BÀI CUỐI: Hướng đến chợ văn minh

Việc đảm bảo cơ sở vật chất, hạ tầng, cùng với công tác làm mới mô hình quản lý đã từng bước giúp cho hoạt động các chợ truyền thống đi vào nền nếp, phát huy hiệu quả và dần tiến đến chợ nông thôn mới (NTM) ngày càng văn minh, hiện đại.

Nhất quán chủ trương

Trên cơ sở quy định và hướng dẫn của Bộ Công thương trong đánh giá tiêu chí hạ tầng cơ sở thương mại nông thôn, để xét xã đạt chuẩn NTM/NTM nâng cao thì tiêu chí chợ NTM phải là chợ được chuyển đổi mô hình quản lý từ ban/tổ quản lý sang doanh nghiệp hoặc HTX kinh doanh, khai thác, quản lý chợ, UBND tỉnh Phú Yên đã ban hành Quyết định 1779/2011/QĐ-UBND về quy trình chuyển đổi mô hình kinh doanh, khai thác và quản lý chợ trên địa bàn tỉnh. Thực hiện quyết định này, Ban chỉ đạo Phát triển và quản lý chợ tỉnh được thành lập, chỉ đạo, hướng dẫn ban chỉ đạo phát triển và quản lý chợ các huyện, thị xã, thành phố bắt tay xây dựng phương án, kêu gọi doanh nghiệp, HTX trên địa bàn đấu thầu quản lý chợ để đến năm 2012, tổ chức triển khai đấu thầu quản lý chợ theo đúng quy định.

Là địa phương có số lượng chợ truyền thống, chợ xã tương đối nhiều, huyện Tuy An đã chuyển đổi 16/21 chợ; trong đó có 10 chợ do doanh nghiệp quản lý và 6 chợ do HTX quản lý. Theo UBND huyện Tuy An, trước khi chuyển đổi, các chợ đã được sửa chữa, nâng cấp nên doanh nghiệp, HTX có điều kiện khai thác hiệu quả hơn trước. Các đơn vị quản lý chợ cũng thực hiện theo đúng phương án chuyển đổi đã được phê duyệt, đảm bảo hoạt động mua bán của tiểu thương và người dân địa phương. Mô hình chuyển đổi được lãnh đạo huyện, xã, thôn, người dân, tiểu thương đồng thuận và đáng mừng hơn là khi được kinh doanh tại chợ mới khang trang, hiện đại với các ngành hàng được quy hoạch hợp lý; hệ thống thiết bị điện, vệ sinh môi trường được cải thiện, an ninh trật tự được đảm bảo…, các hộ tiểu thương tích cực tham gia hoạt động kinh doanh, buôn bán, góp phần phát triển kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội.

Bà Nguyễn Thị Kim Bích, Phó Giám đốc Sở Công thương, cho hay: “Cho đến thời điểm này, phần lớn các chợ bảo đảm hoạt động hiệu quả sau khi được chuyển đổi. Các địa phương, ban quản lý cũng đã tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh tại chợ, đáp ứng tốt hơn nhu cầu mua sắm của người dân. Cán bộ quản lý chợ được đào tạo trình độ, nghiệp vụ bài bản hơn; sự phối hợp giữa đơn vị quản lý chợ và các cơ quan quản lý nhà nước, lực lượng chức năng trong việc tuyên truyền, vận động hộ kinh doanh thực hiện các quy định về phòng cháy chữa cháy, an toàn thực phẩm, kiểm soát hàng hóa... hiệu quả hơn”. Không chỉ vậy, chuyển đổi mô hình quản lý, nguồn thu từ chợ tăng lên đáng kể do việc khai thác, quản lý mặt bằng chợ hiệu quả hơn; bộ máy quản lý gọn nhẹ hơn, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước về biên chế. Điển hình như chợ Chí Thạnh (huyện Tuy An), trước đây phải chi trả 170 triệu đồng/năm để duy trì hoạt động của ban quản lý chợ thì sau khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp quản lý, thu ngân sách huyện hơn 153 triệu đồng/năm; chợ La Hai (huyện Đồng Xuân) cũng đã nộp ngân sách hơn 190 triệu đồng/năm...

Kiện toàn, giữ vững chợ NTM văn minh

Cùng thống nhất chủ trương của tỉnh, tuy nhiên, xét về công tác quản lý chung thì địa phương nào cũng gặp phải những vướng mắc, khó khăn. Đơn cử như, một số cán bộ doanh nghiệp/HTX quản lý được giao thầu hoặc trúng thầu còn mới, chưa có kinh nghiệm kinh doanh, quản lý chợ do chưa được đào tạo cơ bản về nghiệp vụ thương mại nói chung và kinh doanh, quản lý chợ nói riêng nên lúng túng trong công tác tổ chức quản lý chợ. Hay vấn đề về các khoản thu phí, công tác phối hợp giữa tổ chức quản lý chợ với cơ quan nhà nước; chưa thống nhất giữa các địa phương trong cơ chế tài chính áp dụng cho việc chuyển đổi, hướng dẫn bộ tiêu chí để xây dựng hồ sơ mời thầu và đánh giá, lựa chọn doanh nghiệp/HTX tham gia đấu thầu… Đặc biệt là việc các doanh nghiệp/HTX chỉ được giao kinh doanh, quản lý chợ trong thời gian ngắn (tùy địa phương và thường từ 3-5 năm), còn tài sản chợ vẫn thuộc quyền quản lý của Nhà nước nên việc đầu tư kinh phí chỉ dừng lại ở sửa chữa nhỏ.

Không dừng lại ở công tác đầu tư, tại huyện Tuy An, chợ xã An Thọ được sửa chữa lại từ năm 2013, song hoạt động tại chợ này vẫn không hiệu quả do thời gian họp chợ rất ngắn, người mua ít nên tiểu thương không mặn mà. Chợ xã An Chấn là một trong những chợ được xây dựng trên 3 tỉ đồng nhằm phục vụ nhu cầu người dân cả năm thôn, nhưng thời gian đầu kinh doanh ế ẩm, nhà vòm thì bỏ không, tiểu thương chán nản… Ngoài ra còn có chợ xã Xuân Phước (huyện Đồng Xuân) được xây dựng từ năm 2014, ở vị trí khá thuận lợi, đảm bảo tiêu chí chợ NTM, do HTX khai thác, quản lý nhưng cũng từng bị người dân phản ánh về công tác sắp xếp khu vực kinh doanh, thu phí trong thời gian đầu hoạt động.

Việc tổ chức thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý chợ cần được chú trọng, quan tâm, góp phần đưa các xã sớm đạt chuẩn tiêu chí số 7 về NTM. Do đó, các cấp, ngành phải thể hiện trách nhiệm trong triển khai thực hiện chủ trương này; tiếp tục tuyên truyền, tạo sự đồng tình của người dân trước, trong và sau chuyển đổi mô hình quản lý. Ông Trần Văn Hồng, Chủ tịch UBND xã An Chấn, huyện Tuy An bày tỏ: Nhờ sự quyết tâm, đồng lòng của chính quyền địa phương và người dân nên một số vấn đề phát sinh liên quan đến chợ sớm được giải quyết. Chúng tôi luôn nắm bắt, tuyên truyền, vận động người dân thực hiện chủ trương chung, từ đó người dân ngày càng thể hiện tinh thần trách nhiệm trong thực hiện văn hóa kinh doanh và xây dựng mô hình chợ NTM ngày càng văn minh, hiệu quả hơn.

KHANG ANH