Bên cạnh việc học với thầy cô giáo, tự học là một trong những phương pháp quan trọng quyết định sự thành công của học sinh. Tuy nhiên để có thể tự sắp xếp và lên kế hoạch cho việc làm giàu thêm kiến thức cho bản thân sao cho khoa học, hiệu quả là trăn trở của rất nhiều học sinh.
1. Theo Võ Thị Thu Tình (SN 1989), thủ khoa tốt nghiệp đại học Trường đại học Bách Khoa TP Hồ Chí Minh với điểm số tích lũy 9, đang học nâng cao ở Nga, quê ở TP Tuy Hòa, cho biết: Trước khi đề ra phương pháp tự học cho bản thân hiệu quả, người học phải nắm vững kiến thức, hiểu sâu bài giảng của thầy cô giáo trên lớp để làm cơ sở nền. Vì thời lượng mỗi tiết học rất ngắn, chỉ có 45 phút, nên người học cần phải tập trung nghe giảng, suy nghĩ, mạnh dạn và hăng hái phát biểu bài ở lớp. Điều này giúp học sinh, sinh viên không những có thêm kiến thức mới mà còn học bài nhanh thuộc hơn. Với những phần chưa hiểu hoặc chưa rõ, người học nên mạnh dạn trao đổi trực tiếp với giáo viên bộ môn và bạn bè ngay trong giờ học. Đặc biệt, mỗi một môn học đều có những yêu cầu và những phần trọng tâm của nó, người học cần chú ý ghi nhớ những điểm mà giáo viên cho là quan trọng nhất của bài học. Trong quá trình học tập, học sinh, sinh viên phải biết cách ghi chép khoa học. Việc ghi bài đúng trọng tâm, khoa học là một trong các yếu tố giúp việc học và nghiên cứu ở trường được hiệu quả. Tình chia sẻ: “Trong những năm học phổ thông và đại học, tôi đều có điểm số tích lũy rất cao, hầu như trên 9. Phương pháp chủ yếu của tôi là tự học, tự học trên lớp và tự học ở nhà. Trên lớp, tôi rất chú ý nghe thầy cô giảng. Với các môn về tự nhiên, tôi thường ghi tóm tắt các công thức, cách giải hay vào sổ tay hoặc ghi ra giấy dán ở nơi bàn học để thường xuyên trông thấy. Còn với các môn xã hội, tôi có một quyển sổ tay riêng. Đặc biệt, tôi còn đầu tư mua một máy ghi âm để có thể thu lại lời giảng của thầy cô giáo một cách trọn vẹn để có thể về nhà nghiên cứu một cách chính xác hơn”.
2. Còn chị Đặng Thị Ngọc A (SN 1986), người chưa từng đi học thêm, cùng lúc thi đậu 3 trường đại học trong kỳ thi tuyển sinh năm 2004, đang là nghiên cứu sinh tại Thụy Điển, chia sẻ: Trên thế giới, có rất nhiều gương người trẻ thành công chỉ bằng cách tự học ở nhà như Yoo Seung-won, 10 tuổi đã vượt qua kỳ thi hoàn tất chương trình trung học phổ thông của Hàn Quốc; Tô Lưu Dật, 10 tuổi đã đỗ vào Đại học Công nghệ Nam Phương của Trung Quốc… Và không nói đâu xa xôi, ở Việt Nam, có nhiều thủ khoa đại học mà chưa từng đi học thêm. Vì vậy, việc xây dựng kế hoạch tự học ở nhà là điều cần thiết và quan trọng, quyết định sự thành công của người học trong việc chiếm lĩnh kiến thức. Tùy vào nhu cầu của mình, mỗi người cần thiết phải lập một kế hoạch học tập riêng. Có kế hoạch tự học tốt ở nhà sẽ giúp người học quản lý và làm chủ thời gian của mình. Tuy nhiên, để hình thành được ý thức và kỹ năng tự học ở một người học không phải dễ, đòi hỏi công sức từ nhiều phía: nhà trường - thầy cô - phụ huynh, phải hướng dẫn, định hướng cho học sinh ngay từ nhỏ đã phải làm quen, hình thành dần từng bước khả năng tự học.
3. Võ Văn Huy (SN 1992), thủ khoa đại học Trường đại học Bách Khoa TP Hồ Chí Minh kỳ tuyển sinh năm 2012, từng đạt huy chương đồng Toán quốc tế năm 2011, quê ở huyện Tây Hòa tâm sự: “Điều quan trọng hơn cả trong tự học là người học phải có tính ham học hỏi, yêu thích khám phá, tìm hiểu kiến thức và xác định được mục đích, động cơ học tập của mình để phấn đấu. Bên cạnh đó, việc học với sách là một cách tự học thú vị và vô cùng hiệu quả. Sách không chỉgiúp bạn mởrộng kiến thức màcòn phát huy sáng tạo của bạn rất tốt. Học với sách, đòi hỏi bạn phải liên tục suy nghĩ, phải tìm đến những liên tưởng từ sách đến thực tiễn để có thể áp dụng vào hoàn cảnh của mình. Từ việc xác định rõ mục tiêu khi học với sách, bạn sẽ dễ dàng chọn lọc và xử lý tốt thông tin”.
4. Ngoài ra, còn có nhiều hình thức, phương pháp tự học khác cũng mang lại hiệu quả rất cao nếu biết cách khai thác, ứng dụng như học qua internet, học nhóm… Hiện nay, trên internet, có nhiều website tích hợp nhiều bài giảng hay về các môn học như: hocmai. vn, hoc360.vn, tailieu.vn moon.vn (tổng hợp các đề thi), saosangsong.com.vn (chuyên về Toán); thuvienvatly.com; chemvn.net (chuyên về Hóa học)… Nguyễn Thanh Tâm (SN 1991), người bỏ ngang Trường đại học Ngoại thương TP Hồ Chí Minh để thi đậu vào Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP Hồ Chí Minh với 25 điểm, quê ở TP Tuy Hòa bộc bạch: “Tôi thành công do phương pháp tự học trên internet. Hiện nay, đây là một cách học phổ biến, thuận lợi. Trên nhiều trang web có tổng hợp rất nhiều đề thi, bài giảng hay của các thầy cô giáo để người học có thể tải về, nghiên cứu, làm giàu kiến thức cho bản thân. Tuy nhiên, kiến thức trên mạng thường rất mênh mông, người học phải xác định được điều mình cần và chủ động tiếp cận có chọn lọc. Xác định được đam mê trong học tập sẽ dẫn người học đến thành công”.
KHÁNH HÀ
