Ngày 8/6 vừa qua, lần đầu tiên thế giới tổ chức Ngày Đại dương thế giới với chủ đề “Các đại dương của chúng ta - Trách nhiệm của chúng ta”. Nhân dịp này, Việt
 |
|
Dọc bờ biển Sông Cầu có nhiều đầm, vịnh với cảnh quan thiên nhiên kỳ thú là tiềm năng phát triển du lịch - Ảnh: N.TRƯỜNG |
Các đại dương trên thế giới chiếm 2/3 diện tích bề mặt trái đất, tác động đến đời sống tất cả các sinh vật. Biển là nơi sản sinh ra phần lớn lượng khí oxy mà con người cần để hít thở, đồng thời hấp thụ một lượng lớn khí CO2 mà con người và thiên nhiên thải ra. Biển cung cấp thức ăn và nguồn dinh dưỡng cho con người, có tác dụng điều hòa khí hậu. Bên cạnh đó, biển và đại dương còn đóng vai trò quan trọng về mặt kinh tế đối với các ngành công nghiệp du lịch, đánh cá, khai thác nguồn lợi biển.
Thế nhưng biển và đại dương đang chịu nhiều sức ép về môi trường. Thông điệp của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon về Ngày Đại dương thế giới chỉ rõ: Hoạt động của con người đã gây những tác hại vô cùng khủng khiếp đối với các đại dương trên thế giới. Hệ thống sinh thái biển mong manh, như những rặng san hô và nguồn cá lớn, đang bị tổn hại do khai thác quá mức, đánh bắt trái phép, cũng như do sự xuất hiện của các loài cá lạ và ô nhiễm biển, đặc biệt là những nguồn chất thải từ đất liền. Tình trạng nhiệt độ nước biển tăng lên cũng như nguy cơ nước biển dâng cao và nước biển bị axít hóa do biến đổi khí hậu đang là mối đe dọa lớn không chỉ đối với đời sống của cộng đồng dân cư sống ở vùng duyên hải và hải đảo, các loài sinh vật biển mà còn đối với nền kinh tế của các nước.
Phú Yên có bờ biển dài 189km với tổng diện tích mặt biển khoảng 6.900 km2 và 21.000 ha đất ngập nước ven biển. Đây là vùng có ý nghĩa quan trọng đối với sinh kế của nhân dân địa phương, cung cấp ngư trường và mặt nước cho hoạt động khai thác, nuôi trồng thủy hải sản, là tiềm năng phục vụ du lịch sinh thái, góp phần điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học. Thềm lục địa Phú Yên có nhiều rặng đá, kết hợp với 9 hòn đảo lớn nhỏ gần bờ là nơi tồn tại nhiều rạn san hô và thảm thực vật biển, tạo điều kiện lý tưởng cho các loài hải sản sinh trưởng, phát triển; làm giàu nguồn lợi thủy hải sản cho vùng biển ven bờ; đồng thời cho phép phát triển hệ thống mạng tuyến du lịch đảo hấp dẫn. Với ưu thế và những tiềm năng về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý và tài nguyên vùng ven bờ, tỉnh Phú Yên đã và đang xây dựng nhiều chương trình, kế hoạch thu hút đầu tư để phát triển kinh tế xã hội của tỉnh nói chung và vùng ven biển nói riêng, như tiếp tục đầu tư hoàn chỉnh các Khu du lịch Núi Thơm - Bãi Xép - Hòn Chùa; cụm du lịch đầm Cù Mông, vịnh Xuân Đài, đầm Ô Loan, Khu du lịch liên hợp cao cấp Phú Yên. Vùng ven biển đang hình thành Khu kinh tế Nam Phú Yên, các KCN thu hút nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Tuy nhiên vùng ven bờ của tỉnh đang chịu nhiều tác động từ các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội cũng như thiên tai. Hậu quả được thể hiện đặc biệt qua vấn đề ô nhiễm môi trường, suy thoái sinh cảnh và tài nguyên thủy sinh, suy giảm đa dạng sinh học. Những khó khăn và vấn đề nóng trong quản lý vùng ven bờ của địa phương gồm: Ô nhiễm môi trường nước và trầm tích các đầm, vịnh do chất thải từ các hoạt động công nghiệp, du lịch, dịch vụ, nông nghiệp, nuôi trồng thủy hải sản và dân sinh quanh vùng (đặc biệt là đầm Ô Loan). Việc khai thác hải sản ven bờ có sử dụng các ngư cụ mang tính hủy diệt, tần suất và số lượng người khai thác quá mức không thể kiểm soát; việc nuôi trồng thủy hải sản, đặc biệt là nuôi tôm hùm, tôm sú không có quy hoạch và không được kiểm soát chặt chẽ đã làm cho diện tích các vùng đất ngập nước bị thu hẹp, các hệ sinh thái thảm cỏ biển, rừng ngập mặn và môi trường nước bị suy thoái nghiêm trọng, kéo theo là đa dạng sinh học và sản lượng khai thác ở các vùng đất ngập nước bị suy giảm nhanh chóng, nhiều loài trở nên quý hiếm và có nguy cơ bị tuyệt chủng như cá mòi cờ, sò huyết Ô Loan, cá ngựa Sông Cầu… Đồng thời, việc lạm dụng quá mức các hóa chất và thức ăn thừa trong quá trình nuôi trồng kết hợp với các nguồn ô nhiễm nội địa và dân sinh quanh vùng là nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm nguồn nước, xuất hiện dịch bệnh gây thiệt hại lớn cho hoạt động nuôi trồng thủy sản. Bên cạnh đó, việc khai thác không hợp lý các tài nguyên, khoáng sản tại bãi biển, cát sỏi trên sông, các vùng cát ven biển, đất ngập nước... gây ảnh hưởng bất lợi đến các sinh cảnh và sự cân bằng tự nhiên của các hệ sinh thái. Thiên tai, như lũ lụt, triều cường, xâm thực bờ biển đe dọa đến sự an toàn cuộc sống của con người.
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Phú Yên Nguyễn Kim Phúc cho biết: Song song với định hướng về phát triển kinh tế-xã hội đến năm 2020, UBND tỉnh Phú Yên đã ban hành nhiều văn bản nhằm khai thác lợi thế, tiềm năng ven biển theo tiêu chí sử dụng hợp lý, hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường theo tiêu chí: Xây dựng tỉnh Phú Yên trở thành một tỉnh có môi trường tốt, có sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường; mọi người đều có ý thức bảo vệ môi trường, sống thân thiện với thiên nhiên. Để làm được điều đó, các cấp các ngành cần tổ chức tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư địa phương, làm thay đổi nhận thức và hành vi ứng xử của cộng đồng đối với vùng ven bờ như nghiên cứu, xây dựng và áp dụng các mô hình khai thác, nuôi trồng thủy sản bền vững, thân thiện với môi trường; quản lý hoạt động khai thác và nuôi trồng thủy hải sản ở vùng ven bờ; đặc biệt là các vùng đất ngập nước ven biển; tăng cường kiểm soát và ngăn chặn tối đa các nguồn thải; xây dựng cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện để cộng đồng tham gia bảo vệ và khai thức hợp lý nguồn tài nguyên vùng ven bờ biển. Đây cũng là những giải pháp cơ bản để bảo vệ môi trường và tài nguyên biển, đảo, góp phần thực hiện Chiến lược biển Việt
NGUYÊN TRƯỜNG
