Trong 2 thập niên gần đây, dược lâm sàng đang dần khẳng định chỗ đứng. Vậy làm thế nào để phát huy hiệu quả của một hoạt động thực hành thuộc lĩnh vực khoa học sức khỏe, phát huy vai trò của dược sĩ trong việc tư vấn về thuốc cho thầy thuốc, giúp tối ưu phác đồ điều trị, đồng thời cung cấp thông tin, tư vấn, hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả cho người bệnh?

Các bác sĩ, dược sĩ tập huấn về dược lâm sàng, kinh tế y tế và đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý, hiệu quả tại bệnh viện. Ảnh: YÊN LAN

Báo Phú Yên phỏng vấn PSG.TS Nguyễn Thành Hải, giảng viên cao cấp bộ môn Dược lâm sàng, Đại học Dược Hà Nội, sau chương trình tập huấn “Dược lâm sàng, kinh tế y tế và đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý, hiệu quả tại bệnh viện” do Bệnh viện Đa khoa Phú Yên vừa tổ chức.

* Thưa phó giáo sư, việc sử dụng thuốc tại các cơ sở y tế thường có những sai sót nào và cách phòng tránh ra sao?

- Khảo sát tại nhiều nước trên thế giới cũng như tại Việt Nam đã chỉ ra rằng sai sót thường gặp nhất liên quan đến tương tác thuốc: tương tác thuốc với thuốc, hoặc tương tác thuốc với bệnh, đều có thể gây bất lợi cho người bệnh.

Cũng có thể bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc quá liều hoặc không để ý đến những biệt dược có các hoạt chất đôi khi lại trùng lặp. Tức là biệt dược này và biệt dược khác có hoạt chất giống nhau nhưng lúc kê đơn, đôi khi chúng ta không để ý dẫn đến việc kê đơn trùng các hoạt chất... Những sai sót này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.

Cách phòng tránh, theo truyền thống là nâng cao kiến thức của người kê đơn điều trị. Tuy nhiên, theo Nghị định 131 ngày 2/11/2020 quy định về tổ chức, hoạt động dược lâm sàng của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thì cần phải nâng cao vai trò của dược sĩ làm công tác dược lâm sàng để hỗ trợ bác sĩ trong quá trình kê đơn. Thế nhưng, nhân lực dược hiện nay ở tất cả các tuyến vẫn còn hạn chế về số lượng, đặc biệt là chất lượng nên còn gặp những trở ngại, khó khăn.

Rất mừng là cũng trong năm 2020, ngành Y tế đã phát động phong trào chuyển đổi số y tế. Nếu chúng ta muốn có giải pháp phòng tránh những sai sót trong việc sử dụng thuốc tại các cơ sở y tế một cách thông minh, hiệu quả theo quy định của Thông tư 54 của Bộ Y tế thì chúng ta nên có những giải pháp thông qua các ứng dụng công nghệ số.

Ví dụ như trên các phần mềm có hệ thống cảnh báo, nhắc nhở thầy thuốc trong quá trình kê đơn. Đó là những giải pháp mang tính chuyển đổi số đúng nghĩa, giúp cho dược sĩ trong quá trình hoạt động dược lâm sàng, thể hiện vai trò của dược sĩ, đồng thời giúp bác sĩ yên tâm hơn trong quá trình điều trị.

PSG.TS Nguyễn Thành Hải

* Trong nhiều hội nghị khoa học, các chuyên gia y tế vẫn luôn nhấn mạnh đến cá thể hóa điều trị. Ở lĩnh vực dược lâm sàng, cá thể hóa trong điều trị có ý nghĩa như thế nào, thưa phó giáo sư?

- Cá thể hóa trong dược nghĩa là lựa chọn loại thuốc đấy, liều thuốc đấy, đường dùng đấy phù hợp với mỗi bệnh nhân. Khi học sâu về lĩnh vực dược động học, các dược sĩ đều biết rồi.

Chính vì vậy, khi điều trị, có thể người ta phải xem từng bệnh nhân để lựa chọn thuốc, lựa chọn liều dùng như thế nào cho phù hợp nhất. Nếu có sự phối hợp của dược lâm sàng với bác sĩ thì việc lựa chọn đấy sẽ tối ưu, giúp cho quá trình điều trị một cách tốt nhất.

* Theo phó giáo sư, hoạt động dược lâm sàng cần thiết như thế nào tại các cơ sở y tế, các bệnh viện?

- Hiện nay trên thế giới, rất nhiều hoạt động, dịch vụ dược lâm sàng đã được triển khai tại các bệnh viện, qua đó cho thấy vai trò của dược sĩ lâm sàng. Tại các nước, dược lâm sàng đã chứng minh vai trò quan trọng.

Tại Việt Nam, chúng ta “hội nhập” những mô hình hay của thế giới và cũng phải chuẩn bị. Bởi ở các nước, như Mỹ chẳng hạn, cũng phải mất tầm 10-20 năm sau mới phát triển dược lâm sàng. Tại Việt Nam, trong vòng 10-20 năm trở lại đây, dược lâm sàng dần dần có chỗ đứng.

Và nếu như có sự chỉ đạo quyết liệt hơn nữa từ các cấp thì vai trò dược sĩ sẽ dần được khẳng định. Quan trọng là phải quyết liệt và cần có thời gian để chuẩn bị cho hoạt động dược lâm sàng, nhằm giúp cho việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả tốt hơn.

Về phần mình, các dược sĩ cũng phải có sự chuẩn bị về kiến thức, có trách nhiệm nhiều hơn nữa trong quá trình tham gia, phối hợp. Rất cần sự nỗ lực hết mình của các dược sĩ, lúc đấy hoạt động dược lâm sàng mới khả thi và vai trò của dược sĩ được khẳng định. Và lúc đấy, bác sĩ sẽ có sự hỗ trợ cần thiết.

* Xin cảm ơn phó giáo sư! 

YÊN LAN (thực hiện)