Trong cuộc đời làm báo của mình, tôi rất may mắn được đến huyện đảo Trường Sa, nơi ngày đêm những người lính trẻ phải đối diện với thời tiết khắc nghiệt và kẻ thù luôn rình rập để bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Trong chuyến đi thú vị này, tôi được trải nghiệm cùng bộ đội câu cá đêm trên biển.
Con tàu HQ936 hú ba hồi còi vang rền rồi rẽ sóng ra khơi. Thượng tá Đào Giang Hải, Phó Chính ủy Lữ đoàn 146 Vùng 4 Hải quân, nói: Tôi đã đi biển hàng chục năm nay, vào mùa cuối năm mà thời tiết sóng yên, biển lặng là hiếm lắm. Hầu hết là dịp cuối năm, Trường Sa vào mùa biển động, có đoàn công tác phải neo đậu hàng tháng trời để tránh bão mới cập được đảo. Đúng như lời anh nói, sóng biển rất êm, gió chỉ độ cấp ba, cấp bốn nên đi trên con tàu có trọng tải hơn 2 vạn tấn, cảm giác như đi trên du thuyền. Đêm đầu tiên trên biển Trường Sa, tôi nằm thao thức không ngủ được, hết dậy uống trà, hút thuốc lá vặt rồi lại lên boong tàu ngắm sao, trò chuyện với bộ đội.
Thú vị nhất trong chuyến đi dài ngày này là cùng bộ đội câu cá đêm trên biển. Vùng biển Trường Sa có rất nhiều cá thu phấn, thu bè, cá lượng, cá hồng, cá mú, cá mập, cá ngừ… trú ngụ và kiếm ăn ở những rạn san hô thuộc các đảo ngầm. Điểm đầu tiên chúng tôi đến là đảo Đá Lớn. Cách đảo chừng 2 hải lý, tàu phải neo lại để sáng hôm sau mới xuống xuồng cập đảo. Đây là thời điểm bộ đội rộn ràng chuẩn bị câu đêm. Để có một đêm câu thành công, các “cần thủ” phải chuẩn bị chu đáo các khâu rồi phải thả câu xuôi theo dòng nước với độ sâu từ 80-100m thì mới hy vọng thu hoạch cá to. Để có mồi câu cũng không dễ, khoảng 7 giờ tối, bộ đội mắc đèn pha, thắp điện rực sáng hai bên thành tàu để bắt mồi câu. Thấy ánh sáng, cá, mực lao đến, những đàn cá chuồn phấn khích bay cả lên boong tàu, các “cần thủ” chỉ việc dùng vợt xúc hoặc tóm lấy những chú cá chuồn làm mồi câu. Người xem câu đông nghịt, thỉnh thoảng lại có tiếng hô: Lên rồi, lên rồi! Đó là những chú cá thu phấn, thu bè nặng cả chục ký, còn con nhỏ nhất cũng vài ký. Tuy thế không phải ai cũng có duyên, có người trong một đêm câu được vài chục ký, có người chẳng được con nào. Mỗi khi ai có cá mắc câu thì mọi người xung quanh hồi hộp theo dõi và trợ giúp. Người cùng kéo cá lên, người chuẩn bị chiếc mấu (một đoạn gậy dài khoảng 3m có gắn thanh thép nhọn hơi cong) để khi cá to vừa lên mặt nước là xiên và kéo lên boong tàu. Có đêm, cả tàu câu được tới vài tạ cá. Thú vị nhất là có loài cá lượng vàng, cá hồng, cá mú cứ kéo lên khỏi mặt nước là chết “lâm sàng” do thay đổi áp suất không khí nên nếu có tuột khỏi lưỡi câu thì bộ đội vẫn vớt được. Những đêm thu hoạch thắng lợi, ngoài bổ sung cho bữa ăn trên tàu, số cá còn lại đều được cấp đông, đem tặng các đảo và gửi về làm quà cho người thân nơi đất liền.
Ngoài câu đêm, hàng ngày, bộ đội các đảo còn tranh thủ đánh cá, câu cá. Nếu câu cá cũng tương tự như đất liền thì đánh cá ở Trường Sa lại có nét rất khác biệt. Đó là mỗi sáng khi thủy triều xuống, khi bãi đá san hô còn độ sâu khoảng hơn 1m nước, khoảng 5-6 chiến sĩ dàn đều đội hình lùa cá về phía lưới đã rải sẵn ở phía trước. Vì nước biển trong có thể nhìn thấy rõ từng con cá nên cả đội hình phải dàn đều và đuổi cá vào lưới, khi đến gần lưới thì nhất loạt chạy thật nhanh để không con cá nào thoát khỏi. Do đánh cá ở những rạn san hô nên người đánh cá phải mặc quần dài rất dày và đi giày cao cổ để không bị thương do san hô cứa. Nếu hôm nào nhiều cá thì chỉ vài mẻ lưới là kiếm được vài tạ, những con cá bò, cá hồng, cá thu phấn khoảng năm bảy ký là nguồn bổ sung vào các bữa ăn tươi cho bộ đội. Rau xanh, cá biển do bàn tay, mồ hôi công sức của những người lính đảo tăng gia sản xuất vừa góp phần cải thiện bữa ăn mỗi ngày, vừa là phương pháp rèn luyện, giáo dục cán bộ, chiến sĩ Trường Sa tình yêu lao động, thích nghi với cuộc sống để bảo vệ vững chắc biển đảo quê hương…
NGUYỄN VIẾT HIỆN
