Đây là nội dung quan trọng trong Văn kiện Đại hội X, cũng là yêu cầu, nhiệm vụ nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ để đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, chủ động và tích cực kinh tế quốc tế, mở rộng quan hệ đối ngoại.
Sau khi nêu lên những giải pháp cơ bản đổi mới giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, Văn kiện Đại hội X viết: trọng dụng nhân tài, các nhà khoa học đầu ngành, tổng công trình sư, kỹ sư trưởng, kỹ thuật viên lành nghề và công nhân kỹ thuật có tay nghề cao. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cần có nguồn nhân lực dồi dào, chất lượng cao, cần nhiều nhân tài để phát triển trong điều kiện hiện nay.
Hiện nay đất nước ta đang đi vào thời kỳ phát triển mới. Sau 20 năm đổi mới, thế và lực của nước ta đã lớn mạnh vượt bậc, tạo ra điều kiện và thời cơ lớn để đất nước ta vượt qua những khó khăn, thách thức, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài trước hết tập trung vào thế hệ trẻ. Bác Hồ và Đảng ta kỳ vọng rất lớn vào thế hệ trẻ. Sự nghiệp của thanh niên, tương lai, tiền đồ của thế hệ trẻ không thể tách rời vận mệnh và tương lai của dân tộc. Đại hội X của Đảng chỉ rõ phương hướng phát triển cho thanh niên là “thường xuyên giáo dục chính trị, truyền thống, lý tưởng và đạo đức cách mạng cho thanh niên. Khuyến khích thanh niên tự học, tự nâng cao tay nghề, tự tạo việc làm. Chú trọng bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, đào tạo thanh niên trong lực lượng vũ trang có nghề khi hết thời hạn nghĩa vụ quân sự. Tạo điều kiện, cơ hội cho thanh niên có tài năng đi học ở nước ngoài về phục vụ đất nước”.
Vấn đề đặt ra là trong điều kiện đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, mở rộng quan hệ quốc tế, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, thanh niên, thế hệ trẻ phải làm sao trở thành lực lượng “hăng hái xung phong” trong mọi việc. Tuy lực lượng lao động trẻ nước ta được xếp vào hàng quốc gia có trình độ học vấn khá, có nhiều sinh viên, học sinh thông minh đạt giải quốc tế, nhưng lại thiếu những nhà quản lý trẻ tài năng, những doanh nhân, nhà doanh nghiệp trẻ có tài và những lao động tinh thông công việc. Có khoảng 80% lao động trẻ bước vào thị trường lao động chưa qua đào tạo. Nếu đem so sánh với các nước phát triển, kể cả những nước trong khu vực như Singapore, Malaixia, Thái Lan thì nguồn lao động trẻ của nước ta còn ở trình độ thấp kém, chưa có tác phong và tư duy công nghiệp. Hiện nay nước ta có hơn 50 triệu người ở độ tuổi lao động nhưng số người từ 15 tuổi trở lên được đào tạo nghề nghiệp và chuyên môn kỹ thuật rất thấp, chưa tới 20%. Cơ cấu đào tạo lại bất hợp lý: đại học và trên đại học là 1; trung học chuyên nghiệp là 1,3 và công nhân kỹ thuật là 0.92 (thế giới là
Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trẻ, Văn kiện Đại hội X nêu lên các giải pháp vừa cơ bản, vừa cấp bách là phát triển, đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo một cách toàn diện, gắn kết giáo dục và dạy nghề với nghiên cứu khoa học, ứng dụng đổi mới công nghệ và bám sát, thậm chí đi trước một bước yêu cầu phát triển kinh tế, nhu cầu thị trường, sự phát triển của doanh nghiệp. Trong đó chú trọng hai lĩnh vực là mở rộng đào tạo nghề công nhân, kỹ thuật viên, nhân viên nghiệp vụ và đào tạo đại học, trên đại học. Đổi mới phương pháp dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học. Đi vào kinh tế tri thức, hội nhập, tham gia toàn cầu hóa kinh tế, trong vài ba thập kỷ đầu của thế kỷ 21, Việt Nam phải xây dựng một chiến lược tổng thể quốc gia và chương trình hành động cụ thể về đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, quán triệt đầy đủ, sâu sắc quan điểm coi giáo dục là một quốc sách hàng đầu, như Văn kiện Đảng đã đề ra, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tài dồi dào, phong phú, sớm đưa Việt Nam ra khỏi nước nghèo, thực hiện thành công CNH, HĐH đất nước.
TS PHẠM VĂN KHÁNH
