Trong một phiên tòa, việc đưa ra đầy đủ chứng cứ để xét xử thấu tình đạt lý, định tội đúng người, đúng pháp luật là cực kỳ quan trọng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều đáng bàn xung quanh văn hóa ứng xử.
Hoạt động xét xử tại tòa cần có sự ứng xử văn minh của những người tham gia tố tụng. - Ảnh: V.TÀI
Trong một phiên tòa, mọi ứng xử của Hội đồng xét xử (HĐXX) và những người tiến hành tố tụng khác đều được những người có mặt trong phòng xử án “soi” rất kỹ. Trong đó, ứng xử chuẩn mực của HĐXX là thước đo thái độ của những người còn lại. Văn hóa ứng xử của HĐXX còn là những yếu tố từ hình thức (trang phục, ngoại hình, cử chỉ, hành động...) đến nội dung (kỹ năng giao tiếp) thể hiện bằng hành vi cụ thể của các thành viên HĐXX; trình độ chuyên môn nghiệp vụ, quan điểm chính trị - đạo đức, văn phong bản án... Thế nhưng, trong thời gian qua, cách ứng xử của HĐXX tại nhiều phiên tòa vẫn còn nhiều điều đáng bàn như việc các hội thẩm nhân dân hỏi bị cáo quá dài và đôi lúc còn dùng những lời lẽ miệt thị, nhất là các vụ án phạm tội hiếp dâm... Bên cạnh đó, việc tranh luận giữa luật sư và đại diện Viện Kiểm sát đôi khi còn gay gắt, thậm chí… thiếu văn hóa!
Theo luật sư Trịnh Bình Tấn (Văn phòng Luật sư Dân Ý), thường có “lỗ hổng” lớn trong ứng xử văn hóa nghề nghiệp, bởi không chỉ luật sư thiếu tính chuyên nghiệp, mà còn do gốc rễ nằm trong quan niệm chưa đúng về chức năng xã hội của luật sư. Một số luật sư còn chạy theo dịch vụ và mãi lực của đồng tiền, xa rời các chuẩn mực pháp lý, đạo đức và kỷ luật nghề nghiệp… Vì vậy, cần xây dựng hệ thống các tiêu chí và giá trị văn hóa nghề nghiệp luật sư, đảm bảo cho các tổ chức hành nghề luật sư và mỗi luật sư hoạt động có hiệu quả, phù hợp với chức năng mình. Trong mỗi tổ chức hành nghề luật sư, cần xây dựng các chuẩn mực để vận hành thống nhất, truyền bá tinh thần cộng đồng gánh vác trách nhiệm trong một niềm tin sâu sắc về lý tưởng của nghề luật sư, với độ tin cậy cao về phẩm giá, đạo đức nghề nghiệp và một chuẩn mực chung về ứng xử văn hóa.
Theo ý kiến của nhiều người, trong một phiên tòa để có hình ảnh người thực hiện quyền công tố của Viện Kiểm sát thật tốt thì khi công bố cáo trạng, luận tội hay phát biểu quan điểm trong việc giải quyết vụ án, tranh luận với người bào chữa và những nguời tham gia tố tụng khác, các kiểm sát viên phải có thái độ bình tĩnh, kiên quyết, có tình, có lý. Đồng thời, phải đảm bảo việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và làm oan người vô tội để luôn giữ được niềm tin của nhân dân, sự trân trọng của đồng nghiệp, sự đồng thuận của những người tham gia tố tụng.
Vì vậy, trong thời gian đến, công tác phổ biến pháp luật, nội quy tại tòa rất cần được phổ biến cho người tham dự phiên tòa, nhằm giúp họ hiểu đúng các quy định pháp luật để thực hiện ứng xử văn hóa pháp đình văn minh.
LỆ VĂN
