Nhân ngày sinh lần thứ 100 của đồng chí Phạm Văn Đồng (1-3-1906 – 1-3-2006) là những học trò nhỏ của trường Trung học bình dân miền Nam Trung bộ, chúng tôi thành kính tưởng nhớ đến công ơn to lớn của thầy, nhà chính trị, nhà ngoại giao, nhà giáo dục, nhà văn hóa lớn của dân tộc.
Là học trò xuất sắc của đồng chí Nguyễn Ái Quốc năm 1925 tại Quảng Châu (Trung Quốc), đồng chí Phạm Văn Đồng đã tuyên bố đi theo và mãi mãi đi theo Nguyễn Ái Quốc, tức Chủ tịch Hồ Chí Minh. Là người gần gũi Chủ tịch Hồ Chí Minh, nên sau ngày Bác Hồ đi xa, nhiều người gặp đồng chí Phạm Văn Đồng luôn tưởng nhớ đến Bác Hồ. Với lối sống đặc biệt thanh liêm và mẫu mực, đồng chí là tấm gương sáng của Đảng về đạo đức cách mạng để con cháu noi theo.
Thủ tướng Phạm Văn Đồng về thăm Thị xã Tuy Hòa sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng(4-1975)
Cùng với những đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, đồng chí Phạm Văn Đồng là một trong những bộ óc lớn của Đảng và Nhà nước ta sau ngày Bác Hồ đi xa đã lãnh đạo cách mạng miền Nam đến thắng lợi hoàn toàn.
Năm 1989, khi làm việc với các đồng chí lãnh đạo tỉnh Phú Yên, đồng chí Phạm Văn Đồng nói với chúng tôi rằng những suy nghĩ của đồng chí thường là rất khớp với những suy nghĩ lớn của đồng chí Lê Duẩn. Khi đồng chí Lê Duẩn quyết định giành thắng lợi vào năm 1975, có đồng chí còn phân vân cân nhắc Mỹ có đưa quân vào hay không, đồng chí Phạm Văn Đồng có câu nói nổi tiếng là: “Cho kẹo Mỹ cũng không dám vào!”.
Sau ngày miền
Có vài việc nhỏ khó quên là học ở trường Trung học bình dân miền Nam Trung bộ. Khi mới vào học theo chương trình học có môn tập đọc tiếng Việt. Nhiều đồng chí lớn tuổi xin bỏ môn học này, đồng chí Phạm Văn Đồng bắt phải học nghiêm túc và cho điểm. Chính nhờ tập đọc của trường Trung học bình dân, mà tôi đọc tốt nhiều tài liệu. Hiện nay còn một số đồng chí đọc kém đọc lấp bấp nhưng vẫn không chú ý rèn môn tập đọc.
Một hôm đồng chí Phạm Văn Đồng thấy đồng chí Đặng Minh Phương mặc quần âu, áo sơ mi dài tay nhưng không bỏ áo trong quần, đồng chí nhắc đồng chí Đặng Minh Phương phải bỏ áo sơ mi dài tay vào trong quần. Đồng chí Đặng Minh Phương sửa lại xong đồng chí mới lên ngựa đi tiếp. Bài giảng của đồng chí Phạm Văn Đồng ở trường Trung học bình dân là bài học trung với nước hiếu với dân mà nhiều đồng chí học thuộc và tự nguyện làm theo.
Đồng chí Phạm Văn Đồng nói: Suốt đời Hồ Chủ tịch dạy chúng ta “Trung với nước hiếu với dân”, và còn dạy mãi chúng ta câu ấy, không biết bao giờ xong, về phần chúng ta lâu nay đã học câu ấy, từ nay về sau còn học mãi câu ấy, không biết bao giờ xong. Bởi vì ngày nào nước Việt
Trung với nước hiếu với dân là cái gốc của cả đời hoạt động cách mạng của chúng ta. Gốc vững thì thân càng vững, cành lá tươi tốt, hoa quả xinh đẹp.
Học trung với nước hiếu với dân là học làm cho nước độc lập và giàu mạnh, dân tự do và hạnh phúc. Làm cho nước độc lập và giàu mạnh cốt để làm cho dân được tự do và hạnh phúc. Và dân có tự do và hạnh phúc thì nước mới thật độc lập giàu mạnh. Ngày nay nước là dân, dân là nước. Hồ Chí Minh đã dày công dạy chúng ta câu ấy, cho nên quyết không có sức mạnh nào và mánh khoé gì có thể làm cho chúng ta sai đường lạc lối được.
Học trung với nước hiếu với dân là học huy động lực lượng toàn dân kháng chiến kiến quốc, học bồi dưỡng và trau dồi chế độ dân chủ cộng hòa, cái thành trì chống ngoại xâm và nội phản, học làm tròn phận sự người công dân Việt Nam dù ở nơi nào, cảnh ngộ nào.
Học trung với nước hiếu với dân là học tận tụy với dân như trọn đời Hồ Chủ tịch đã làm. Hồ Chủ tịch không có cái gì riêng. Cái gì của nước của dân là của Người. Quyền lợi tối cao của nước, lợi ích hàng ngày của dân là sự lo lắng ngày đêm của Người. Gia đình của Người là đại gia đình Việt Nam. Tuy không có gì riêng. Sống với tâm hồn của dân tộc, ngày nay chia cơm xẻ áo với dân tộc, ngày mai dân tộc ca khúc khải hoàn. Hồ Chủ tịch sung sướng lắm và muốn chúng ta tận trung với nước, chí hiếu với dân để cùng dân tộc vui mừng.
Đồng chí Phạm Văn Đồng có lần phát biểu (5-1995): Tôi nghĩ nếu có một sự kiện nào đó trong lịch sử còn có ý nghĩa, còn được nhắc đến thì điều đó còn mang tính thời sự, còn có tác dụng đối với hoạt động của con người của xã hội. Nếu không như vậy thì lịch sử chỉ là lịch sử – một khúc sông cụt của một dòng sông lớn và thời gian càng trôi đi khúc sông cụt lịch sử ấy cũng bị khuất lấp, lãng quên. Chúng ta dù sao cũng không quên quá khứ.
Những lời dạy của thầy đã thấm vào máu và thịt của chúng tôi – những người học trò Trường Trung học bình dân miền Nam Trung bộ.
HUỲNH TRÚC
