Nhờ phát huy vai trò của già làng, trưởng thôn, buôn với công tác dân số, nhận thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình trong cộng đồng dân cư đã được nâng lên, trở thành một kênh truyền thông quan trọng trong công tác dân số ở huyện miền núi Sông Hinh.
Già làng Ma Lôi (trái) tuyên truyền công tác dân số cho người dân trong buôn. - Ảnh: V.THÙY
80 năm gắn bó với buôn làng, Ma Lôi (buôn Thinh, xã Ea Trol) thấu hiểu được việc sinh đông con là nguyên nhân chính dẫn đến đói nghèo và lạc hậu của mỗi gia đình trong buôn. Với uy tín của mình, Ma Lôi cùng cộng tác viên dân số buôn Thinh trực tiếp đến từng gia đình phân tích, lý giải cái hại của sinh đông con, cái lợi của sinh ít con trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống. Ma Lôi tâm sự: “Mình là thế hệ “cổ” rồi, phải chịu khổ nhiều vì đông con. Bây giờ mình phải đi vận động bà con đẻ ít thôi để các cháu được chăm sóc nhiều hơn, ăn uống đầy đủ, khỏe mạnh, thông minh, được đi học và khám chữa bệnh kịp thời”. Miệng nói, chân đi, Ma Lôi thường xuyên tham gia các buổi họp buôn, sinh hoạt của các đoàn thể, qua đó, lồng ghép truyền thông công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) cho cán bộ và từng tổ, hội, từng bước nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân không vi phạm Pháp lệnh Dân số. Ma Hoài ở buôn Thinh cho biết: “Trước đây tôi có ý định sinh con thứ ba, nhưng nhờ có Ma Lôi tuyên truyền, động viên nên ý định đó không còn nữa. Bây giờ, cuộc sống gia đình tôi đã ổn định, khấm khá hơn nhiều rồi”.
Bằng lòng quyết tâm, sự nhiệt tình và tinh thần trách nhiệm cao, Ma Lôi đã có vai trò quan trọng trong công tác DS-KHHGĐ và nâng cao chất lượng cuộc sống ở địa phương. Nhờ đó, người dân buôn Thinh không còn quan niệm “trời sinh voi, trời sinh cỏ” như trước đây nữa. Họ đã chấp nhận việc sinh đẻ có kế hoạch để có điều kiện nuôi dạy con cái và phát triển kinh tế gia đình. Ma Cheo, một cộng tác viên dân số ở buôn Thinh bày tỏ: “Ma Lôi là già làng có uy tín. Dù đã bước sang tuổi 81, ông vẫn tích cực với công tác dân số, được bà con trong buôn đồng tình hưởng ứng”. Buôn Thinh 3 năm liền không có người sinh con thứ ba, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đều sử dụng các biện pháp tránh thai, 100% trẻ em trong độ tuổi đi học được đến trường, được chăm sóc y tế; đời sống vật chất, tinh thần người dân từng bước nâng lên
Cũng như buôn Thinh, thôn 2A của xã Sông Hinh có phần lớn cư dân là người Ba Na. Nhận thức rõ công tác dân số giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, trong những năm qua, địa phương này đã có nhiều cố gắng nhằm tạo ra những thay đổi trong nhận thức của người dân đối với việc sinh đẻ có kế hoạch. Cha Thứ, Bí thư chi bộ thôn 2A, cho biết: “Ngoài việc đưa công tác dân số vào hương ước của thôn, cứ 3 tháng một lần, cấp ủy chi bộ cùng các đoàn thể họp chuyên đề về dân số; nghiêm khắc, nhắc nhở những hộ vi phạm hương ước, ký cam kết từng hộ gia đình không sinh con thứ ba; giao nhiệm vụ cụ thể cho các ban ngành theo dõi, động viên kịp thời các đối tượng sinh con một bề”.
Với sự quan tâm tích cực của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương về công tác dân số, hương ước về kế hoạch hóa gia đình, thôn 2A giữ vững 6 năm liền không sinh con thứ ba. Đông đảo nhân dân, nhất là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đã nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi về chăm sóc sức khỏe, giáo dục con cái theo hướng tích cực. Theo chị Hờ Vĩ, cán bộ chuyên trách dân số xã Sông Hinh, trước kia, phụ nữ trong thôn không coi trọng việc khám sức khỏe sinh sản. Bây giờ thì ngược lại, trong các đợt chiến dịch, chị em hào hứng tham gia nhiệt tình. “Thôn 2A có được kết quả như trên là nhờ sự quan tâm, phối kết hợp của các ban ngành đoàn thể, trong đó có sự đóng góp nhiệt tình của các già làng trong thôn”, chị Hờ Vĩ khẳng định.
Theo Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Sông Hinh, hiện toàn huyện có 17 thôn, buôn có cán bộ trưởng hoặc phó thôn, buôn tham gia cộng tác viên dân số. Mặc dù chỉ chiếm 13,4% trong tổng số cộng tác viên nhưng tất cả những địa bàn này đều có tỉ lệ sinh con thứ ba giảm dần theo từng năm. Đặc biệt, nhiều địa phương đã khéo léo mời các già làng tham gia công tác dân số như Oi Mai (buôn Gao, xã Ea Lâm), Mí Cách (buôn Zô, xã Ea Ly), Y Đênh (xã Đức Bình Tây), Ma Lôi (buôn Thinh, xã Ea Trol), Cha Thứ (xã Sông Hinh)... Nhờ vậy, ý thức, hành vi của đại bộ phận nhân dân đã chuyển biến theo hướng tích cực. Số địa bàn không sinh con thứ 3 từ 15 (năm 2005) đến nay tăng lên 51 địa bàn; số thôn, buôn không sinh con thứ 3 tăng từ 2 lên 24 thôn, buôn, khu phố. “Nơi nào có sự tham gia của già làng, trưởng thôn, buôn thì nơi đó không có người sinh con thứ 3 nhiều năm liền” - bà Nguyễn Thị Minh Trang, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ Sông Hinh, nói.
Mặc dù vậy, công tác dân số trên địa bàn huyện Sông Hinh vẫn còn đối mặt với những khó khăn, thách thức như: trình độ dân trí còn thấp, tỉ lệ hộ nghèo còn ở mức cao, đây đó còn không ít tư tưởng muốn có con trai hoặc con gái để nối dõi tông đường và phụng dưỡng cha mẹ khi về già. Bà Nguyễn Thị Minh Trang bày tỏ: “Nhiệm vụ của công tác dân số trong thời gian tới không những thực hiện tốt việc giảm sinh, KHHGĐ mà còn chú trọng đến việc nâng cao chất lượng dân số nói chung, chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng. Để thực hiện được điều đó, ngành DS-KHHGĐ rất cần sự quan tâm, giúp sức của già làng, trưởng bản, người có uy tín cũng như của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp”.
VĂN THÙY
