dài thì thường xảy ra khô hạn cục bộ hoặc khi có mưa lớn thì gây ngập úng một số vùng trũng thấp.
Kênh tiêu Bầu Bèo thuộc hệ thống kênh tiêu trạm kênh Nam, dài khoảng 16km. Do nguồn kinh phí có hạn nên Công ty Đồng Cam chỉ tập trung sửa chữa, nâng cấp một số đoạn bị hư hỏng nghiêm trọng. Ngoài ra, công ty cũng đã đầu tư kinh phí để kiên cố 5 đoạn kênh xung yếu với tổng chiều dài khoảng 3.740m, cơ bản giải quyết tiêu úng cho một số diện tích vùng sâu thuộc các xã, phường Phú Lâm, Phú Thạnh (TP Tuy Hòa), Hòa Hiệp Bắc và Hòa Hiệp Trung (Đông Hòa). Những đoạn còn lại trên tuyến kênh Bầu Bèo chỉ được nạo vét, xử lý cục bộ những vị trí sạt lở để giải quyết tiêu úng theo thực tế hàng năm. Việc nâng cấp hệ thống kênh tiêu bằng bê tông cần nguồn kinh phí đầu tư lớn, trong khi khả năng tài chính phân bổ cho Công ty Đồng Cam không đủ để thực hiện.
Ông Biện Minh Tâm, Giám đốc Sở NN-PTNT, cho biết: “Việc rác thải trôi nổi trên các tuyến kênh theo phản ánh của người dân là đúng. Sở NN-PTNT kiến nghị UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo Công ty Đồng Cam tập trung thực hiện nhiệm vụ quản lý, vận hành, bảo vệ hệ thống công trình thủy lợi phục vụ sản xuất có hiệu quả, trong đó tăng năng lực thu gom xử lý rác thải trên các tuyến kênh. Công ty cũng cần phối hợp chặt chẽ với UBND các xã, phường có thụ hưởng từ hệ thống thủy lợi tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục người dân nâng cao ý thức trong việc bảo vệ môi trường, tuân thủ các quy định về bảo vệ công trình thủy lợi, không đổ rác thải, vật thải, xác súc vật chết xuống lòng kênh gây ô nhiễm môi trường. Trường hợp phát hiện vụ việc, sau nhắc nhở nhiều lần, Công ty Đồng Cam nên lập hồ sơ kiến nghị Chi cục Thủy lợi và phòng chống lụt bão tỉnh hoặc UBND cấp xã để xử phạt nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm”.
ANH NGỌC
