Những năm 1980, tôi dạy lịch sử cho học sinh cấp 3. Lịch sử Việt Nam với vô vàn những điều thú vị đã trở thành một chủ đề trong các kỳ thi quốc gia của New Zealand và học sinh rất thích.

Philip Prendergast và quyển sách giáo khoa lịch sử đề cập đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Ảnh: H.NGUYÊN

Tôi có 2 đồng nghiệp cùng trường và rất nhiều phụ huynh học sinh đã từng tham chiến tại Việt Nam, vì vậy ít nhiều có sự kết nối với lịch sử Việt Nam. Xuyên suốt tiến trình lịch sử Việt Nam, điều lôi cuốn học sinh nhất là cuộc chiến Điện Biên Phủ. Tướng Giáp lỗi lạc là ai? Bằng cách nào ông đã đánh bại quân đội Pháp, một trong những kẻ thù hùng mạnh nhất thế giới? Sách giáo khoa của chúng tôi gọi Tướng Giáp là một bậc kỳ tài về quân sự, là kiến trúc sư của chiến dịch Điện Biên Phủ và Cuộc tổng tiến công Tết Mậu Thân năm 1968.

Vào thập niên 90, tôi vẫn tiếp tục dạy lịch sử. Cuốn giáo khoa về lịch sử Việt Nam chúng tôi đang sử dụng quá khó cho học sinh cấp dưới. Do đó, tôi bắt tay vào soạn những cuốn sử với mong muốn có thể hấp dẫn học sinh. Tôi quyết định viết về chiến tranh và chọn 4 trận đánh người New Zealand đã tham gia. Đó là quyển sách giáo khoa lịch sử song ngữ đầu tiên ở New Zealand, được viết bằng tiếng Anh và tiếng Maori (một dân tộc ở New Zealand). Chương cuối cùng của quyển sách là câu chuyện về một người lính New Zealand tham chiến ở Việt Nam. Dĩ nhiên trước tiên tôi phải giải thích cho học sinh hiểu về lịch sử Việt Nam, tại sao xảy ra chiến tranh ở Việt Nam và tại sao quân đội New Zealand có mặt ở đó. Tôi đề cập đến trận đánh Điện Biên Phủ và vị tướng lỗi lạc Võ Nguyên Giáp. Tôi biết đó là điều cốt lõi nhất để thu hút sự thích thú của học sinh.

Tôi rất bất ngờ quyển sách đã giúp tôi nhận giải thưởng là một suất học bổng Fullbright của chính phủ Mỹ. Nhờ đó, tôi có chuyến đi 6 tuần ở Mỹ và gặp gỡ những người viết sách giáo khoa đến từ các nơi trên thế giới. Hiện nay nhiều cựu binh New Zealand ở chiến trường Việt Nam năm xưa bị bệnh hiểm nghèo. Mối quan hệ Việt Nam - New Zealand đang có những bước phát triển mới. Cũng không khác gì Việt Nam, vẫn còn đó trên đất nước chúng tôi những người đang chết vì nhiễm chất độc da cam dioxin.

Trong những ngày này, đất nước New Zealand cùng với các bạn để tang cho sự ra đi của một vị anh hùng vĩ đại trong vô vàn nuối tiếc khôn nguôi. Xin tiễn biệt vị tướng tài ba.

(*) Philip Prendergast đã tình nguyện dạy tiếng Anh tại một số trường trung học và cao đẳng ở TP Tuy Hòa nhiều lần kể từ năm 2010, hiện đang làm việc tại một trường đại học ở New Zealand. Trước đó, ông có thời gian dạy lịch sử và viết sách về lịch sử. Cách đây hơn 20 năm, ông đã viết một quyển sách giáo khoa trong đó có đề cập cuộc chiến Điện Biên Phủ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp của chúng ta.