Sau 5 năm thực hiện tăng thẩm quyền cho tòa án nhân nhân (TAND) cấp huyện theo nghị quyết của Quốc hội, các TAND cấp huyện ở Phú Yên đã góp phần giảm tải áp lực thụ lý án sơ thẩm ở cấp tỉnh, rút ngắn thời gian giải quyết các vụ án... Tuy nhiên, do khoác trên người “chiếc áo” mới khá rộng nên các cơ quan tư pháp vẫn còn loay hoay, lúng túng.
Hội nghị tổng kết việc tăng thẩm quyền xét xử cho tòa án cấp huyện - Ảnh: K.CHI
LÚNG TÚNG VỚI NHỮNG BẤT CẬP
Tại hội nghị tổng kết việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về tăng thẩm quyền xét xử cho TAND cấp huyện do liên ngành tư pháp tỉnh Phú Yên tổ chức mới đây, nhiều ý kiến cho rằng trước đây, TAND cấp huyện chỉ xét xử những vụ án hình sự với khung hình phạt có mức án cao nhất 7 năm tù, nay được xử các vụ có mức án cao nhất 15 năm tù, thụ lý những vụ án phức tạp, đông bị cáo, đông người tham gia tố tụng nên hội đồng xét xử còn lúng túng. Ông Lê Văn Phước, Quyền chánh án TAND Phú Yên, nói: “Ở một vài đơn vị, khi xét xử các vụ án tăng thẩm quyền, việc đánh giá chứng cứ, áp dụng mức hình phạt đối với bị cáo chưa sát đúng với tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi phạm tội mà bị cáo thực hiện, quyết định hình phạt có khi quá nặng hoặc quá nhẹ. Có đơn vị, tỉ lệ án bị sửa, hủy do lỗi chủ quan của thẩm phán còn cao; một số bản án, quyết định của tòa án tuyên không rõ ràng, gây khó khăn cho quá trình thi hành án dân sự”.
Đối với án dân sự, vướng mắc trong việc xét xử bắt nguồn từ sự không đồng nhất trong quy định của pháp luật. Ông Ngô Minh Tài, Chánh án TAND TP Tuy Hòa, cho biết: “TAND huyện, thành phố được quyền thụ lý giải quyết những tranh chấp, yêu cầu về dân sự, hôn nhân- gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động có đương sự là người nước ngoài. Trong quá trình giải quyết, xét xử án dân sự, án kinh doanh thương mại, án kinh tế… khi tranh chấp thì các doanh nghiệp, công ty trốn tránh kéo dài, gây khó khăn trong việc giải quyết các vụ án. Bên cạnh đó, những án có liên quan đến người nước ngoài, trong trường hợp cần ngăn chặn người nước ngoài là bị đơn trong các vụ tranh chấp bỏ trốn về nước, tòa án phải ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với họ. Tuy nhiên, theo Điều 9 Pháp lệnh về nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam thì chỉ có TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương mới có thẩm quyền ra quyết định này. Gặp những vụ như vậy, chỉ còn cách là để cho TAND tỉnh rút lên giải quyết”.
NHÂN LỰC THIẾU, YẾU
Tăng thẩm quyền xét xử cho TAND huyện đồng nghĩa với việc các cơ quan tiến hành tố tụng cùng cấp thực hiện nhiệm vụ khởi tố, điều tra, truy tố theo thẩm quyền mới. Điều này đòi hỏi biên chế, trình độ của các điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán phải nâng lên tương xứng với trách nhiệm. Tuy nhiên, thực tế cho thấy dù nhân sự đã được tăng lên nhưng ngành nào cũng thiếu người. TAND TP Tuy Hòa là đơn vị đầu tiên thực hiện tăng thẩm quyền xét xử nhưng hiện nay số lượng thẩm phán vẫn chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Về nghiệp vụ, lãnh đạo một số cơ quan liên ngành tư pháp thừa nhận rằng trình độ của kiểm sát viên, thẩm phán còn yếu. Ngoài ra, số lượng hội thẩm nhân dân vẫn chưa đủ đáp ứng các phiên tòa. Tại một số phiên tòa, tranh tụng của đội ngũ kiểm sát viên còn chưa nhạy bén với những diễn biến, tình tiết mới phát sinh tại phiên tòa. Công tác bổ trợ tư pháp còn hạn chế cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc tăng thẩm quyền xét xử cho TAND huyện chưa đạt hiệu quả. Một số điều tra viên cho biết, có những vụ sau khi gửi văn bản ủy thác điều tra, phải chờ đợi đến 6 tháng vẫn chưa được trả lời, thậm chí có những văn bản “một đi không trở lại”.
Nhiều ý kiến cho rằng khi nào những bất cập trên sớm được giải quyết triệt để, thì việc thực hiện tăng thẩm quyền xét xử cho TAND cấp huyện mới thực sự đạt hiệu quả.
KIM CHI
