Trước Cách mạng Tháng Tám, trong xã Xuân Quang đã có tổ chức Thanh niên cứu quốc do đồng chí Võ Đôn Phước, Nguyễn Cầm, Huỳnh Thượng Chánh và Phạm Tung phụ trách.
Trước Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám, Đảng chỉ đạo tổ chức Đội tự vệ đỏ gọi là “Đội võ bị”. Gồm các đồng chí Phạm Tung (Triêm Đức), Nguyễn Cầm (Phước Huệ), Võ Phụng Ngôn (Phước Nhuận), Huỳnh Thượng Chánh, Nguyễn Phùng (Thạnh Đức), Trần Ngọc Chí, Võ Huỳnh Hải (Phước Lộc) phụ trách tổ chức Hội. Tháng 5/1945, Ban chấp hành Tỉnh ủy lâm thời được thành lập. Đồng chí Phan Thanh Cưu, Bí thư chi bộ Triêm Đức được đưa vào Ban chấp hành lâm thời của Tỉnh ủy Phú Yên. Nghị quyết Tỉnh ủy của kỳ họp là:
1. Tuyên truyền giác ngộ quần chúng đứng lên đánh đổ phát xít Nhật và tay sai bán nước giành chính quyền về tay nhân dân.
2. Tổ chức các cuộc biểu tình vũ trang thị uy để nâng cao khí thế cách mạng của quần chúng.
3. Phát triển tổ chức đoàn thể quần chúng cứu nước như Tự vệ đỏ, Tự vệ vũ trang.
4. Thành lập Ủy ban Việt Minh và Ủy ban khởi nghĩa các cấp tiến hành các cuộc lạc quyên để làm quỹ cho cách mạng.
Đầu tháng 8/1945 chính quyền các xã đã tan rã, các lý hương, chánh phó tổng đều tìm những người lãnh đạo Việt Minh để liên lạc, ủng hộ cách mạng. Tổng Xuân Phong (phần lớn 3 xã Xuân Quang ngày nay) đã giành chính quyền. Trong Tổng Xuân Phong các làng đều do tổ chức Việt Minh quản lý.
21/8/1945 Tri huyện Đồng Xuân Trần Đình Tân gặp đại diện Việt Minh huyện để bàn giao chính quyền. Mặt trận Việt Minh huyện đã cử đồng chí Nguyễn Hoằng vào tiếp nhận chính quyền.
Ủy ban khởi nghĩa huyện do đồng chí Phan Thanh Cưu, Chủ tịch kiêm Chủ nhiệm Việt Minh, đồng chí Huỳnh Liễu (xã Xuân Quang) ủy viên Đội võ bị và các đồng chí ủy viên Nguyễn Đức Thạnh, Nguyễn Minh, Bùi Xuân Cảnh, Phan Lưu Thanh.
Tại Xuân Quang, ủy ban khởi nghĩa các làng:
- Làng Thạnh Đức: Võ Cao Thức, Trần Thị Nhung (Trợ Nhung), Huỳnh Thượng Chánh, Tạ Sở, Tạ Sơn Xuân, Nguyễn Phùng, Huỳnh Tiên, Nguyễn Kinh.
- Làng Phước Huệ: Nguyễn Quyền, Võ Tấn Cao, Phạm Huỳnh Ba.
- Làng Phước Lộc: Võ Đôn Phước, Phan Quế, Võ Xuân Hương, Phan Ngọc Sâm, Trần Ngọc Chí, Huỳnh Liên, Nguyễn Tế Thế, Nguyễn Bá Khương, Võ Huỳnh Hải.
- Làng Phước Nhuận: Võ Phụng Ngôn, Võ Xuân Tân, Võ Xuân Trinh, Tạ Thị Lợi.
- Làng Triêm Đức: Phạm Tung, Phạm Trọng Sơn, Nguyễn Minh (Hồng Châu), Phan Thị Khế.
THÀNH VIỆT
